Nâng cao vai trò phổ biến kiến thức khoa học, công nghệ

Với 2,5 triệu trí thức, 140 hội thành viên và gần 800 tổ chức khoa học và công nghệ (KH&CN), đại hội lần này hy vọng sẽ tạo nên bước ngoặt cơ bản sau khi cơ chế, chính sách dành cho KH&CN đã có những thay đổi lớn trong 5 năm vừa qua. Trước thềm đại hội, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Phó Chủ tịch Liên hiệp Các hội KHKT Việt Nam Phan Tùng Mậu về vai trò của Liên hiệp hội cũng như những bước đi trong tương lai.

- Ông có thể cho biết về vai trò, nhiệm vụ mà Liên hiệp Các hội KHKT Việt Nam thực hiện trong thời gian qua?

- Qua 32 năm xây dựng và phát triển, Liên hiệp hội đã làm hết sức mình trong việc tập hợp và phát huy sức sáng tạo của đội ngũ trí thức KH&CN, tham gia tích cực vào công tác tham mưu, đề xuất và chủ động thực hiện tư vấn, phản biện, giám định xã hội đối với các chủ trương, đường lối, chính sách, các chương trình, đề án, dự án quan trọng của đất nước. Đặc biệt, Liên hiệp hội đã rất tích cực thực hiện các hoạt động truyền thông, phổ biến kiến thức, góp phần thúc đẩy phong trào quần chúng tham gia hoạt động sáng tạo KH&CN, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của nước ta. Những kết quả đạt được trong công tác phổ biến kiến thức của Liên hiệp hội những năm qua đã góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động xã hội hóa trong lĩnh vực KH&CN, phát triển cộng đồng và xóa đói giảm nghèo, được Đảng, Nhà nước và xã hội ghi nhận.

- Với tiềm năng, thế mạnh của một tổ chức chính trị - xã hội rộng lớn, Liên hiệp hội thực hiện nhiệm vụ phổ biến kiến thức bằng những phương thức nào để có được những kết quả thiết thực, thưa ông?

- Là nơi tập hợp đông đảo đội ngũ trí thức KH&CN liên ngành và đa ngành, Liên hiệp Các hội KHKT Việt Nam và các tổ chức thành viên đã không ngừng mở rộng, đổi mới nội dung, phương thức và hình thức hoạt động nhằm tuyên truyền, phổ biến kiến thức KH&CN rộng rãi, không ngừng tăng năng suất lao động và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân. Phổ biến kiến thức KH&CN được thực hiện bằng cách cung cấp các tri thức KH&CN, nhất là các tri thức mới cho quảng đại quần chúng nhằm nâng cao trình độ hiểu biết của người dân để mọi người có thể áp dụng các tiến bộ công nghệ và kỹ thuật vào đời sống, sản xuất; cung cấp tri thức cần thiết để người dân có thể tiếp cận với cuộc sống văn minh, hiện đại, tuân thủ luật pháp, từ bỏ thói quen nếp sống lạc hậu, nâng cao đời sống văn hóa và bảo vệ sức khỏe của nhân dân.

Hoạt động phổ biến kiến thức KH&CN của Liên hiệp hội được thực hiện ở nhiều lĩnh vực khác nhau, triển khai trên diện rộng và tác động đến mọi tầng lớp nhân dân, trong đó có các chương trình ưu tiên hướng đến người dân ở các vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

- Để đến được với mọi đối tượng và phù hợp với các nhu cầu tiếp nhận tri thức khác nhau, Liên hiệp hội đã có những hình thức quảng bá tri thức như thế nào?

- Công tác phổ biến kiến thức KH&CN được đa dạng hóa với nhiều hình thức như biên soạn, xuất bản sách giáo khoa, sách tham khảo, sách hướng dẫn, các loại báo, tạp chí, bản tin, tài liệu, tờ rơi và phát hành các ấn phẩm truyền thông về KH&CN, cũng như các chương trình phát thanh, truyền hình. Đặc biệt là phương thức phổ biến trực tiếp thông qua các khóa tập huấn bồi dưỡng kiến thức KH&CN, tổ chức hội thảo, hội nghị nâng cao kiến thức và chuyển giao tiến bộ KHKT cho hội viên và người dân được chú trọng. Ở đó, đông đảo người dân có cơ hội tham quan, chia sẻ và học hỏi kinh nghiệm trong sản xuất, chăn nuôi, trồng trọt... Đồng thời, Liên hiệp hội cũng triển khai các dự án nâng cao năng lực của cộng đồng, cải thiện sinh kế cho người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; tổ chức các cuộc thi sáng tạo KH&CN từ cấp tỉnh đến cấp quốc gia nhằm phát hiện, khuyến khích, tôn vinh và tuyên truyền, phổ biến các giải pháp sáng tạo KH&CN, các gương điển hình hoạt động KH&CN trong quần chúng nhân dân. Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí trong hệ thống Liên hiệp hội là lực lượng quan trọng góp phần tích cực đưa kiến thức mới, tiến bộ KHKT, công nghệ đến với người dân một cách kịp thời và đầy đủ.

- Ông có thể cho biết định hướng và chiến lược thực hiện công tác phổ biến kiến thức KH&CN của Liên hiệp Các hội KHKT Việt Nam trong giai đoạn tới?

- Để tiếp tục phát huy vai trò của Liên hiệp hội trong công tác phổ biến kiến thức, vấn đề đầu tiên là cần phải đẩy nhanh hoạt động phối hợp với Bộ KH&CN trong việc xây dựng kế hoạch 5 năm và hằng năm về phổ biến kiến thức KH&CN nhằm triển khai Điều 48 của Luật KH&CN năm 2013, trình Thủ tướng phê duyệt; xây dựng cơ sở pháp lý để nâng cao hiệu quả hoạt động về thông tin, phổ biến kiến thức. Bên cạnh đó, Liên hiệp hội cũng tăng cường lồng ghép các hoạt động nghiên cứu, phát triển với hoạt động tuyên truyền, phổ biến kiến thức KH&CN cho nhân dân; khuyến khích hình thành, phát triển cổng thông tin hai chiều giữa nhà khoa học và nông dân. Đặc biệt, các hội thành viên và các tổ chức KH&CN chủ động, tăng cường hoạt động phổ biến kiến thức theo hướng: Đa ngành về hình thức, phong phú về nội dung, đổi mới trong phương thức thực hiện, huy động các nguồn tài chính trong nước và quốc tế. Với những định hướng trên, đại hội lần này hy vọng sẽ tạo nên một bước ngoặt mới nhằm phát huy vai trò nòng cốt tập hợp các trí thức, phát huy trí tuệ, tinh thần sáng tạo trong hoạt động nghiên cứu, ứng dụng KHKT, các hoạt động tư vấn, phản biện, giám định xã hội.

- Trân trọng cảm ơn ông!