”Đi chợ” Đông trùng hạ thảo - Bài đầu: Lạc vào “mê hồn trận”

Bài đầu: Lạc vào “mê hồn trận”

Trong vai người cần mua ĐTHT, chúng tôi như lạc vào “mê hồn trận” bởi loại sinh vật “vừa cây vừa con” này được bán nhan nhản từ ngoài chợ cho đến cửa hàng với đủ mức giá khác nhau. Càng rối hơn khi ai cũng khẳng định hàng của mình là chính phẩm, hàng tự nhiên xuất xứ từ Tây Tạng!

Giá nào cũng có!

“Phố Đông y” thuộc Quận 5, TP Hồ Chí Minh có hàng trăm cửa hàng chuyên bán các sản phẩm dược liệu, thực phẩm chức năng như sâm, yến sào, nấm linh chi… và dĩ nhiên không thể thiếu ĐTHT.

Tại nhà thuốc T.V.L. trên đường Hải Thượng Lãn Ông, khi hỏi mua ĐTHT, ông chủ nhà thuốc bày ra một loạt các sản phẩm từ viên nang, lọ nước đến “con” ĐTHT được giới thiệu nhập từ Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản… Khi chúng tôi chọn mua ĐTHT nguyên con thì chủ nhà thuốc đưa ra hai loại, một đựng sơ sài trong bọc ni lông không nhãn mác, một đựng trong hộp có nhãn mác nhưng chi chít chữ Trung Quốc, không có nhãn phụ tiếng Việt.

Vừa chỉ vào những “con” ĐTHT khô queo và mập mạp với hai phần, một phần có hình dạng con sâu và phần mọc trên đầu sâu có hình một cây nấm, ông chủ khuyên nên dùng loại đựng trong bọc ni lông - dù không có nhãn mác - với khẳng định chắc nịch là “tốt hơn”. Nhìn hai loại ĐTHT với kích thước và màu sắc không khác nhau bao nhiêu, chúng tôi băn khoăn cách phân biệt thì được hướng dẫn loại “tốt hơn” sẽ dai hơn, khi bóp, nắn không bị bể vụn thành bột và khi nấu lên sẽ có mùi thơm. Loại “tốt hơn” có giá 4,5 triệu đồng một “lượng” (tương đương 37,5gr), tức khoảng 12 triệu đồng/100gr; còn loại kia có giá 4 triệu đồng 100gr. Chủ nhà thuốc cho biết hàng nhập từ Trung Quốc và giải thích đây là ĐTHT được nuôi trồng ở Trung Quốc chứ không phải dạng tự nhiên.

Khi tôi hỏi mua ĐTHT tự nhiên từ Tây Tạng, ông chủ lấy từ tủ lạnh một gói ĐTHT khác, cũng trong bọc ni lông không nhãn mác. Loại này không được giới thiệu ngay từ đầu vì chỉ dành cho khách hàng sành ĐTHT, giá 35 triệu đồng cho 50gr, tức khoảng 700 triệu đồng/kg. Những “con” ĐTHT này nhỏ hơn, bằng khoảng 2/3 loại được giới thiệu là nuôi trồng, mềm mại hơn và có màu vàng nâu chứ không to, khô và xám xịt như loại kia. Theo ông chủ nhà thuốc, do nhập về số lượng lớn trong bao rồi tự phân chia nên không có nhãn hiệu, tuy nhiên ông khẳng định đây là hàng thật bởi “buôn bán mà, phải bán hàng thật chứ bán hàng giả mất hết khách”.

Tại nhà thuốc T.H. trên đường Lương Nhữ Học, ĐTHT được bán theo “chỉ”, một “chỉ” (tương đương với 3,75gr) có giá 200 nghìn đồng (khoảng hơn 5,3 triệu đồng/100gr). Trên bàn cân “1 chỉ” ĐTHT có 10 “con”. Chủ nhà thuốc cho biết, nếu mua 1kg thì sẽ bớt giá xuống còn 50 triệu đồng. Còn tại tiệm thuốc K.N. có treo biển bán ĐTHT nhập từ Tây Tạng và Hàn Quốc trên đường Phùng Hưng, những “con” ĐTHT có cấu tạo và màu sắc không khác gì loại được giới thiệu là hàng nhân nuôi ở cửa hàng T.V.L. nhưng được chủ nhà thuốc khẳng định là ĐTHT tự nhiên và bán với giá 30 triệu đồng/100gr. Chủ nhà thuốc này còn giải thích “do lấy được hàng giá gốc nên bán giá rẻ hơn các nhà thuốc khác”!

