"Khử" hoóc môn tránh thai trong thịt lươn bằng cách nấu chín?

Chưa nghe chuyện lươn nuôi bằng thuốc tránh thai bao giờ!

Trước thông tin lươn tại nhiều cơ sở chăn nuôi ở Nghệ An được “vỗ béo” bằng thuốc tránh thai, nhiều người dân tỏ ra hoang mang, e ngại với món ăn được xem là “đặc sản” xứ Nghệ. PV Dân trí đã có một cuộc khảo sát nhỏ với một số người dân và những người kinh doanh, buôn bán lươn, các món ăn từ lươn.

Chị Lê Thị Kim (phường Trung Đô, Tp Vinh, Nghệ An) chia sẻ: “Lâu nay lươn là món ăn khoái khẩu của cả nhà tôi. Lươn được chế biến thành cháo, súp lươn, lươn om chuối đậu hay lươn cuốn... Món ăn vừa dễ chế biến lại ngon miệng, nhiều chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, trước thông tin lươn được nuôi bằng thuốc tránh thai, tôi cũng sợ nên tạm thời gạt món lươn ra khỏi thực đơn của gia đình”.

Hoang mang, hồ nghi, loại bỏ món lươn ra khỏi bữa ăn là tình trạng chung của nhiều người dân Nghệ An. Tuy nhiên, cũng có nhiều người cho rằng, việc sử dụng thuốc tránh thai trong nuôi lươn không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe bởi lượng thuốc trong thức ăn rất nhỏ, lươn đã được chế biến kỹ rồi mới ăn nên nếu có thuốc cũng đã mất tác dụng.

“Phụ nữ uống thuốc tránh thai hàng ngày có sao đâu? Với lại chưa có thông tin chính thức từ cơ quan chức năng thì lươn vẫn là lựa chọn của tôi. Mỗi tuần tôi ăn 4-5 bữa sáng bằng cháo lươn hoặc súp lươn”, anh Ngô Sỹ Sơn (phường Quán Bàu, Tp Vinh) cho biết.

Tại các khu chợ, thông tin lươn được vỗ béo bằng thuốc tránh thai cũng không ảnh hưởng gì nhiều đến việc kinh doanh, mua bán của các tiểu thương chuyên kinh doanh mặt hàng này. Chị Nguyễn Thị Xuân (xã Hưng Tây, huyện Hưng Nguyên) nói: “Tôi làm nghề buôn lươn phải đến gần chục năm nay, chưa bao giờ nghe nói đến việc lươn được nuôi bằng thuốc tránh thai.

Lươn bán ở thị trường Tp Vinh chủ yếu là lươn đồng, được bắt bằng thả trúm. Còn lươn loại to thì hầu như được nhập từ trong Nam ra vì ở đây rất ít nhà nuôi được lươn. Nếu nuôi được quy mô cũng không lớn để cung cấp cho thị trường rộng lớn như vậy”.

Chị Phạm Thị Vịnh, một người buôn lươn tại Nghi Ân (Tp Vinh) khẳng định: “Lươn được nuôi bằng trùn (giun đất) và thân cây chuối bằm chứ tôi chưa nghe chuyện lươn nuôi bằng thuốc tránh thai bao giờ cả. Tôi bán lươn 3 năm nay rồi, vài ba ngày ăn một bữa lươn, có thấy bị chi mô”.

Chị cũng cho biết, mấy ngày gần đây mặc dù rộ lên thông tin lươn được "vỗ béo” thuốc tránh thai nhưng lượng mua không giảm. Sắp tới là mùa lươn đồng, nguồn cung sẽ dồi dào hơn.

Thuốc tránh thai vốn không bền với nhiệt độ cao

Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Thạc sỹ Nguyễn Thức Tuấn, giảng viên khoa Nông Lâm Ngư, ĐH Vinh (hiện đang nghiên cứu sinh tại Ba Lan), trước thông tin người chăn nuôi sử dụng thuốc tránh thai trong nuôi lươn.

