Thiết chế gia đình đang lỏng lẻo

Có đến 13,4% nữ và 14,5% nam không thỏa mãn, còn lại "tạm thời chấp nhận"; 10% nữ và 19,6% nam đang phải đối mặt với vấn đề ngoại tình... Những con số trên nói lên điều gì? Liệu có phải thiết chế gia đình Việt Nam đang ở trong tình trạng quá lỏng lẻo? Phóng viên Báo Hànộimới đã có cuộc trao đổi với PGS. TS Trịnh Hòa Bình, nguyên Giám đốc Trung tâm Điều tra dư luận xã hội (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) về vấn đề này.

- Ông đánh giá thế nào về kết quả nghiên cứu của Viện Nghiên cứu xã hội, kinh tế và môi trường? Kết quả này có đáng tin?

- Tôi không rõ Viện tiến hành điều tra theo phương pháp nào nhưng theo tôi, những con số nói trên phản ánh thực tế hiện nay. Thực tế cuộc sống đang diễn ra như vậy và tôi nghĩ kết quả này đáng tin.

- Theo đánh giá của nhiều nhà văn, nhà nghiên cứu, chưa bao giờ tình trạng ngoại tình lại nở rộ như hiện nay. Theo ông, đâu là nguyên nhân?

- Ngoại tình là vấn đề muôn thuở của tình yêu, hôn nhân và gia đình; bàn đến sự bền vững của gia đình thì không thể bỏ qua vấn đề này. Có rất nhiều lý do khiến người ta ngoại tình. Thứ nhất là do không thỏa mãn với bạn đời. Thứ hai là cuộc sống bản thân nó là sự phát triển mà với con người thì việc thỏa mãn nhu cầu đời sống tinh thần, tình cảm dường như không bao giờ có điểm dừng...

Sở dĩ có những người không ngoại tình là bởi người ta bằng lòng với cái hiện có; hơn nữa, nhu cầu của họ không quá lớn nên không tìm đủ mọi cách thỏa mãn cái tôi. Nhiều người chọn cách hy sinh vì “đối tác”, nghĩ nhiều tới vấn đề dư luận, cân nhắc sự ảnh hưởng tới con cái... mà dằn lòng mình, không tiến tới những mối quan hệ khác. Họ không ngoại tình một phần là vì thế chứ khó nói một cách tuyệt đối rằng hai người đã lấy nhau thì quan hệ lúc nào cũng hài hòa, cũng đem lại sự thỏa mãn. Với những người ngoại tình, nhiều khi nguyên do chỉ là mối quan hệ với người bạn đời dần cũ đi, không thỏa mãn và trong bối cảnh đó lại xuất hiện một “đối tác” tươi tắn hơn, mới mẻ hơn khiến anh (chị) ta xao động.

Ngoại tình có nhiều kiểu. Có một số người ngoại tình trong tâm tưởng thôi, không nhất thiết phải có hành vi tính giao, nhưng cũng có những người ngoại tình để có một đời sống tình dục khác. Ngoại tình ngày nay phát triển hơn bởi tần suất giao tiếp trên bình diện xã hội của con người nhiều hơn, tốc độ và cường độ lớn hơn. Và nhu cầu thỏa mãn các khía cạnh của đời sống cá nhân của con người cũng lớn hơn, mãnh liệt hơn. Con người ta lại năng động hơn, khó bằng lòng với cái cũ hơn.

- Ông đánh giá thế nào về quan điểm cho rằng đàn ông thời nay phải ngoại tình mới sang và ngoại tình được coi là “chỉ số thành đạt”?

- Tôi không đồng ý với quan điểm đó và theo tiêu chuẩn chung của cộng đồng, xã hội thì chắc chắn đó không phải là quan điểm đúng. Có lẽ ai đó nói cho vui. Nhóm người ngoại tình thường có đời sống vật chất trội hơn nhóm bình thường, họ có nhu cầu thay đổi và muốn tìm một “đối tác” đẹp đẽ hơn - với đàn ông có thể là tươi trẻ hơn, với phụ nữ có thể là mạnh mẽ hơn, “chuẩn men” hơn... Trong trường hợp này, nhóm có đời sống vật chất cao hơn dễ “vẫy vùng”, dễ ngoại tình hơn. Với nhóm có mức sống thấp hơn thì chỉ vật lộn mưu sinh thôi cũng đã mệt rồi, nói gì đến chuyện “đổi gió”. Thế nên ông cha ta mới có câu “cơm no bò cưỡi”.

- Theo thống kê chưa đầy đủ thì hiện nay, cứ ba vụ ly hôn lại có một vụ có nguyên nhân từ ngoại tình, điều này có đáng lo ngại không?

- Ở một khía cạnh nào đó, ly hôn do ngoại tình tăng cho thấy sự bình đẳng đối với nữ giới được nâng lên. Phụ nữ trước đây không đồng ý ly hôn là vì con cái, nhưng thực ra là do họ yếu thế hơn về phương diện tài chính, nghề nghiệp, khả năng thể hiện tiếng nói... Bây giờ, vị thế của phụ nữ đã lớn hơn, người ta tự tin ở bản thân mình hơn và nhiều người không nín nhịn nữa. Tôi cho rằng số lượng phụ nữ đứng đơn ly hôn tăng lên so với trước cho thấy một khía cạnh của sự phát triển, tiến bộ. Tuy nhiên, ở góc độ khác, những người tôn trọng trật tự hiện tồn, tính chất ổn định của xã hội và gia đình sẽ phiền lòng vì điều này. Hơn nữa, rõ ràng là tần suất ly hôn, tái hôn nhiều cũng cho thấy phần nào sự xộc xệch của thiết chế gia đình.

- Ngoại tình có trở thành xu hướng không khi số liệu điều tra cho thấy khoảng 60% nam giới và 40% nữ giới có tình yêu ngoài hôn nhân ít nhất một lần trong đời?

- Tôi cho rằng nó có thể phát triển và không dễ ngăn chặn. Chúng ta phải tìm cách đối mặt với những hệ lụy từ vấn đề đó, như về con cái, về tài sản, về thừa kế, sang chấn tâm lý của trẻ em...

- Xin cảm ơn ông!