Khốn đốn bởi dịch vụ hải quan "chui"

Hải Phòng là nơi có số đơn vị hoạt động xuất nhập khẩu (XNK) đứng nhóm đầu cả nước với 19.000 doanh nghiệp (DN). Tuy nhiên, hiện chỉ có 31 DN được cấp phép đại lý (DN đại lý) thủ tục hải quan.

Chủ hàng lãnh đủ

Ông Nguyễn Kiên Giang, Phó Chi cục Hải quan Hải Phòng, cho biết trong khoảng 1.000 tờ khai mở mỗi ngày tại 4 Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng, có đến 90% được làm thủ tục qua các đại lý, dịch vụ khai báo hải quan 'chui'. Số cơ sở "chui" này chủ yếu là tự phát hoặc DN làm dịch vụ thương mại vận tải nhận làm thêm thủ tục khai báo.

Nguyên nhân khiến dịch vụ 'chui' bùng phát là do sự thiếu hiểu biết của các chủ hàng về chính sách XNK, Luật Hải quan lại khá phức tạp. Thuê dịch vụ "chui" đơn giản, giá lại rẻ. Dịch vụ "chui" vẫn có thể hoàn tất thủ tục hải quan nhưng hậu quả khôn lường do nơi làm không phải chịu trách nhiệm pháp lý.

Trong khi đó, DN đại lý phải chịu trách nhiệm pháp lý với cả cơ quan quản lý nhà nước và chủ hàng. Nhà nước lại không có quy định buộc chủ hàng phải làm thủ tục với DN đại lý.

Ông Giang cho rằng dịch vụ "chui" đã gây ra nhiều hệ lụy cho DN XNK cũng như cơ quan hải quan. Chủ hàng thường không lường trước những rủi ro, thiệt hại khi làm thủ tục hải quan qua dịch vụ "chui". Dịch vụ cũng cạnh tranh không lành mạnh (chào giá thấp) so với DN đại lý nên hấp dẫn chủ hàng. Tuy nhiên, với dịch vụ trên, tình trạng mất hoặc không bàn giao hồ sơ khai báo hải quan xảy ra thường xuyên, làm cho chủ hàng thiệt hại khi xảy ra tranh chấp.

Từ đại diện doanh nghiệp đến phạm pháp

Một cán bộ Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ (Hải Phòng) cho biết đội ngũ làm dịch vụ khai báo hải quan 'chui'có đủ thành phần, có người chưa học hết phổ thông, chưa qua đào tạo, thậm chí có cả người chạy xe ôm… Do trình độ có hạn nên lực lượng làm "chui" thường hướng dẫn chủ hàng khai báo sai so với quy định dẫn đến DN chạy lòng vòng gây hiểu lầm giữa chủ hàng với lực lượng chức năng.

Cách đây không lâu, 1 DN tại Hà Nội khi nhập thiết bị được đối tượng làm dịch vụ 'chui' hướng dẫn khai sai chủng loại, từ máy bơm nước (thuế XNK 15%) thành máy bơm hóa chất (thuế suất là 0%). Khi cơ quan hải quan phát hiện, DN bị xử phạt thì đối tượng làm dịch vụ 'chui' đã đút túi 10 triệu đồng.

Năm 2015, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ đã phát hiện, xử phạt, truy thu thuế hơn 30 trường hợp khai không đúng do 'cò' dịch vụ hướng dẫn sai.

Theo Phòng Chống buôn lậu và xử lý vi phạm thuộc Cục Hải quan Hải Phòng, nghiêm trọng hơn là một số đối tượng làm dịch vụ khai báo "chui" núp bóng DN XNK để hoạt động phạm pháp, chiếm đoạt tài sản của chủ hàng. Cuối năm 2015, TAND TP Hải Phòng tuyên phạt bị cáo Bùi Đức Vượng (SN 1987; ngụ quận Ngô Quyền, TP Hải Phòng) 16 năm tù về 2 tội "Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản" và "Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức".

Nhận làm dịch vụ khai báo hải quan và nhận hàng cho 3 công ty cùng có trụ sở tại Hà Nội, Vượng đã làm giả tờ khai hải quan để chiếm đoạt hàng hóa trị giá gần 1 tỉ đồng của những DN này.

Cũng vào cuối năm rồi, Chi cục Hải quan Khu vực I (Cục Hải quan Hải Phòng) phát hiện Công ty TNHH Thiết bị phụ tùng Q.M. (trụ sở ở quận Hải An, TP Hải Phòng) có hành vi sửa, cắt dán tờ khai hải quan nên không cho thông quan.

Qua xác minh, cơ quan chức năng phát hiện DN này thuê đối tượng làm dịch vụ 'chui' rồi cấp giấy giới thiệu là người của đơn vị để làm thủ tục hải quan. Nếu thực hiện trót lọt hành vi trên, 'cò' dịch vụ này chiếm đoạt khoảng 65 triệu đồng tiền thuế mà DN đưa để đóng cho hải quan.

Vi phạm thủ tục tăng mạnh

Ông Hạ Thành Kiên, Phó Chi cục Hải quan Khu vực 2 (Hải Phòng), cho biết năm 2015, hành vi khai báo gian dối bị phát hiện, xử phạt hành chính tăng đột biến.

Năm 2015, lực lượng hải quan TP Hải Phòng đã phát hiện 8.690 vụ vi phạm hành chính, tăng 73% so với năm 2014; phạt gần 20 tỉ đồng, tăng 42,2% so với năm 2014.