Thạc sỹ Nguyễn Thức Tuấn cho biết: Lươn là một loài động vật đặc biệt, có sự biến đổi giới tính trong vòng đời, lúc nhỏ là con cái, khi lớn lên chuyển thành lươn đực (thường là sau khi sinh sản). Nuôi lươn đực thường có năng suất cao hơn lươn cái vì chúng không phải chia sẻ năng lượng cho việc thành thục và không bị gián đoạn tăng trưởng do sinh sản.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số hoóc môn có tác dụng tăng cường đồng hóa, tích lũy protein và lipit trên động vật chỉ bằng một liều lượng rất nhỏ. Đây chính là cơ sở khoa học để sản xuất các hoóc môn tăng trọng dùng trong ngành chăn nuôi nói chung.

Hiện nay, thuốc tránh thai hàng ngày trên thị trường chủ yếu gồm hai nhóm. Nhóm thứ nhất là sự kết hợp của 2 loại hoóc-môn: Progestin và estrogen nhân tạo (viên kết hợp); nhóm thứ 2 chỉ chứa progestin. Chúng đều là các hoóc môn thuộc họ steroids.

“Rất có thể thuốc tránh thai được sử dụng trong nuôi lươn ở Nghệ An cũng thuộc một trong hai nhóm này”, thạc sỹ Tuấn nhận định, “Có lẽ vì thuốc tránh thai có giá rẻ, lại khá an toàn nên một số người nuôi đã bất chấp các quy định về đảm bảo an toàn VSTP trong nuôi trồng thủy sản, sử dụng chúng để làm chất kích thích tăng trưởng, đồng thời gây rối loạn sự biệt hóa giới tính hoặc ngăn chặn lươn sinh sản để tăng năng suất trong quá trình nuôi. Tuy nhiên, điều này cũng cần nghiên cứu để xác minh”.

Mặc dù có những hệ lụy nhất định, nhưng việc sử dụng các hoóc môn tăng trưởng không phải là điều mới lạ trong ngành chăn nuôi. Hơn nữa, các sản phẩm tươi từ động vật, nhất là ở giai đoạn trưởng thành, hầu như ít nhiều đều có chứa các hoóc môn tự nhiên dạng này do động vật tự tiết ra. Có điều, khi đã qua chế biến với nhiệt độ trên 70 độ C thì các hoóc môn đó sẽ bị oxy hóa, phân cắt, biến tính,... dẫn đến bất hoạt, mất đi hoạt tính sinh học.

Theo thạc sỹ Nguyễn Thức Tuấn cần phải xác định loại thuốc tránh thai, cách thức sử dụng và hàm lượng tồn dư trong lương thành phẩm mới có thể đánh giá tác động của thực phẩm đến sức khỏe người tiêu dùng.

Ông Tuấn cũng khẳng định rằng việc sử dụng thuốc tránh thai trong trường hợp này là biện pháp sai trái, không được phép trong nghề nuôi lươn hiện nay. Do đó phải kiên quyết ngăn chặn, tránh để dư luận ảnh hưởng xấu đến các hộ nuôi khác tại Nghệ An, cũng như nghề nuôi lươn nói chung trong cả nước.

“Các cơ quan chức năng cần xác định rõ bản chất của thuốc tránh thai đó là gì? Sử dụng ra sao? Hàm lượng tồn dư trong lươn thành phẩm như thế nào?… Khi làm sáng tỏ được những câu hỏi này thì mới có thể trả lời đầy đủ về việc sử dụng thuốc tránh thai trong nuôi lươn có ảnh hưởng đối với sức khỏe người tiêu dùng hay không.

Trên thực tế, các loại thuốc tránh thai vốn không bền với nhiệt độ, nên luôn được khuyến cáo phải bảo quản trong điều kiện nhiệt độ phòng (15-30 độ C). Mặt khác, không như việc uống thuốc trực tiếp hoặc sử dụng các sản phẩm tươi sống như sushi, sữa,..., khi thưởng thức các món lươn đã nấu chín, những lo ngại do thuốc tránh thai là hoóc môn gây ra đều đã được loại trừ, không nên quá hoang mang”, thạc sỹ Nguyễn Thức Tuấn cho biết.