Nghiêm túc, khách quan, công khai, minh bạch

Kết luận thanh tra đã khẳng định những việc làm đúng, làm tốt, đồng thời chỉ ra nhiều thiếu sót, khuyết điểm của từng tập thể, vị trí công tác được chỉ rõ trách nhiệm. Điều đó đã cho chúng ta một bài học lớn: Một chủ trương đúng, nhưng trong tổ chức triển khai thực hiện thiếu thận trọng, thậm chí giản đơn, nóng vội, thiếu kiểm tra, đôn đốc và giám sát… hoàn toàn có thể dẫn đến những sai sót đáng tiếc.

1. Kết luận thanh tra đã cung cấp cái nhìn toàn diện về việc cải tạo, thay thế cây xanh trên các tuyến phố, từ lúc có chủ trương đến khi thực hiện và để xảy ra sự phản đối của dư luận. Bao quát một khoảng thời gian kéo dài từ năm 2014 đến hết ba tháng đầu năm 2015, Đoàn thanh tra liên ngành đã thực hiện thanh tra trên không gian rộng lớn, làm việc với tất cả những tập thể, cá nhân liên quan nhằm bảo đảm tính khách quan, đúng đắn trước khi đưa ra kết luận.

Về chủ trương cải tạo, thay thế cây xanh đô thị đường phố Hà Nội, trên cơ sở phân tích kỹ về quy hoạch, kế hoạch và quy trình xây dựng đề án, Thanh tra thành phố khẳng định: “Việc lập và phê duyệt Đề án cải tạo, thay thế cây xanh đô thị hai bên đường Hà Nội giai đoạn năm 2014-2015 là một bước cụ thể hóa để thực hiện quy hoạch, kế hoạch đầu tư phát triển hệ thống cây xanh, công viên, vườn hoa, hồ nước TP Hà Nội giai đoạn đến năm 2015 và phù hợp quy định của pháp luật nhằm đáp ứng yêu cầu về quản lý cây xanh đô thị hai bên đường phố và phát triển đô thị bền vững theo Luật Thủ đô”. Đây là kết luận hoàn toàn phù hợp với thực tế đã diễn ra, cũng như quan điểm của Thanh tra Chính phủ qua phát biểu của Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Đức Lượng tại cuộc họp báo diễn ra ngày 15-4 vừa qua: “Dự án cải tạo, thay thế cây xanh là dự án tốt, đã được các cấp có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt theo đúng quy định của pháp luật”.

Mỗi một vấn đề đặt ra cần phải trả lời, Đoàn thanh tra liên ngành bằng nghiệp vụ khoa học đã xem xét thấu đáo, mổ xẻ từng góc cạnh liên quan để đưa ra kết luận. Đơn cử như việc làm rõ cây trồng trên tuyến đường Nguyễn Chí Thanh có phải là cây mỡ hay vàng tâm, Đoàn thanh tra liên ngành đã lấy mẫu 30 cây trồng mới trên tuyến đường này để giám định. Thanh tra còn truy ra tận nơi bán cây là các hộ gia đình tại xã Đại Lịch, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái, tiến hành gặp gỡ, lấy xác minh của UBND xã; đồng thời làm việc với Viện Khoa học lâm nghiệp (Bộ NN-PTNT) để bảo đảm tính khoa học, chính xác trước khi đưa ra kết luận.

Cơ quan thanh tra đã không né tránh, không bỏ qua bất cứ chi tiết gì liên quan đến vụ việc; tất cả đã được công khai trong Kết luận. Từ việc xem xét chi tiết về căn nguyên của chủ trương thay thế cây xanh trên địa bàn thành phố là quy hoạch, kế hoạch nào, đến việc xây dựng đề án. Những chi tiết về tài chính, những tên cá nhân, tập thể, tên doanh nghiệp liên quan, nhất là liên quan đến sai sót đều đã được công khai, minh bạch. Những con số, địa chỉ cụ thể liên quan đến từng vấn đề thanh tra được công bố càng cho thấy độ tỉ mỉ, tính chính xác và thuyết phục trong Kết luận thanh tra này. Ví dụ, Kết luận thanh tra nêu rõ: “Việc khảo sát chưa kỹ trước khi cấp phép dẫn đến cấp giấy phép một số cây trồng thay thế, bổ sung không bảo đảm điều kiện để trồng: 01 trường hợp cây trồng bị trùng vị trí (chặt 02 cây mã số 181, 179 chung gốc nhưng chỉ trồng được 01 cây tại Phố Huế), 52 vị trí vướng công trình, hạ tầng không trồng được (Giảng Võ: 21 vị trí, Láng Hạ: 15 vị trí, Kim Mã: 12 vị trí; Nguyễn Thái Học: 4 vị trí); 25 cây chưa thay thế không phù hợp với hiện trạng cây nêu trong giấy phép”.

