Lãi suất, tỷ giá: Sẽ chịu nhiều sức ép trong 2016

Theo UBGSTCQG, trong năm 2016, cán cân thanh toán có một số thuận lợi. Đó là: Đầu tư trực tiếp nước ngoài (giải ngân) dự báo tăng từ 13,2 tỷ USD ước cho năm 2015 lên 13,5 tỷ USD trong năm 2016; đầu tư gián tiếp nước ngoài dự báo cũng tăng trong năm 2016 do tăng trưởng tiếp tục cải thiện, kinh tế vĩ mô duy trì ổn định, cho dù việc Mỹ tăng lãi suất có thể ảnh hưởng đến dòng vốn đầu tư gián tiếp vào các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển. Hơn nữa, đầu tư nước ngoài trên thị trường chứng khoán dự kiến sẽ tăng do tỷ lệ sở hữu nước ngoài được nâng lên theo quy định của Nghị định 60 của Chính phủ và hoạt động mua bán, sáp nhập được đẩy mạnh; kiều hối ước đạt 13 tỷ USD trong năm 2015 và dự báo tăng lên 14 tỷ USD trong năm 2016; Chính phủ có kế hoạch phát hành 3 tỷ USD trái phiếu ra thị trường vốn quốc tế.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, có những nhân tố không thuận lợi cho cán cân thanh toán, như: Nhập siêu tăng khi nhập khẩu được dự báo tăng nhanh hơn so với năm 2015 và tăng nhanh hơn xuất khẩu. Nguyên nhân là đầu tư tăng làm tăng nhu cầu nhập khẩu máy móc, thiết bị trong khi tăng trưởng cải thiện làm tăng sức mua của dân chúng đối với hàng nhập khẩu. Do đó, UBGSTCQG dự báo nhập siêu ở mức 4 tỷ USD, tăng so với mức nhập siêu khoảng 3,2 tỷ USD ước cho năm 2015. Tiếp đến là xu hướng mất giá (so với USD) của đồng tiền các nước ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh về giá của hàng xuất khẩu Việt Nam, nhất là xuất khẩu nông sản, tạo thêm sức ép đối với cán cân thương mại và tỷ giá.

“Tổng hợp các yếu tố trên, dự báo năm 2016, có sức ép đối với tỷ giá, phần nào mạnh hơn 2015, đòi hỏi chính sách cần linh hoạt, thận trọng. Đồng thời chính sách tỷ giá nói riêng và chính sách tiền tệ nói chung cần được hỗ trợ đồng bộ bởi các chính sách khác như chính sách tài khóa, chính sách thương mại”, UBGSTCQG nhận định.

Liên quan đến vấn đề tỷ giá, tại buổi họp báo mới đây, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, trong năm tới, việc điều hành chính sách tiền tệ có một số thách thức, trong đó, tâm lý kỳ vọng tỷ giá tại thị trường trong nước vẫn còn nặng nề. Bà Hồng cũng cho biết sắp tới tỷ giá sẽ được điều hành theo hướng linh hoạt hơn chứ không cố định như thời gian vừa qua.

Về lãi suất, UBGSTCQG cho rằng, năm 2016 lãi suất chịu sức ép từ nhiều yếu tố. Trên thực tế, lãi suất bắt đầu chịu sức ép từ năm 2015 do cầu về tín dụng tăng cao hơn năm 2014. Số liệu từ Ngân hàng Nhà nước cho thấy, tín dụng tăng trưởng khoảng 18% trong năm 2015, cao hơn hẳn mức 14,2% trong năm 2014. Lợi suất trái phiếu Chính phủ cũng có xu hướng tăng từ tháng 3/2015 và chưa có dấu hiệu giảm tính đến cuối năm 2015.

Năm 2016, lạm phát tăng làm tăng kì vọng của dân chúng, qua đó gây áp lực làm tăng lãi suất huy động. UBGSTCQG dự báo, năm 2016 lạm phát cơ bản sẽ không cao hơn nhiều năm 2015, ở khoảng 3% và lạm phát sẽ thấp hơn lạm phát cơ bản, ở khoảng 2-3%.

Có nhiều yếu tố sẽ tác động đến lạm phát như: Giá giá hàng hóa thế giới được dự báo tiếp tục giảm trong năm 2016, giúp giảm giá hàng hóa tiêu dùng cũng như chi phí sản xuất trong nước. Tuy nhiên, mức giảm giá hàng hóa thế giới trong năm 2016 được dự báo thấp hơn trong năm 2015. Do đó, khoảng cách giữa lạm phát và lạm phát cơ bản sẽ không lớn như trong năm 2015; kinh tế vĩ mô được duy trì ổn định trong 3 năm gần đây (2013-2015) giúp ổn định tâm lý lạm phát của dân chúng. Bên cạnh đó, tổng cầu 2016 có phần tăng khá hơn 2015, qua đó tác động đến lạm phát. Tuy nhiên, mức tăng không lớn và trong phạm vi kiểm soát, ngay cả khi tính đến tác động của tăng lương công chức trong năm 2016.

Cũng liên quan đến lạm phát, có lần Phó Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho rằng, lạm phát năm 2016 không thể chủ quan bởi cuối năm 2015 giá dầu thế giới gần đạt mức đáy nên nếu như trong trường hợp giá dầu tăng trở lại vào năm 2016 thì yếu tố tác động đến lạm phát cũng rất đáng quan tâm. Điểm nữa là năm 2016 sẽ thực hiện lộ trình điều chỉnh giá các mặt hàng Nhà nước quản lý như: Chi phí y tế, giá điện, giáo dục..sẽ tác động đến lạm phạt. Vì thế, nếu trong điều hành không có sự phối hợp chặt chẽ để đưa ra đúng thời điểm giá cũng như phối hợp điều hành chính sách tài khóa và tiền tệ thì lạm phát cũng không thể duy trì thấp như 2015.

Một yếu tố nữa sẽ gây áp lực lên lãi suất là cầu tín dụng của khu vực tư nhân tiếp tục tăng trong khi nhu cầu phát hành trái phiếu Chính phủ không giảm không giảm; rồi xu hướng tăng lãi suất USD trên thị trường thế giới làm thu hẹp khoảng cách giữa lãi suất nội tệ và ngoại tệ, xu hướng này hạn chế khả năng giảm lãi suất của Ngân hàng nhà nước để đảm bảo mục tiêu ổn định tỷ giá; tiếp đến là nhu cầu trích lập dự phòng rủi ro cũng hạn chế khả năng giảm lãi suất cho vay của các ngân hàng.

Theo UBGSTCQG, dư địa cho hỗ trợ sản xuất, kinh doanh của chính sách tài khóa cũng như tiền tệ trong năm 2016 không còn nhiều.