Bài 1: Có phải vì “sính ngoại”?

LTS: Việc nhiều người Việt Nam ra nước ngoài chữa bệnh không còn là mới, đã được các cơ quan truyền thông nhiều lần đề cập. Tuy nhiên, đây tiếp tục là vấn đề được dư luận xã hội, đặc biệt là những người trong nghề quan tâm và cũng có không ít trăn trở: Trình độ chuyên môn của cán bộ ngành y tế nước nhà đã cập nhật trình độ khu vực, vì sao dòng người đổ ra nước ngoài khám chữa bệnh vẫn chưa giảm? Đến bao giờ các bệnh viện (BV) công mới hấp dẫn những người bệnh có khả năng tài chính cao, khiến họ hài lòng với dịch vụ y tế trong nước?

Bài 1: Có phải vì “sính ngoại”?

Y tế trong nước hiện đã làm chủ được hầu hết các lĩnh vực điều trị, với nhiều công nghệ cao, công nghệ mới trong việc ghép gan, ghép thận, ghép tim, ghép đa tạng, phẫu thuật nội soi... Nhiều kỹ thuật được đồng nghiệp thế giới nhìn nhận, đánh giá cao, nhiều BV trong khu vực đã gửi bác sĩ sang tập huấn, học hỏi tại Việt Nam. Thêm vào đó, giá cả các dịch vụ y tế ở nước ta tương đối "dễ chịu", trong khi ở nước ngoài thì chi phí điều trị cho một bệnh nhân ung thư, ghép tạng... có thể lên tới hàng tỷ đồng. Vậy, tại sao BV trong nước không thể giữ được bệnh nhân?

Quay lưng với y tế nước nhà

Theo thống kê chưa đầy đủ của Bộ Y tế, mỗi năm nước ta mất khoảng 2 tỷ USD do hơn 40.000 người Việt Nam ra nước ngoài khám, chữa các bệnh như: Tim mạch, ung thư, tiêu hóa, mạch máu và thẩm mỹ… Đây mới chỉ là con số thống kê trên giấy, thực tế con số này có thể lớn hơn nhiều lần. Ngoài Singapore, Trung Quốc, hiện nay nhiều người Việt đã chọn Hàn Quốc, Thái Lan, Pháp, Mỹ... làm điểm đến điều trị. Phải chăng nền y học nước nhà không giành được niềm tin của người bệnh nên họ phải ra nước ngoài chữa bệnh, ngay cả khi chi phí ăn ở, điều trị cao hơn rất nhiều so với Việt Nam.

Nếu so sánh bảng giá phẫu thuật ở Việt Nam và Singapore dễ dàng nhận thấy, chi phí cho một ca phẫu thuật trung bình tại "quốc đảo Sư tử" cao hơn từ 5 đến 10 lần, chưa kể các chi phí ăn ở, đi lại của bệnh nhân và gia đình. Đơn cử, giá ca ghép thận ở Việt Nam khoảng 200 triệu đồng thì ở Singapore là 765 triệu đồng đến 1,6 tỷ đồng (tùy vào việc có thân nhân cho thận hay không); phẫu thuật tim hở ở Việt Nam khoảng 60 đến 95 triệu đồng, trong khi ở Singapore 450 triệu đồng; can thiệp mạch vành và đặt stent có thuốc tại Việt Nam khoảng 65-80 triệu đồng, ở Singapore lên tới 350 triệu đồng… Dù vậy, người Việt Nam vẫn đua nhau ra nước ngoài chữa bệnh. Lý do được giới chuyên gia y tế đưa ra là sự quá tải trầm trọng tại các BV trong nước, cơ sở vật chất, trang thiết bị và nụ cười của nhân viên y tế còn thiếu, thủ tục khám chữa bệnh rườm rà, trình độ bác sĩ còn chưa đồng đều… Đây là lý do khiến nhiều bệnh nhân quay lưng với y tế nước nhà?

Khi nhắc đến các BV ở nước ngoài, phần lớn bệnh nhân đều cảm thấy hài lòng về chất lượng điều trị và dịch vụ chăm sóc. Và đương nhiên với nhiều người: "Nếu có tiền sẽ ra nước ngoài chữa bệnh". Anh Nguyễn M. (ở phường Bồ Đề, quận Long Biên, TP Hà Nội) từng sang Singapore đặt stent điều trị tắc hẹp động mạch vành cho biết, trước khi ra nước ngoài, tôi đã khám bệnh tại một BV tuyến đầu của trung ương. BV quá tải, thủ tục thì nhiêu khê. Bác sĩ khám cho bệnh nhân có 5 phút nhưng người bệnh phải xếp hàng đến vài tiếng đồng hồ. Kết quả chẩn đoán và hướng điều trị của BV trong nước và nước ngoài không khác nhau nhiều, nhưng khi điều trị ở Singapore, tôi thấy người bệnh được coi trọng. "Ở nước ngoài, bệnh nhân được hưởng một dịch vụ rất tốt từ khâu tiếp đón, thăm hỏi đến phòng ốc, đi lại. Ngoài ra, điểm nổi bật tại các BV nước ngoài là mọi dịch vụ đều minh bạch", anh Nguyễn M. đưa ra nhận xét sau khi đã trải qua quá trình chữa bệnh ở xứ người.

