Xung lực mới cho hợp tác Á - Phi

Với chủ đề "Tăng cường hợp tác Nam - Nam nhằm thúc đẩy hòa bình và thịnh vượng thế giới", hội nghị không chỉ là dịp để các nhà lãnh đạo đến từ gần 100 quốc gia thảo luận các vấn đề nóng cùng quan tâm mà qua đó còn góp phần tạo xung lực mới trong hợp tác Á - Phi hiện nay.

Nhìn lại lịch sử 60 năm trước khi AAC lần đầu tiên được tổ chức tại thành phố Bandung (Indonesia) năm 1955 theo sáng kiến của Indonesia, Myanmar, Sri Lanka, Ấn Độ và Pakistan, diễn đàn khu vực này được đánh giá như một biểu tượng về sự hồi sinh của các quốc gia trong hai khu vực. AAC không chỉ đặt nền móng cho sự hợp tác giữa hai châu lục mà còn tạo nguồn cảm hứng mạnh mẽ để nhân dân các nước Á - Phi đứng lên giành độc lập dân tộc và vươn lên phát triển về mọi mặt. Trong đó, thành công nổi bật của AAC năm 1955 là đưa ra 10 nguyên tắc Bandung làm nền tảng cơ bản cho quan hệ giữa các quốc gia ở hai châu lục như: Tôn trọng chủ quyền, không can thiệp vào nội bộ của nhau, giải quyết mọi tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tôn trọng luật pháp quốc tế… Thành công này đã trở thành động lực đưa đến những biến đổi to lớn trên bản đồ địa - chính trị thế giới với việc ra đời của một loạt các quốc gia độc lập ở cả hai khu vực, tạo tiền đề cho sự ra đời Phong trào không liên kết và hợp tác Nam - Nam thời gian qua.

60 năm đã trôi qua kể từ Hội nghị Bandung 1955, thế giới chứng kiến nhiều biến động khó lường và các quốc gia Á - Phi cũng không nằm ngoài vòng xoáy của những thách thức toàn cầu. Trong đó nổi lên là chủ nghĩa khủng bố với sự ra đời của Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, xung đột vũ trang, tranh chấp chủ quyền, đe dọa sử dụng vũ lực, nghèo đói, dịch bệnh, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng… Trong đó có nhiều thách thức đã được đề cập đến từ AAC đầu tiên đến nay vẫn chưa giải quyết được.
Là khu vực chiếm tới 75% dân số thế giới, khoảng 30% GDP toàn cầu với nhiều nền kinh tế đầu tàu thế giới như: Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ… các nước Á - Phi có nhiều tiềm năng để thúc đẩy hợp tác trên mọi lĩnh vực. Thế nhưng, thực tế thời gian qua hợp tác giữa hai châu lục vẫn chưa đem lại kết quả như mong đợi. Thật bất công khi phần lớn người nghèo trên thế giới, đặc biệt tại nông thôn với mức thu nhập dưới 2 USD/ngày lại chủ yếu sống ở khu vực giàu tài nguyên. Tình hình được dự báo sẽ còn tồi tệ hơn khi khoảng cách giàu nghèo giữa các quốc gia và trong cùng một quốc gia ngày càng rộng. Thách thức này đang đặt ra cho các nước Á - Phi sự cần thiết phải đẩy mạnh hợp tác hơn nữa trên các lĩnh vực, đặc biệt là ba trụ cột đã được định hình như: Đoàn kết chính trị, hợp tác kinh tế và trao đổi văn hóa - xã hội.

Là một trong 29 quốc gia tham dự Hội nghị Bandung đầu tiên năm 1955, Việt Nam luôn là thành viên tích cực của diễn đàn quan trọng này. Với việc thiết lập quan hệ ngoại giao với 52 trong số 55 nước Châu Phi, Việt Nam là nước ASEAN duy nhất có cơ chế hội thảo quốc tế Việt Nam - Châu Phi, được đánh giá là điển hình của hợp tác Nam - Nam. Cùng với chính trị, quan hệ kinh tế, thương mại Việt Nam - Châu Phi cũng phát triển không ngừng. Việt Nam có quan hệ thương mại với 55 nước Châu Phi, nâng kim ngạch thương mại từ dưới 500 triệu USD (2005) lên mức hơn 4,3 tỷ USD hiện nay. Nhận thức rõ tầm quan trọng của 10 nguyên tắc Bangdung, trong phát biểu tại phiên khai mạc AAC diễn ra sáng 22-4, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang khẳng định: "tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ", "không xâm lược, đe dọa xâm lược và sử dụng vũ lực", "giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình phù hợp với Hiến chương Liên hợp quốc" là cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang kêu gọi các quốc gia Á - Phi cần tăng cường hợp tác nhằm bảo đảm môi trường hòa bình, an ninh - điều kiện tiên quyết cho sự phát triển bền vững.

Diễn ra vào dịp các nước Á - Phi kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược mới, AAC lần thứ 60 được Tổng thống nước chủ nhà Joko Widodo nhấn mạnh không chỉ mang tính nghi thức mà còn bàn thảo những vấn đề thiết thực nhất liên quan tới tương lai của cả hai châu lục. Với một loạt sáng kiến, văn kiện được thông qua, AAC lần thứ 60 sẽ tiếp tục làm sống động những cam kết cách đây 60 năm để đưa hợp tác Á - Phi bước vào giai đoạn mới, phát triển mạnh mẽ.