Lắng lại và suy ngẫm

Đó là một phần nội dung bài phát biểu của Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị tại hội nghị giao ban định kỳ giữa Thường trực Thành ủy, HĐND, UBND TP Hà Nội với các quận, huyện, sở, ngành diễn ra ngày hôm qua (31-3) về một vấn đề thời sự đã làm "nóng" dư luận trong hơn 10 ngày qua, đó là việc thực hiện dự án thay thế cây xanh trên địa bàn thành phố. Phát biểu đó vừa là ý kiến chỉ đạo các cơ quan chức năng một số công việc cần phải làm trong thời gian tới, vừa là tâm sự của người lãnh đạo cao nhất thành phố trước một vấn đề "nóng" liên quan đến nhiều người dân.

Mọi vấn đề đều sẽ phải đến lúc lắng lại và qua đó suy ngẫm một cách thấu đáo về bản chất sự việc.

Đúng là vừa qua việc thực hiện "Đề án cải tạo, thay thế cây xanh ở Hà Nội" có những khiếm khuyết trong quá trình triển khai thực hiện. Cụ thể là sự giản đơn, nóng vội trong cách làm, thậm chí là trong tư duy của những con người cụ thể, những cơ quan chức năng thực hiện công việc này.

Người ta thường nói "mùa xuân là Tết trồng cây" là vì thời tiết, khí hậu dịp này phù hợp cho cây cối đâm chồi, nảy lộc. Và thực tế ở TP Hà Nội, nhiều năm qua cơ quan chức năng thường lựa chọn thời gian này để cải tạo, thay thế cây xanh. Ấy cũng là điều bình thường và còn phù hợp nữa bởi hướng tới mục đích là vì môi trường, vẻ đẹp của thành phố và lợi ích cộng đồng. Không thể phủ nhận đây là chủ trương đúng khi những cây xấu, cây sâu mọt, cây chết… có thể gây nguy hiểm, đe dọa tới sự an toàn về tính mạng của con người được thay thế và trồng mới. Đó cũng là một phần của công việc chỉnh trang đô thị để thành phố đẹp hơn, đồng bộ hơn, đồng thời góp phần cải thiện môi trường khiến chất lượng cuộc sống người dân tốt hơn.

Vậy tại sao dư luận lại không đồng tình, thậm chí là phản ứng gay gắt? Suy cho cùng cũng là cách thức thực hiện. Trước hết, việc cải tạo, thay thế cây xanh đầu năm nay ở Hà Nội có sự khác biệt khi số lượng cây xanh trồng mới thay thế dự tính nhiều hơn những năm trước, đồng thời được triển khai ở khá nhiều tuyến phố. Kế hoạch đặt ra thì có những tuyến phố sẽ thay thế toàn bộ chủng loại cây xanh. Đúng là như thế mới là "chuẩn" của quy hoạch, để rồi 10-20 năm sau, thậm chí là 50 năm sau Hà Nội sẽ lại có những hàng cây thơ mộng, đẹp và phù hợp với đô thị, người ta không còn lo "sặc" hương hoa sữa hoặc thấy bất ổn khi phải đi dưới những tán cây có bộ rễ chùm đầy nguy hiểm khi có mưa to, gió lớn…

Tuy nhiên, vì sự khác biệt trong công việc đó của năm nay so với những năm trước như đã nói ở trên nên cách thức thực hiện cũng cần có những thay đổi, điều chỉnh cho phù hợp. Đấy mới là mấu chốt vấn đề. Giá như vấn đề được đưa ra để người dân các khu phố - đối tượng đầu tiên được thụ hưởng lợi ích từ việc thay thế, trồng mới cây xanh - bàn bạc! Giá như tổ chức hội thảo, tọa đàm để các nhà khoa học đóng góp ý kiến nên trồng cây gì, thay thế ra sao, làm dần từng bước hay làm đồng loạt! Giá như đưa dự thảo đề án thực hiện trong năm nay công bố công khai để dư luận cùng biết, thảo luận và giám sát… Giá như...