Cũng bàn về vấn đề này, một bác sĩ ở BV Nhi trung ương cho rằng: Số người bỏ ra nước ngoài chữa bệnh là tầng lớp khá giả, có thu nhập cao. Họ bỏ các BV Việt Nam không phải để tìm một kỹ thuật y tế siêu việt hơn mà là tìm dịch vụ tốt hơn. Tâm lý chung của người bệnh là không tiếc tiền, nhưng lại rất tiếc thời gian phải đợi chờ, vạ vật. Khi đi chữa bệnh, họ không chỉ mong được chữa khỏi bệnh mà còn muốn được phục vụ chu đáo.

Xây dựng lại "bộ mặt" bệnh viện

Với điều kiện cơ sở hạ tầng ở nhiều BV hiện nay, dù chi phí có rẻ chắc chắn những người khá giả sẽ chọn việc "xuất ngoại" để chữa bệnh, chứ không bao giờ lựa chọn các BV công trong nước làm nơi gửi gắm sức khỏe, tính mạng của mình. Chưa kể đến thái độ ứng xử của các nhân viên y tế.

Chánh Văn phòng Bộ Y tế Nguyễn Xuân Trường cho biết: Theo số liệu thống kê 6 tháng đầu năm 2015, có hơn 8.400 cuộc điện thoại gọi đến "Đường dây nóng" của Bộ Y tế qua số tổng đài 1900-9095, trong đó có hơn 3.100 cuộc gọi phản ánh đúng phạm vi tiếp nhận. Theo đó, nội dung người dân phản ánh nhiều nhất về tình trạng xuống cấp của cơ sở vật chất (chiếm 36%), tiếp đến là phản ánh quy trình chuyên môn (29%), phản ánh về các vấn đề liên quan đến viện phí và thủ tục khám chữa bệnh bảo hiểm y tế (14%), phản ánh về thái độ, tinh thần trách nhiệm của đội ngũ y, bác sĩ đối với người bệnh tại các cơ sở khám chữa bệnh (12%). Bên cạnh đó, còn có ý kiến phản ánh về các vấn đề tiêu cực như vòi vĩnh, đòi hối lộ (5%); tình hình an ninh trật tự tại các cơ sở khám chữa bệnh (2%)... "Tới đây, Bộ Y tế sẽ thành lập một số đoàn thanh tra vào vai những bệnh nhân đột xuất đến các BV để kiểm tra cách phát ngôn, ứng xử của nhân viên y tế", ông Nguyễn Xuân Trường cho biết thêm.

Tại hội nghị triển khai và ký cam kết thực hiện kế hoạch "Đổi mới phong cách, thái độ phục vụ của cán bộ y tế hướng tới sự hài lòng của người bệnh" mới đây, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến thừa nhận, "bộ mặt" của nhiều BV còn quá nhếch nhác, khó coi... khiến người dân dễ bức xúc… Bộ trưởng Bộ Y tế đưa ra hàng loạt dẫn chứng cụ thể thông qua bình luận của người dân trên Facebook cá nhân của mình: "Khoa khám bệnh phải là "bộ mặt" của BV, thế nhưng có người dân phản ánh, hiện thời gian chờ đợi, thủ tục thanh toán, giải quyết các giấy tờ, phát thuốc… còn rất lâu, rườm rà, phức tạp". Điều này chứng tỏ một nguyên nhân là, ứng dụng công nghệ thông tin còn yếu, song cũng không phải vì thế mà chấp nhận để bệnh nhân phải chờ. Giám đốc BV phải có trách nhiệm tìm kiếm giải pháp, phải mở thêm những quầy, bàn phục vụ người bệnh... "Xây dựng lại "bộ mặt" của BV cũng chính là "bộ mặt" của cả ngành y" - Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến nhấn mạnh.

Việt Nam không thiếu bác sĩ giỏi, máy móc, trang thiết bị cũng không kém nhiều nước trong khu vực và trên thế giới nhưng quy mô và cách thức tổ chức còn nhiều vấn đề. Thêm nữa, bác sĩ ở BV công chưa được hưởng chế độ đãi ngộ thỏa đáng nên họ buộc phải "chân trong, chân ngoài". Dẫn tới bác sĩ thiếu tập trung trong công việc, xao nhãng về chuyên môn, ảnh hưởng tới chất lượng chữa bệnh. Từ đó, ảnh hưởng đến thái độ chăm sóc bệnh nhân... Đúng như nhận định của nhiều lãnh đạo BV: "Bác sĩ nước ta giỏi không ít nhưng chuyên môn, y đức và cơ sở vật chất ở các đơn vị không đồng đều, khiến bệnh nhân không an tâm khi điều trị".