Dân quân tự vệ là lực lượng nòng cốt trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Khẳng định vai trò “quân trong dân”

- Thưa Thiếu tướng, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ nhất ngày 28-3-1935 đã ra “Nghị quyết về đội tự vệ”. Đây được xem là dấu mốc đánh dấu cho sự ra đời của lực lượng DQTV. Vậy vai trò của lực lượng DQTV được khẳng định từ ngày đầu thành lập như thế nào?

- DQTV là lực lượng vũ trang quần chúng, không thoát ly sản xuất, công tác; là một bộ phận trong lực lượng vũ trang của Đảng, lực lượng chiến lược của chiến tranh nhân dân, quốc phòng toàn dân. Đại hội lần thứ nhất của Đảng đã thông qua “Nghị quyết về đội tự vệ”, điều đó thể hiện tầm quan trọng, sự không thể thiếu của lực lượng tự vệ, tiền thân của DQTV trong quá trình đấu tranh cách mạng giành chính quyền và trong kháng chiến chống thực dân, đế quốc xâm lược. Ngay sau đó, các đội tự vệ công nông, tổ du kích cứu quốc, đội du kích tập trung mang tính chất là tổ chức vũ trang quần chúng đã ra đời và làm nòng cốt cho nhân dân khởi nghĩa từng phần, tiến tới Tổng khởi nghĩa, giành thắng lợi trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, từ phong trào vũ trang toàn dân, các đội tự vệ, du kích cứu quốc mà nòng cốt là tự vệ chiến đấu đã được Mặt trận Việt Minh tổ chức và phát triển rộng khắp ở các làng, xã, phố, phường trong cả nước, thực sự là công cụ chuyên chính chủ yếu bảo vệ Đảng, bảo vệ thành quả cách mạng và chính quyền cách mạng còn non trẻ.

- Lực lượng DQTV đã có những đóng góp như thế nào cho công cuộc đấu tranh giải phóng đất nước?

- Trong 8 năm chống chiến tranh phá hoại, DQTV miền Bắc đã bắn rơi 424 máy bay của địch. Lực lượng DQTV không chỉ tác chiến ở địa phương, giữ gìn an ninh chính trị trong khu vực cơ quan, xí nghiệp của mình mà còn bổ sung cho quân đội và phục vụ chiến đấu. Nhiều đơn vị DQTV chuyển gọn từng bộ phận, bổ sung lực lượng, xây dựng thành các đại đội, tiểu đoàn lên đường vào Nam chiến đấu.

Trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và chống đế quốc Mỹ xâm lược, giải phóng miền Nam (1955-1975), lực lượng dân quân, du kích ở tiền tuyến lớn đã chủ động đánh địch bằng mọi thứ vũ khí, vận dụng các hình thức đánh địch hết sức phong phú, sáng tạo trên khắp 3 vùng chiến lược; kết hợp chặt chẽ đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, thực hành 3 mũi giáp công (quân sự, chính trị, binh vận), hình thành thế trận chiến đấu, phát triển các căn cứ chiến đấu, vành đai du kích, vành đai diệt Mỹ...

Nâng cao vị thế lực lượng DQTV

- Đất nước hòa bình đã 40 năm, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới đặt ra yêu cầu rất cao đối với lực lượng vũ trang nói chung và lực lượng DQTV nói riêng. Thưa Thiếu tướng, DQTV hiện nay cần chuyển mình như thế nào để đáp ứng được yêu cầu mới?

- Bước vào thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, DQTV đã có bước phát triển mới cả về số lượng lẫn chất lượng, thực sự là công cụ chủ yếu bảo vệ Đảng, chính quyền và nhân dân; tích cực tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân vững mạnh; cùng với các lực lượng khác đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu thủ đoạn của kẻ thù.

Có được như vậy, là bởi Bộ Quốc phòng đã chủ trương tập trung xây dựng lực lượng DQTV với số lượng hợp lý, chất lượng tổng hợp ngày càng cao, nhất là chất lượng chính trị; tổ chức biên chế tinh, gọn, chặt chẽ; trang bị vũ khí phù hợp; được giáo dục chính trị, pháp luật, huấn luyện quân sự toàn diện, thiết thực. Khả năng sẵn sàng chiến đấu và sức mạnh chiến đấu của lực lượng này đòi hỏi ngày càng cao, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh trong tình hình mới, thực sự là lực lượng chính trị tin cậy của cấp ủy, chính quyền địa phương và nhân dân.