Tiếp tục đến nhà thuốc T.T trên phố Triệu Quang Phục, khi chúng tôi hỏi mua ĐTHT tự nhiên thì chủ tiệm thuốc cho biết chỉ bán hàng nhân nuôi bởi ĐTTH tự nhiên quá đắt tiền và khẳng định 90% cửa hàng ở đây bán ĐTHT nhân nuôi. Bên cạnh ĐTHT nhân nuôi hình dáng “vừa con vừa cây”, ông chủ tiệm thuốc này còn giới thiệu với chúng tôi nấm ĐTHT được nhân nuôi (chỉ có nấm, không có con sâu). Theo ông chủ tiệm thuốc này, hiện có hai loại ĐTHT được nhân nuôi từ Trung Quốc đang bán phổ biến ở “phố Đông y” này, một loại là “con sâu - cây nấm” ĐTHT và loại khác chỉ có nấm ĐTHT. Loại “con sâu - cây nấm” được bán với giá từ 30 triệu đồng đến 400 triệu đồng/kg; loại chỉ có nấm ĐTHT nhân nuôi bán rẻ hơn rất nhiều, hiện một bọc nấm ĐTHT nhân nuôi khô 0,5kg tại cửa hàng ông giá bán chỉ có 450 nghìn đồng, có thể mua về nấu nước uống như trà atiso.

Chi bạc tỷ mua… lòng tin!

Theo quảng cáo của một công ty có tới 3 trang web với 3 tên gọi khác nhau cùng quảng cáo ĐTHT, chúng tôi tìm đến cửa hàng của công ty đặt trên đường Ba Tháng Hai (TP Hồ Chí Minh). Khi chúng tôi đề nghị mua ĐTHT tự nhiên, nhân viên bán hàng mở tủ lạnh mang ra một hai hộp được gói ghém trong giấy báo cẩn thận mà theo giới thiệu thì đó là “loại đặc biệt” và loại “ít đặc biệt hơn”.

Loại đặc biệt có “con sâu” lớn hơn giá 22 triệu đồng 15gr (gần 1,5 tỷ đồng/kg) và loại ít đặc biệt với “con sâu” nhỏ hơn một chút có giá 19 triệu đồng 20gr (gần 1 tỷ đồng/kg). Cô nhân viên khẳng định đây là hàng nhập từ Tây Tạng, nhưng trên bao bì, ngoài hàng chữ Cordyceps Sinensic có thể đọc được và hai chữ Cam Lộ bằng tiếng Việt thì còn lại cũng toàn chữ Trung Quốc. Khi thắc mắc tại sao hàng nhập mà không có tên công ty nhập khẩu cũng như nhãn phụ tiếng Việt thì được giải thích đây là hàng của Công ty Cam Lộ (Trung Quốc) được xách tay về nên không có nhãn phụ.

Theo nhân viên bán hàng, ở Việt Nam chưa có có đơn vị nào nhập khẩu theo đường chính ngạch từ Tây Tạng về, bởi “thuế nhập khẩu quá đắt sẽ đẩy giá hàng lên cao”.

Để chứng minh hàng đang bán là hàng thật, cô nhân viên hướng dẫn cách phân biệt là “con sâu” thật gầy hơn, có 8 cặp chân rõ ràng và khi nhai thì có độ dai, khi pha ra nước thì có màu hơi vàng; còn ĐTHT giả, do bơm bột vào nên “con sâu” căng tròn, các cặp chân không được rõ. Dù giải thích như vậy, nhưng khi chúng tôi yêu cầu cầm “con sâu” để phân biệt thì cô nhân viên lắc đầu vì hàng đang ở trong hộp, như vậy muốn biết thật - giả chỉ còn cách… tin người bán và mua về dùng!

Không chỉ bán ở chợ và cửa hàng, ĐTHT còn được rao bán, ngã giá rầm rộ trên các website và các trang mạng xã hội. Trên một trang facebook chuyên quảng cáo bán “ĐTHT tươi” nhưng không có địa chỉ liên lạc mà chỉ có số điện thoại 0934509… thì giá bán rất “mềm”, ĐTHT tươi chỉ từ 600 ngàn đến 1 triệu đồng/lọ; dạng bột 3 triệu đồng/kg... Liên hệ đặt hàng thì chủ nhân facebook cho biết, loại ĐTHT này đang được sản xuất ở Hà Nội, nhưng khi chúng tôi hỏi tên công ty sản xuất thì người bán cho biết đây không phải công ty có đăng ký sản xuất kinh doanh mà chỉ là cơ sở sản xuất. Khi chúng tôi hỏi cửa hàng để đến mua thì chủ nhân facebook cho biết cửa hàng ở… đầu cầu Chương Dương và đề nghị chúng tôi cho địa chỉ để giao hàng tận nơi!

Theo nhiều chuyên gia trong lĩnh vực này, rất khó tin loại ĐTHT tự nhiên đang được rao bán trên thị trường, bởi nếu hàng thật thì giá rất đắt mà chưa chắc đã có để mua. Trong khi đó, công nghệ làm giả ĐTHT ở hình dạng “con sâu, cây nấm” thì quá dễ. Vậy tìm ĐTHT ở đâu đây?