Ngăn chặn, xử lý vi phạm đất đai: Cần chế tài đủ sức răn đe

Nhìn chung hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn thành phố ngày càng được nâng lên rõ rệt. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật được ban hành khá đầy đủ; các quyết định, quy định liên quan đến đất đai được triển khai hiệu quả hơn. Công tác thanh tra, kiểm tra được tiến hành đồng bộ đã chỉ ra những sai phạm, hạn chế trong công tác quản lý, sử dụng đất, xử lý kịp thời, nghiêm minh đối với tập thể, cá nhân có sai phạm, qua đó, góp phần khắc phục hạn chế, thất thoát, lãng phí… Ở cơ sở, trong công tác thi hành văn bản hướng dẫn và chỉ đạo của thành phố, các địa phương chủ động xây dựng kế hoạch tuyên truyền, tổ chức thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm vi phạm, nhất là địa bàn có tốc độ đô thị hóa nhanh, phát triển nhiều khu đô thị mới… Với sự chỉ đạo quyết liệt, trọng tâm, trọng điểm, công tác thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận, bồi thường giải phóng mặt bằng; xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính, thủ tục hành chính về đất đai… đã từng bước tháo gỡ được nhiều khó khăn, rào cản để huy động nguồn lực đất đai đầu tư cho phát triển. Tuy nhiên, tình trạng vi phạm đất đai vẫn xảy ra ở một vài nơi.

Theo kết quả xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai đối với các tổ chức được Nhà nước giao đất, cho thuê đất từ trong 4 năm trở lại đây, trên địa bàn thành phố có 168 trường hợp vi phạm đã bị xử lý, trong đó, 59 trường hợp sử dụng đất không đúng mục đích (chiếm tỷ lệ 35%); 46 trường hợp chuyển đổi, chuyển nhượng, tặng cho, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, thế chấp, bảo lãnh, góp vốn bằng quyền sử dụng đất đối với đất không đủ điều kiện (chiếm 27,4%); 40 trường hợp chậm đưa đất vào sử dụng (chiếm 23,8%).

Nguyên nhân vi phạm có nhiều nhưng chủ yếu xuất phát từ lợi ích người sử dụng đất. Đơn cử như nhóm hành vi chuyển đổi, chuyển nhượng, tặng cho, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, thế chấp, bảo lãnh, góp vốn bằng quyền sử dụng đất đối với đất không đủ điều kiện phần lớn là các trường hợp sử dụng đất thuê hằng năm hoặc đất thực tế sử dụng nhưng chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định giao đất, cho thuê đất. Người sử dụng đất không làm các thủ tục đăng ký quyền sử dụng đất và thực hiện các nghĩa vụ của người sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai, mà chỉ nộp tiền thuê đất theo thông báo tạm tính của cơ quan thuế vì chưa có quyền sử dụng đất chính thức... Như vậy, trong những trường hợp này, người sử dụng đất đã thu lợi từ việc thực hiện các quyền của người sử dụng đất giống như những trường hợp được Nhà nước giao đất, cho thuê đất đã thực hiện đủ nghĩa vụ tài chính suốt thời gian thuê. Đây có thể coi là sự thu lợi bất chính từ việc vi phạm các quy định của Luật Đất đai.

Để tiếp tục nâng cao hơn nữa năng lực quản lý nhà nước về đất đai, ngăn chặn hành vi vi phạm; đồng thời, tổng hợp từ kết quả thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo của cơ quan chức năng cũng như kiến nghị của tổ chức và công dân trên địa bàn thành phố, nhiều ý kiến cho rằng thành phố cần xử lý nghiêm để ngăn chặn vi phạm. Theo Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, các hành vi như chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa sang đất phi nông nghiệp, đất phi nông nghiệp sang mục đích khác mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép; lấn, chiếm đất đai; tự ý chuyển quyền sử dụng đất khi không đủ điều kiện; tự ý chuyển nhượng quyền sử dụng đất dưới hình thức phân lô, bán nền trong dự án đầu tư xây dựng kinh doanh nhà ở; tự ý chuyển nhượng quyền sử dụng đất gắn với chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ dự án đầu tư xây dựng kinh doanh nhà ở mà không đủ điều kiện… đã gây bức xúc trong dư luận lâu nay. Đây cũng là nguyên nhân của các vi phạm khác trong quản lý, sử dụng đất đai, cần phải được xử lý nghiêm và có biện pháp ngăn chặn phù hợp.