Từ góc nhìn khái quát, qua Kết luận thanh tra được công bố, có thể khẳng định, Đoàn thanh tra liên ngành đã thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ đáp ứng được yêu cầu nghiêm túc, khách quan và toàn diện mà lãnh đạo Thành ủy, UBND thành phố đề ra.

2. Điều được dư luận báo chí và nhân dân chờ đợi nhất là kết luận về những sai sót và trách nhiệm liên quan đến việc thực hiện thay thế cây xanh trên các tuyến phố vừa qua. Về phần này, Kết luận thanh tra đã đưa ra những nhận xét khách quan, sâu sắc và có tính chiến đấu cao, nhất là những kiến nghị xử lý trách nhiệm của cá nhân, tập thể liên quan.

Với 7 phần nhận xét riêng cho từng nhóm vấn đề và một kết luận tổng hợp, Đoàn thanh tra liên ngành đã chỉ rõ đúng, sai, xác định được từng thiếu sót từng vấn đề. Chẳng hạn, thanh tra kết luận: “Một số cây trồng thay thế mặc dù là loại cây thuộc danh mục cây đô thị nhưng không đúng loại cây đã được cấp phép (97 cây gồm: phố Kim Mã 13 cây Lát hoa, giấy phép: Bằng lăng; phố Ngô Thì Nhậm 11 cây Lát hoa, giấy phép: Chẹo; phố Quang Trung 41 cây Lát hoa, giấy phép: Sao đen; phố Lê Duẩn và Trần Nhân Tông 32 cây Lát hoa, giấy phép: Vàng anh phố Lê Duẩn và Bằng lăng phố Trần Nhân Tông)”. Thanh tra nêu rõ: “Trách nhiệm thuộc về đơn vị thực hiện trồng cây, đơn vị giám sát là Ban Duy tu công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị Sở Xây dựng”. Qua những nhận xét này có thể thấy, những nghi ngờ, thậm chí bức xúc của dư luận và nhân dân thời gian qua là có cơ sở. Sự thiếu sót, không thực hiện đầy đủ quy trình dẫn đến suy diễn của dư luận về tiêu cực, lợi ích nhóm của một số đơn vị thực hiện là có thật.

Kết luận thanh tra đã dành riêng hai phần để phân tích, mổ xẻ việc cải tạo, thay thế cây xanh trên tuyến Nguyễn Chí Thanh và Nguyễn Trãi được dư luận đặc biệt quan tâm, chú ý thời gian qua. Kết luận nêu rõ, thực hiện cải tạo, thay thế cây xanh trên tuyến đường Nguyễn Chí Thanh nhưng chưa được tranh thủ ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học và nhân dân là việc làm nóng vội, giản đơn. Đối với việc cải tạo, thay thế cây xanh tuyến đường Nguyễn Trãi, bên cạnh kết luận khẳng định việc chặt hạ, thay thế cây xanh phục vụ các công trình xây dựng là cần thiết, đoàn thanh tra chỉ ra hàng loạt sai sót trong quá trình cấp phép, thực hiện việc này. Một trong năm nhận xét về sai sót liên quan đến việc cải tạo thay thế cây xanh tuyến đường này là: “Việc Sở Xây dựng cho phép Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại Thịnh An thực hiện chặt hạ 19 cây và Công ty cổ phần Thương mại và Xây dựng Vĩnh An thực hiện chặt hạ 20 cây trong khi 2 công ty trên không phải là đơn vị được giao thực hiện chặt hạ nêu trong giấy phép, trách nhiệm thuộc Sở Xây dựng”.

Đặc biệt, phần kiến nghị trong Kết luận thanh tra cho thấy, không có chuyện nể nang, né tránh, càng không có “vùng cấm” trong việc xem xét trách nhiệm của những tập thể, cá nhân liên quan đến vụ việc trên. Thanh tra kiến nghị UBND thành phố nghiêm túc kiểm điểm trách nhiệm của lãnh đạo UBND thành phố do thiếu kiểm tra, sâu sát trong công tác chỉ đạo, triển khai thực hiện việc cải tạo, thay thế cây xanh trong thời gian vừa qua. Đối với Sở Xây dựng, Thanh tra kiến nghị kiểm điểm và có hình thức xử lý kỷ luật đối với tập thể, cá nhân lãnh đạo Sở Xây dựng và những cá nhân trực tiếp có liên quan như: phòng Quản lý hạ tầng kỹ thuật môi trường và công trình ngầm, Ban duy tu các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị thuộc Sở Xây dựng. Đây là những đơn vị có liên quan trực tiếp để xảy ra những hạn chế, thiếu sót đã nêu trong kết luận...

Dẫu sao, Kết luận thanh tra mới chỉ là bước đầu trong quá trình rút kinh nghiệm từ những sai sót đáng tiếc trong việc cải tạo, thay thế cây xanh tại Hà Nội thời gian qua. Bởi ngày 15-5, Chủ tịch UBND thành phố đã ký Công văn 3238 về xử lý sau thanh tra với yêu cầu cụ thể về tiến độ xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan.