Sắp có vắc xin ngừa sốt xuất huyết?

Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), sốt xuất huyết hiện đang là vấn đề của toàn cầu, cứ sau 10 năm số mắc sốt xuất huyết trên thế giới lại tăng gấp đôi; gần 4 tỷ người sống trong vùng nguy cơ, số mắc ghi nhận ở 128 nước. Năm nay, tại Trung Quốc, Malaysia, Campuchia, Đài loan, Ấn Độ, sốt xuất huyết cũng đang gia tăng sau nhiều năm không có dịch.

Dịch bệnh trở lại

Tại Việt Nam, sau năm 2014 - năm mà sốt xuất huyết Việt Nam giảm sâu nhất, thấp nhất trong vòng 10 năm, thì năm 2015, số mắc sốt xuất huyết gia tăng trở lại, theo đúng dự báo từ đầu năm của Viện Pasteur TPHCM.

Hiện tại, số mắc sốt xuất huyết tập trung chủ yếu ở các tỉnh,thành phố có nhiều khu công nghiệp/nhà máy sản xuất; nhiều khu nhà trọ dành cho người lao động nhập cư và có hạ tầng đô thị phát triển nhưng chưa đáp ứng kịp đà tăng dân số như TPHCM, Đồng Nai, Bình Dương, Long An và Bà Rịa Vũng Tàu. Tại các nơi này, số mắc sốt xuất huyết khu trú ở một số quận-huyện xã đang được ngành y tế nỗ lực kiểm soát.

Nguyên nhân sau nhiều năm sốt xuất huyết thấp, số người chưa từng nhiễm sốt xuất huyết gia tăng, có nguy cơ cao mắc bệnh trong năm nay. Hơn nữa, các vật chứa nước có lăng quăng càng lúc càng đa dạng, vừa có lu, khạp chứa nước trong và ngoài nhà, vừa có các vật linh tinh, phế thải ngoài nhà chứa nước mưa có lăng quăng.

Mặt khác, hiện tượng El Nino năm nay được đánh giá là mạnh nhất trong nhiều năm qua, gây nên thời tiết khô hạn khiến việc tích trữ nước gia tăng, gia tăng nhiệt độ trung bình, khiến cho thời gian phát triển chu kỳ trứng thành muỗi rút ngắn, kéo dài thời gian sống của muỗi, làm gia tăng mật độ muỗi khiến tăng nguy cơ dịch sốt xuất huyết. Nước ta đã từng trải qua vụ dịch sốt xuất huyết lớn nhất năm 1998, tương ứng với thời kỳ hoạt động của hiện tượng El nino 1997-1998.


Điều đáng nói là bệnh này chưa có vắc xin phòng chống bệnh sốt xuất huyết, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Vì vậy, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân cần chủ động các biện pháp tự bảo vệ sức khỏe, mỗi tuần dành 10 phút để Kiểm tra, phát hiện và diệt lăng quăng trong các dụng cụ chứa nước sinh hoạt bằng cách thường xuyên súc rửa, đậy nắp kín các lu, khạp; thay nước ở các bình bông; thả muối vào chén nước kê chân chạn; dọn dẹp, loại bỏ vật liệu phế thải, hốc nước tự nhiên, không để lăng quăng phát triển, nguy cơ lan truyền bệnh sốt xuất huyết.


Kết quả thử nghiệm tiêm vắc xin sốt xuất huyết tại Việt Nam khả quan

Thông tin đáng chú ý vừa được Cục Y tế cho biết là, sau hơn 5 năm thí điểm tại Việt Nam, kết quả nghiên cứu cho thấy hiệu quả vắc xin sốt xuất huyết ở nhóm trẻ từ 9 tuổi trở lên đạt 66%, ngừa được 81% ca sốt xuất huyết nhập viện và 93% ca sốt xuất huyết nặng. Kết quả trên được PGS.TS. Phan Trọng Lân, Viện trưởng Viện Pasteur Tp.Hồ Chí Minh, công bố trên các phương tiện truyền thông đại chúng vào cuối tháng 9 vừa qua.

Theo PGS.TS Phan Trọng Lân Lân, nghiên cứu thử nghiệm vắc xin phòng chống sốt xuất huyết giai đoạn 3 ở châu Á và châu Mỹ La tinh cho thấy hiệu quả vắc xin sốt xuất huyết ở nhóm trẻ từ 9 tuổi trở lên đạt 66%, ngừa được 81% ca sốt xuất huyết nhập viện và 93% ca sốt xuất huyết nặng.

Đối với nhóm trẻ dưới 9 tuổi, hiệu quả thấp hơn, đạt 44%, ngừa được 56% ca sốt xuất huyết nhập viện và 67% ca sốt xuất huyết nặng.

Kết quả của nhóm 9 tuổi trở xuống còn cần phải theo dõi hết thời gian nghiên cứu-5 năm sau khi tiêm vắc xin -để có kết quả đánh giá hoàn chỉnh sau cùng nhằm đảm bảo đánh giá được một vắc xin thực sự hiệu và an toàn cao.

Các phản ứng sau tiêm chủng của vắc xin sốt xuất huyết là tương đương hoặc thấp hơn so với các vắc xin đang lưu hành. Kết quả thử nghiệm cũng cho thấy vắc xin này không gây bất kỳ biến cố nghiêm trọng nào.

Được biết, đây là dự án thử nghiệm lâm sàng đánh giá hiệu quả và an toàn của vắc xin mới ngừa sốt xuất huyết (CYD14) đã được triển khai tại Mỹ Tho (Tiền Giang) và Long Xuyên (An Giang) do tập đoàn Sanofi-Pasteur phối hợp Viện Pasteur TPHCM thực hiện. Việt Nam là một trong 5 quốc gia tại khu vực Châu Á tham gia trong giai đoạn 3 của tiến trình thử nghiệm với 2.336 trẻ từ 2 - 14 tuổi tình nguyện tham gia nghiên cứu.

Theo nguyên tắc, vắc xin phải qua các giai đoạn nghiên cứu tiền lâm sàng trên động vật trước khi đem thử nghiệm trên người. Nghiên cứu trên người gồm 3 giai đoạn: giai đoạn 1 (tính an toàn); giai đoạn 2 (tính sinh miễn dịch và tính an toàn) và giai đoạn 3 (hiệu quả phòng bệnh). Nếu nghiên cứu giai đoạn 3 thành công, nhà sản xuất có thể đệ trình hồ sơ cho các nhà chức trách về đăng ký đánh giá cấp phép cho lưu hành trên thị trường.

Đây là các nghiên cứu đa trung tâm, được thiết kế nghiên cứu, triển khai thực hiện theo quy trình nghiêm ngặt của thế giới. Trong vòng hơn 20 năm, vắc xin sốt xuất huyết đã được triển khai 23 nghiên cứu của cả 3 giai đoạn trên 17 quốc gia trên khắp thế giới, từ các nước phát triển như Hoa Kỳ, Mexico, Úc, Singapore, Malaysia đến những nước đang lưu hành dịch sốt xuất huyết ở châu Á và châu Mỹ la tinh.

Dựa vào kết quả nghiên cứu trong thời gian qua, nhà sản xuất vắc xin đang tiến hành đăng ký lưu hành sản phẩm cho người từ 9 tuổi trở lên để ngừa bệnh sốt xuất huyết, ưu tiên tại các quốc gia đã tiến hành nghiên cứu giai đoạn 3, trong đó có Việt Nam. Điều này được dự đoán sẽ giúp giảm thiểu tối đa những tác hại do dịch bệnh sốt xuất huyết gây ra trên toàn cầu trong thời gian tới.