Xẩm xuân Hà Nội

Nhóm xẩm Hà Thành ra sản phẩm âm nhạc đều đặn từ vài năm nay, khi phục hồi nguyên bản khi đặt lời mới, có lúc lại kết hợp xẩm với các thể loại âm nhạc hiện đại… Để xẩm đến gần công chúng, các sản phẩm đó đều được phát hành trên mạng và kết quả thu được khá ấn tượng. Nhiều bạn trẻ nhẩn nha lời, giai điệu bài "Tiễu trừ cướp biển", "Xẩm trà đá"… Đặc biệt, khi các thành viên trong nhóm có chuyến lưu diễn ở nước ngoài, khán giả đã nhận ra họ - những người góp công phát triển môn hát xẩm ở Hà Nội. Đó là động lực để nhóm tiếp tục gắn bó với xẩm - môn nghệ thuật truyền thống đang đối diện với nguy cơ mai một dần.

Nghệ sĩ Nguyễn Quang Long, thành viên của nhóm, chia sẻ: "Xẩm Hà Thành ra đời ở Hà Nội, được nuôi dưỡng và phát triển từ mảnh đất giàu truyền thống. Nhưng Hà Nội ngập tràn trong thơ văn, trong nghệ thuật, không dễ tạo ra tác phẩm mới có sự khác biệt. Nhiều lần sáng tác xong rồi vẫn phải bỏ đi".

Đầu năm 2016, khi Xuân Bính Thân chớm về, bên chén trà nóng vỉa hè, ngắm nhìn đường phố ngập tràn những xe đạp chở hoa rực rỡ sắc màu, các thành viên đã nảy ra ý tưởng sáng tác một bài xẩm nói về hoa Hà Nội… Ý lời thì đã có, nhưng không dễ thành thơ phù hợp với giai điệu hát xẩm, hai tác giả lời Hồ Điệp và Nguyễn Quang Long đã phải nhờ tác giả Huy Thông biên tập thơ, sao cho vần điệu hơn.

Phần nhạc là công trình tập thể của cả nhóm. Tác phẩm về hoa và mùa xuân nên nhóm chọn điệu xẩm phồn hoa tươi vui, rộn ràng; điểm xuyết điệu ngâm sa mạc, xẩm tàu điện và những đoạn đồng dao để tác phẩm có nét uyển chuyển hơn, thêm chất trữ tình và tạo nhịp điệu nhanh, hiện đại… Thế là bức tranh "Bốn mùa hoa Hà Nội" hiện lên, vừa rộn ràng vừa lãng mạn: "Sắc đào phơi phới trong mưa/ Len trong phố cổ đón mùa xuân sang… Quanh năm nàng chở duyên thầm/ Những bông kèn trắng như tâm hồn nàng… Đến mùa sen nở đây rồi/ Lưng ong, yếm thắm giữa trời ngất ngây…

Bốn mùa hoa nở đều chen chúc về/ Sắc hoa ở giữa triền đê…". Giọng hát Mai Tuyết Hoa, Nguyễn Quang Long, Khương Cường, mỗi người một sắc thái khiến bài xẩm trở nên đáng yêu, dí dỏm, vui vẻ. Nhóm còn chọn ê kíp trẻ là đạo diễn Nguyễn Thành Trung và quay phim Ứng Duy Kiên để làm MV theo kiểu mới, khá hợp với khán giả trẻ.

"Chạy" được MV ấy, nhóm xẩm Hà Thành có thêm cảm hứng để thực hiện luôn đêm nhạc "Xẩm xuân 16". Không hẳn là ngẫu hứng, bởi họ đã mong muốn tiếp tục chuỗi chương trình "Xẩm và đời" - đưa xẩm vào Nhà hát Lớn Hà Nội như năm 2015 - nhưng chưa thể. "Xẩm xuân 16" diễn ra trong không gian nhỏ, gần gũi, hứa hẹn đem đến cho công chúng tinh hoa đặc sắc của nghệ thuật hát xẩm. Ở đó, khán giả sẽ được nghe những bài xẩm cổ truyền, tác phẩm mới sáng tác trên nền điệu xẩm cổ.

Đêm nhạc này có những nghệ sĩ mà tên tuổi họ đã gắn liền với sự hồi sinh của xẩm như NSND Xuân Hoạch, Mai Tuyết Hoa, Nguyễn Quang Long, Khương Cường, Đình Dũng…, có sự tham gia của nhạc sĩ Giáng Son, ca sĩ Tuấn Hiệp, Hà Linh - những nghệ sĩ thành danh với âm nhạc dân gian đương đại. Một bất ngờ thú vị là trong chương trình này, nhóm xẩm Hà Thành sẵn sàng thể hiện tác phẩm mới nếu có khán giả đề thơ, mục tiêu không có gì khác ngoài đưa xẩm đến gần những người yêu xẩm.

Nhóm xẩm Hà Thành cho biết, "Xẩm xuân 16" là chương trình mở đầu của chuỗi biểu diễn nghệ thuật "Tinh hoa nhạc Việt" được tổ chức định kỳ 1-2 tháng/lần tại LaCa Café. Không gian này không chỉ dành cho hát xẩm, mà sẽ mở rộng biên độ sang các thể loại âm nhạc truyền thống với sự tham gia của các nghệ sĩ nổi tiếng thuộc mỗi thể loại. Bởi thế có thể coi đây là điểm hẹn mới của nghệ thuật truyền thống Việt.