Khám phá vẻ đẹp tinh túy của hoa Sen trên 100 cổ vật

Văn hóa - Ngày đăng : 16:45, 13/05/2015

(HNMO)- Với khoảng 100 hiện vật tiêu biểu có niên đại từ thế kỷ 7 - 9 tới thời Nguyễn (1802 - 1945) đang được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, trưng bày chuyên đề “Sen trên cổ vật” sẽ góp phần phác họa lịch sử phát triển của nghệ thuật tạo hình và trang trí gắn với biểu tượng hoa sen trong dòng chảy văn hóa Việt.

Chương trình sẽ được khai mạc vào 9h30 ngày 14/5/2015, Bảo tàng Lịch sử quốc gia (số 1 Tràng Tiền, Hoàn Kiếm, Hà Nội).Nhằm giới thiệu tới công chúng trong và ngoài nước tìm hiểu, khám phá vẻ đẹp tinh túy và ý nghĩa của biểu tượng hoa sen trong tâm thức của người Việt, Bảo tàng Lịch sử quốc gia tổ chức trưng bày chuyên đề “Sen trên cổ vật”.

Với khoảng 100 hiện vật tiêu biểu có niên đại từ thế kỷ 7 - 9 tới thời Nguyễn (1802 - 1945) đang được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, trưng bày chuyên đề “Sen trên cổ vật” sẽ góp phần phác họa lịch sử phát triển của nghệ thuật tạo hình và trang trí gắn với biểu tượng hoa sen trong dòng chảy văn hóa Việt.

Sen là một loài hoa biểu trưng cho sự tinh khiết, cho sự cao quý, thanh tao. Sen vươn lên từ bùn đất và tỏa ngát sắc hương. Trong Phật giáo, hoa sen biểu trưng cho giá trị đạo đức, sự thuần khiết và thánh thiện; là trí tuệ, là sự giác ngộ và tinh thần bất nhiễm. Trong tâm thức dân gian, sen được ví với những con người có vẻ đẹp cao quý, thâm trầm nhưng đầy bản lĩnh.

Vì vậy, từ lâu sen đã đã đi vào cuộc sống và nghệ thuật của người Việt. Sen được dùng khá phổ biến trong nghệ thuật tạo hình, cách điệu trong trang trí kiến trúc và đồ dùng sinh hoạt, đồ thờ, đồ ngự dụng trong cung đình.

Triển lãm chia làm 5 mảng trưng bày gồm: Sen trên cổ vật cung đình triều Nguyễn; Sen trong nghệ thuật Phật giáo, vật dụng nghi lễ và đồ thờ cúng; Sen trên vật liệu kiến trúc; Sen trong đời sống xã hội; Tranh thêu đề tài hoa sen.

Mảng “Sen trên cổ vật cung đình triều Nguyễn” sẽ giới thiệu sưu tập hiện vật là đồ ngự dụng được chế tác từ những chất liệu quý hiếm như ngọc, vàng, bạc, ngà… Dưới bàn tay tài khéo của những người thợ, hình tượng hoa sen được khắc họa hết sức tinh xảo, mềm mại làm cho các đồ dùng của Hoàng gia trở nên sang trọng, quý giá từ đồ thờ cúng, đồ văn phòng tứ bảo đến đồ dùng sinh hoạt…

Sen trong nghệ thuật Phật giáo, vật dụng nghi lễ và đồ thờ cúng: Phần này Bảo tàng Lịch sử quốc gia giới thiệu bộ sưu tập gồm tượng Phật, vật dụng nghi lễ và đồ thờ cúng bằng gỗ, đồng, gốm, đất nung, sành… có niên đại từ từ kỷ 11 đến thế kỷ 20.

Sen trên vật liệu kiến trúc: trong nghệ thuật kiến trúc, đặc biệt là kiến trúc Phật giáo thời Lý - Trần, hoa sen được trang trí rất phổ biến, là mô típ chủ đạo. Sen có thể được trang trí ở từng bộ phận của công trình như trên các bức phù điêu đá tảng kê chân cột, bệ tượng Phật, gạch lát nền, diềm ngói…, nhưng cũng có thể là biểu tượng của toàn bộ công trình như chùa Một Cột (thời Lý).

Sen trong đời sống xã hội: Không chỉ trong Phật giáo, trong cung đình, sen còn hiện hữu rất phong phú đa dạng trong cuộc sống thường nhật qua sưu tập đồ dùng sinh hoạt hàng ngày. Vào thời Lý, người nghệ nhân xưa thường khắc chìm các lớp cánh sen trên xương gốm cả trong lòng và phía ngoài bát, đĩa sau đó đem phủ men và nung. Còn các loại đồ đựng như bình, ấm, chân đèn, hũ, thống, thạp… thì được trang trí đắp nổi nhiều lớp cánh sen trên nắp, cổ và chân tạo nên vẻ đẹp thanh thoát, tao nhã, quý phái cho từng món đồ. Sang đến thời Trần, hình tượng hoa sen được thể hiện một cách sinh động, khoáng đạt, thanh thoát với cách nhìn hiện thực hơn. Ở thời Lê, Nguyễn, hình tượng hoa sen lại được bố cục chặt chẽ nhưng vẫn linh hoạt với các hình khối sắc nét tạo nên sự trang nhã, khúc triết trên từng tác phẩm nghệ thuật.

Tranh thêu đề tài hoa sen: Sen gần gũi và tạo cảm hứng cho nghệ nhân xưa sáng tạo ra nhiều sản phẩm trang trí như tranh thêu và đại tự với các đề tài như: Sen – cò; hoa sen – vật báu…

T.Minh