Thống nhất ưu tiên hộ gia đình thu nhập trung bình trở xuống

PSG.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện phó Viện Nghiên cứu Thị trường giá cả đồng tình với phương án tính giá điện theo biểu giá điện 6 bậc lũy tiến. Theo PSG.TS Ngô Trí Long, phần lớn các nước trên thế giới đều sử dụng tính điện theo bậc thang lũy tiến. Có nhiều ý kiến cho rằng, nhược điểm khi tính giá điện 6 bậc phức tạp, khó khăn trong việc tính toán thì với thực tế hiện nay khi công nghệ thông tin phát triển, có thể đưa vào phần mềm máy tính. Tuy nhiên, EVN nên điều chỉnh sao cho hệ số theo phân khúc giảm bớt đi, nghĩa là giá từng bậc so với giá bình quân thấp hơn hiện hành.

Đồng tình với ý kiến của PSG.TS Ngô Trí Long, ông Nguyễn Đức Kiên, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội cho biết, sản lượng điện có liên quan đến đời sống kinh tế, chính trị đất nước. Theo thống kê, hiện nay số hộ dân có mức tiêu thụ điện 50kwh/tháng trở xuống chiếm 21% , số hộ sử dụng từ 51-100kwh/tháng chiếm 20% tổng số hộ dân; từ 101-150 kwh/tháng chiếm gần 20%. Như vậy, điện tiêu thụ của những hộ nghèo và cận nghèo tính chung khoảng từ 150 kwh/tháng chiếm 60% tổng số hộ. Còn những hộ dùng 400kwh/tháng chỉ chiếm 4,7% tổng số hộ gia đình . Theo ông, giá điện phải đảm bảo quyền lợi cho số đông, nghĩa là đảm bảo quyền lợi cho trên 60% tổng số hộ dùng điện. Điện là ngành đặc thù không tái tạo, với điều kiện hiện nay nên khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả, không khuyến khích sử dụng nhiều điện để trả ít tiền đi. Việc chia nhiều bậc và tính toán phải để cho nhà kỹ thuật nhưng cần thống nhất là phải chia theo cách lũy tiến. Ông Kiên kiến nghị cơ quan tư vấn phải tính đến số đông người nghèo. Chẳng hạn như ở Sóc Trăng 1,3 triệu hộ dân nhưng chỉ có hơn 100.000 hộ sử dụng trên 100kwh/tháng trở lên. Tuy nhiên, quan trọng nhất là vấn đề người tiêu dùng đòi hỏi EVN phải quản trị nội bộ để đảm cho việc giảm thấp nhất những chi phí không cần thiết có thể tính vào giá điện.

Theo PSG.TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và quản lý kinh tế Việt Nam đề xuất, EVN nên giữ nguyên cách tính giá điện bậc thang, nhưng dùng khoảng 3-4 bậc, không nên duy trì quá nhiều bậc. Nên giãn khoảng cách giữa các bậc, đảm bảo không quá nhảy cóc sẽ có lợi cho người tiêu dùng và không thiệt cho EVN.

Đại diện Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng cũng đồng tình với phương án tính biểu giá điện theo lũy tiến bậc thang. Nhưng việc giữ nguyên 6 bậc hay rút ngắn về bao nhiêu là phù hợp phải phụ thuộc vào nghiên cứu của các chuyên gia và người làm chính sách. Song, EVN không nên rút ngắn quá ít các bậc thang. Việc điều chỉnh cần ổn định, có tính lâu dài, đỡ xáo trộn bởi khi có bất cứ điều chỉnh giá điện sẽ liên qua đến hàng loạt giá sản phẩm kéo theo.

PGS.TS Trần Đình Long cho biết, không đồng tình với phương án thứ 1 và thứ 2. Tuy nhiên, giữ nguyên phương án tính giá điện theo bậc thang lũy tiến nhưng đưa về 5 bậc. Theo đó, bậc 1 và 2 sẽ được gộp làm một và giữ nguyên 4 bậc sau. Phương án này cũng không làm xáo trộn gì về việc điều chỉnh giá và những vấn đề kéo theo.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục điều tiết giá điện lực cho biết, dù còn rất nhiều ý kiến trái chiều về từng phương án điều chỉnh giá điện mới song phần lớn ý kiến tại hội thảo đều thống nhất cách tính giá điện theo bậc thang lũy tiến. EVN sẽ tổng hợp các ý kiến báo cáo Bộ Công Thương trình Chính phủ đưa ra ý kiến chung nhất trong thời gian quy định.

Trước đó, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Phó chủ tịch Hội thẩm định giá Việt Nam đưa ra 3 phương án điều chỉnh biểu giá điện mới. Theo đó, phương án thứ nhất là giữ nguyên biểu giá điện hiện hành, 6 bậc thang lũy tiến, càng dùng nhiều càng đắt. Phương án 2 là quy định một mức biểu giá điện (đồng giá) 1.747 đồng/kWh, là mức giá bình quân các bậc thang của biểu giá hiện hành. Phương án cuối cùng là rút từ 6 bậc xuống 3 hoặc 4 bậc. Ưu điểm của cách tính 6 bậc là không làm đảo lộn các mức giá hiện nay và khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm hiệu quả. Nhược điểm của phương án này là nhiều mức giá gây ra những khó khăn trong quản lý, trong ghi chỉ số công tơ, thanh toán tiền điện với khách hàng. Người tiêu dùng điện rất khó kiểm tra được việc sử dụng theo bậc thang hàng tháng của mình. Ngoài ra, khoảng chênh lệch giá giữa một số bậc thang là khá cao, dẫn đến có những thời gian nhu cầu tiêu thị điện tăng thì tốc độ tăng tiền điện thanh toán cao hơn so với tốc độ lượng điện sử dụng.

Về phương án thứ 2, khi quy định một mức biểu giá điện (đồng giá) sẽ minh bạch, rõ ràng, dễ áp dụng, dễ quản lý, kiểm tra và giám sát. Cách làm này cũng tạo điều kiện cải tiến khâu kinh doanh bán điện về công tác ghi chỉ số công tơ, từng bước thực hiện cơ chế thị trường, xóa bỏ việc thực hiện chính sách xã hội qua giá và thay bằng chính sách khác. Tuy nhiên, cách tính điện đồng giá sẽ gây ra tác động đến các hộ dùng điện. Cụ thể, những gia đình dùng ít, trung bình khoảng dưới 240 kWh/tháng sẽ tăng tiền điện, trả khoảng 300 kWh/tháng trở lên thì tiền điện trả hàng tháng sẽ giảm tức là dùng càng nhiều càng lợi. Ngoài ra, áp lực tạo ra để sử dụng tiết kiệm điện tuy vẫn có nhưng không cao bằng phương án biểu cơ cấu giá điện lũy tiến bậc thang.

Phương án cuối cùng, rút từ 6 bậc xuống 3 hoặc 4 bậc sẽ khắc phục phần lớn những khuyết điểm của phương án 1 , 2 và vẫn thực hiện được chính sách giá điện theo quy định của Luật Điện lực.

Ông Thỏa cho biết, hiện EVN chưa nghiêng về phương án nào nhưng ông Thỏa nghiêng về phương án 3 là rút từ 6 bậc xuống còn 3 hoặc 4 bậc. Dù vậy, EVN sẽ phải điều chỉnh để làm sao tác động ít nhất đến người tiêu dùng, giải quyết những khó khăn. Phần lớn các nước trên thế giới áp dụng cách tính giá điện theo bậc thang lũy tiến, chỉ có cách sắp xếp là khác nhau. Do đó, EVN sẽ điều chỉnh sao cho hài hòa giữa lợi ích của người người tiêu dùng cũng như doanh nghiệp.