- Hiến pháp năm 2013 xác định: “Xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh và rộng khắp, làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng toàn dân”. Cục DQTV đã đưa ra giải pháp gì để thực hiện định hướng đó?

- Hiện nay, chủ trương của Đảng, Nhà nước ta là lấy kinh tế thị trường làm nền tảng, xây dựng Đảng làm then chốt và quốc phòng - an ninh là yếu tố hết sức quan trọng. Định hướng được vấn đề này, nhiều năm qua, Cục DQTV đã phối hợp với các cơ quan tham mưu cho Đảng và Nhà nước ban hành nhiều chính sách để lực lượng DQTV làm tròn nhiệm vụ là lực lượng nòng cốt, tin cậy trong chiến tranh quốc phòng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và là lực lượng nòng cốt trong phối hợp, bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn và khắc phục hậu quả thiên tai; đồng thời là lực lượng dân vận để tuyên truyền, phổ biến chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến người dân.

Năm 2009, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật DQTV, có hiệu lực từ ngày 1-7-2010, theo đó Cục DQTV cũng tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị định số 58 về một số biện pháp thi hành Luật DQTV và Nghị định 74 về DQTV phối hợp với công an, kiểm lâm trong bảo vệ an ninh chính trị và trật tự, an toàn, xã hội, phòng cháy, chữa cháy, bảo vệ rừng và các thông tư liên tịch, thông tư của Bộ Quốc phòng về thống nhất thực hiện luật. Ngoài ra, với định hướng tổ chức lực lượng DQTV vững mạnh rộng khắp, tin cậy về chính trị và có chất lượng tổng hợp cao, hiện nay, DQTV đã được tổ chức vững mạnh trên khắp mọi miền Tổ quốc. Ở khối xã, phường, thị trấn gọi là dân quân; ở các doanh nghiệp, tổ chức nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội gọi là tự vệ. Chúng tôi đã xây dựng được lực lượng DQTV chiếm khoảng 1,44% dân số toàn quốc. Chất lượng Đảng trong DQTV đạt khoảng 20% tổng số lực lượng. Đây thực sự là cánh tay nối dài cho đảng ủy quân sự cấp huyện, cấp tỉnh và thành phố trong chỉ đạo và quốc phòng - quân sự tới các cơ sở địa phương…

- Tính đến nay Luật DQTV đã được ban hành hơn 4 năm. Vậy tới thời điểm này, nhận thức, trách nhiệm xây dựng lực lượng DQTV của hệ thống chính trị các cấp và nhân dân có gì biến chuyển, thưa Thiếu tướng?

- Như tôi vừa trình bày, sau khi Luật DQTV được ban hành, nhận thức, trách nhiệm xây dựng lực lượng DQTV của hệ thống chính trị các cấp và nhân dân được nâng lên một bước. Tổ chức biên chế được kiện toàn, chất lượng tổng hợp của lực lượng DQTV tiếp tục được nâng lên. Nổi bật là, các quân khu, địa phương đã thực hiện tốt việc đăng ký, quản lý chặt chẽ công dân trong độ tuổi; rà soát, kiện toàn tổ chức biên chế lực lượng DQTV bảo đảm có số lượng phù hợp, từng bước nâng cao chất lượng, độ tin cậy về chính trị, chú trọng các địa bàn xung yếu, biên giới, biển, đảo. 100% các tỉnh, thành phố đã xây dựng và triển khai thực hiện Đề án tổ chức, xây dựng lực lượng DQTV giai đoạn 2011-2015 theo đúng quy trình. Cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp, người đứng đầu cơ quan, tổ chức đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tốt công tác xây dựng, huấn luyện và hoạt động của lực lượng DQTV theo đúng quy định của luật. Lực lượng DQTV đã chủ động phối hợp với các lực lượng trên địa bàn, kịp thời phát hiện, ngăn chặn nhiều vụ việc gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, phòng chống có hiệu quả âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; đồng thời, tích cực tham gia tìm kiếm, cứu hộ cứu nạn, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai… ở địa phương, cơ sở.