Nói nóng vội, giản đơn cả trong tư duy và cách làm là bởi những điều "giá như" nêu trên chưa được thực hiện. Trong khi đó từng gốc cây, hàng cây đã xây dựng nên hình ảnh riêng của nhiều góc phố, con đường, và trở thành thân quen trong cuộc sống, sinh hoạt của từng người dân bởi những kỷ niệm thân thuộc cứ ắp đầy theo thời gian. Thế mới là công việc nhạy cảm cần có cách làm sao cho chu toàn để đa số người dân, dư luận hiểu và ủng hộ.

Nói là đa số bởi khó có một vấn đề nào đạt 100% sự đồng thuận. Như chuyện cải tạo, thay thế cây xanh vừa qua, ngay trong một gia đình mà hai anh em làm khoa học có tên tuổi thì ý kiến cũng rất khác biệt, thậm chí là đối lập quan điểm. Mà gia đình là tế bào của xã hội. Suy rộng ra, dư luận có ý kiến khác nhau đối với một vấn đề cụ thể cũng là lẽ thường. Song điều cần là bảo đảm lợi ích cho số đông. Ấy cũng là trách nhiệm, là mục tiêu, phương châm hành động của các cấp chính quyền và những người lãnh đạo TP Hà Nội.

Ở khía cạnh khác, có thể thấy thái độ cầu thị, lắng nghe và trân trọng ý kiến từ dư luận của lãnh đạo thành phố khi khẩn trương quyết định dừng ngay việc cải tạo, thay thế cây xanh. Cần chú ý, đây cũng không phải lần đầu tiên Hà Nội dừng thực hiện một số dự án cụ thể khi người dân và dư luận có ý kiến thỏa đáng. Có những nơi "đất vàng" dự kiến xây trung tâm thương mại, khách sạn, nhà cao tầng… đã trở thành đường phố, vườn hoa… Đã có những dự án được dừng triển khai để tìm phương án thực hiện phù hợp, hiệu quả nhất. Lợi ích của cộng đồng phải được đặt lên trên hết. Đó là điều cần ghi nhận.

Chuyện là vậy, tuy nhiên, không phải không có những điều đáng phải suy nghĩ. Trước hết, đó là những quan ngại về "tâm lý đám đông" trước từng vấn đề và công việc cụ thể khiến người ta có thể đưa ra những ý kiến hoàn toàn mang tính cảm xúc, hoặc thiếu thông tin, ngộ nhận về "trách nhiệm cá nhân"… mà thiếu đi sự khách quan, công bằng trong phân tích, đánh giá vấn đề, sự việc. Có không ít người lợi dụng dân chủ, tự do ngôn luận để "té nước theo mưa", mượn cớ "cây xanh" để bêu xấu người này, đả kích, hạ nhục người khác. Đáng lên án hơn nữa là người ta sử dụng thủ đoạn chính trị đen tối, thực hiện âm mưu "diễn biến hòa bình", "bẻ cong" sự việc nhằm lái dư luận xã hội sang chiều hướng tiêu cực, kêu gào xuống đường biểu tình chống phá chính quyền, phủ nhận bản chất của chế độ và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam… Đa số người dân bức xúc và phản đối cách làm nóng vội, thiếu chu toàn của cơ quan chức năng ở Hà Nội; đồng thời cũng đóng góp những ý kiến xác đáng. Đó là sự bức xúc chính đáng, nguyện vọng chính đáng. Và, rõ ràng những bức xúc chính đáng đó khác hoàn toàn với việc những nhóm người lợi dụng vấn đề "cây xanh" để thực hiện mưu đồ chính trị đen tối.

Tạm dừng việc thực hiện dự án cải tạo, thay thế cây xanh, lãnh đạo TP Hà Nội đã nhanh chóng vào cuộc, đưa ra những quyết định phù hợp, được người dân đồng tình, ủng hộ. Phát biểu tại hội nghị giao ban ngày hôm qua, Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị đã thẳng thắn nhìn nhận: "Nếu nói ngắn gọn thì chúng ta phải kiểm điểm tự phê bình, khắc phục những cái giản đơn, nóng vội, làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, uy tín Thủ đô". Như vậy, dư luận người dân có thể thấy rõ bản chất câu chuyện và tình cảm đích thực của từng công dân đối với Thủ đô là luôn dành những gì tốt đẹp và ủng hộ những việc làm vì dân, do dân.