Mỹ, Nhật Bản quan ngại trước việc Trung Quốc thay đổi hiện trạng ở Biển Đông

Ông Ashton Carter cũng cho rằng yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông là "vô lý" và các lực lượng của Mỹ, nếu được lệnh, sẽ sẵn sàng để "chiến đấu để bảo vệ các quyền lợi của Mỹ trong vùng biển Châu Á - Thái Bình Dương rộng lớn".

Ông Ashton Carter nhấn mạnh: "Mỹ quan ngại sâu sắc trước những căng thẳng ở Biển Đông, đặc biệt là những hoạt động gần đây của Trung Quốc trên các vùng biển tranh chấp, cũng như phản đối bất kỳ giải pháp quân sự nào gây bất ổn trên Biển Đông. Mỹ hoan nghênh các nước ASEAN và Trung Quốc cùng ngồi lại bàn bạc để giải quyết tình hình. Mỹ sẽ đến, bằng máy bay, tàu và hoạt động ở bất cứ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép. Việc Trung Quốc biến mấy hòn đá ngầm thành sân bay không làm nên chủ quyền và cho phép việc ngăn cản tự do bay qua trên không hay đi lại trên biển".

Nhằm đối phó với tình hình mới, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cho biết Washington sẽ đẩy mạnh các hoạt động tăng cường xây dựng năng lực trên biển ở khu vực. Ông nhấn mạnh Mỹ sẽ đem các hệ thống do thám mới như máy bay do thám P-8 Poseidon, máy bay cảnh báo E-2D Hawkeye tới khu vực. "Mỹ luôn đứng bên cạnh các đồng minh và đối tác như Australia, Nhật Bản, Thái Lan, Philippines... để duy trì hòa bình và ổn định của Châu Á - Thái Bình Dương và sẽ tiếp tục làm vậy". Cũng theo Bộ trưởng Ashton Carter, Bộ Quốc phòng Mỹ sẽ thiết lập "Sáng kiến An ninh Biển Đông Nam Á"; đồng thời, cho biết Quốc hội Mỹ đã phê chuẩn 425 triệu USD cho các nỗ lực xây dựng năng lực trên biển ở Đông Nam Á.

Cùng ngày, phát biểu tại phiên thảo luận "Các hình thức hợp tác an ninh mới ở Châu Á" trong khuôn khổ Đối thoại Shangri-La lần thứ 14, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani đã nêu đề xuất của nước này về "Sáng kiến Đối thoại Shangri-La" nhằm tăng cường an ninh hàng hải trong khu vực. Cụ thể, sáng kiến này sẽ tập trung vào ba yếu tố chính: Hoàn thiện các quy tắc chung và pháp luật trên biển trong khu vực nhằm thúc đẩy việc bảo đảm an toàn và tự do hàng hải, hàng không; thúc đẩy các cuộc tập trận chung và xem xét những biện pháp phòng ngừa tai nạn liên quan tàu ngầm.

Liên quan vấn đề Biển Đông, Bộ trưởng Gen Nakatani cũng nhấn mạnh Trung Quốc cần hành xử như một cường quốc có trách nhiệm, đồng thời kêu gọi các quốc gia trong khu vực hợp tác với nhau trên cơ sở bình đẳng mà không gây sức ép để bảo đảm hòa bình và ổn định của khu vực cho các thế hệ tương lai. Bày tỏ mối quan ngại của Tokyo cũng như các nước trong khu vực trước những hành động xây dựng với tốc độ nhanh chóng và quy mô lớn của Trung Quốc tại Biển Đông, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản cho rằng với hành động này, Bắc Kinh đang cố gắng thay đổi hiện trạng ở Biển Đông. Do đó, thách thức an ninh sẽ không bao giờ được giải quyết hoặc biến mất nếu như không có sự giám sát của cộng đồng quốc tế, dẫn đến trật tự sẽ bị rối loạn và hòa bình, ổn định sẽ bị phá vỡ.