Tiếp tục nghiên cứu, đề xuất cơ chế, chính sách

- Tình hình Biển Đông trong thời gian vừa qua cho thấy, để bảo vệ vững chắc biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc thì việc xây dựng lực lượng DQTV trong khu vực phòng thủ trọng điểm ven biển là hết sức quan trọng. Chủ trương này được Cục DQTV và các cơ quan chức năng thực hiện như thế nào?

- Trước hết đối với các đơn vị hoạt động sản xuất, kinh doanh ven bờ, chúng tôi có chủ trương tổ chức theo quy mô tiểu đội, trung đội hoặc hải đội, tiểu đoàn, hải đoàn DQTV. Đối với lực lượng DQTV hoạt động sản xuất, kinh doanh trên biển và các đảo gần bờ đang được tổ chức theo các thuyền, đội tàu, đoàn tàu, theo đảo, cụm đảo với trang bị vũ khí gọn nhẹ, có phương tiện quan sát, phát hiện địch trên biển và phương tiện thông tin liên lạc chất lượng cao.

- Thực tế là hoạt động tổ chức sản xuất, kinh doanh trên biển không phải lúc nào cũng thuận tiện, vậy việc xây dựng lực lượng DQTV trên biển có gặp phải khó khăn không, thưa Thiếu tướng?

- Việc thành lập DQTV trên biển hiện đang gặp 3 vấn đề khó khăn. Một là, tổ chức sản xuất, kinh doanh trên biển chưa ổn định bởi cách thức hoạt động của mô hình hợp tác hay nghiệp đoàn đánh cá thì cũng chỉ mới dừng lại ở mức tạo điều kiện cho nhau trong sản xuất lao động trên biển như đổi công, trao đổi dịch vụ mà chưa đủ điều kiện thành lập tổ chức Đảng nên chưa thành lập được DQTV. Hai là, lao động tham gia sản xuất, kinh doanh trên biển là người dân đến từ khắp các địa phương trong cả nước nên khó tập trung, chủ tàu thuyền và người lao động thường hợp đồng theo mùa vụ. Ba là, trong điều kiện cạnh tranh kinh tế nên các chủ tàu thuyền còn giữ bí mật ngư trường khiến cho việc tổ chức, thông tin liên lạc trên biển gặp nhiều khó khăn. Thực hiện Đề án 1902 từ Quyết định 1902 của Chính phủ về tổ chức lực lượng DQTV, thực hiện theo Luật DQTV, Cục DQTV đã thành lập được 6 trung đội DQTV trên biển; xây dựng 7 tiểu đội DQTV thường trực trên tuyến biên giới.

- Tại những doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài, việc thành lập các tổ tự vệ có gặp phải khó khăn nào không, thưa Thiếu tướng?

- Theo thống kê, hiện cả nước có khoảng trên 3.000 loại hình doanh nghiệp. Những doanh nghiệp này góp phần rất lớn trong việc nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân, tạo ra sự phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam. Tuy nhiên, đối với công tác quốc phòng - quân sự, đây cũng là một trong những vấn đề hết sức nan giải, cần nghiên cứu và có chiến lược riêng. DQTV là lực lượng vũ trang của Đảng, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng và sự điều hành, quản lý của chính quyền, cơ quan quân sự các cấp từ xã, huyện đến tỉnh. Để lực lượng DQTV có thể tồn tại trong các loại hình doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài, 51% vốn nước ngoài hoặc bộ máy cơ cấu quản lý kinh doanh do người nước ngoài làm chủ, Cục DQTV đã tổ chức các đoàn khảo sát đi 25 tỉnh và thành phố. Trước mắt, Cục đã làm điểm xây dựng 6 đơn vị tự vệ trên các loại hình doanh nghiệp khác nhau để nghiên cứu tổng hợp và rút kinh nghiệm nhằm đưa ra các chính sách mới cho phù hợp.

- Luật DQTV quy định rõ đối tượng, độ tuổi tham gia DQTV. Cùng với nghĩa vụ tham gia DQTV, luật đã nêu rõ chế độ và chính sách cho DQTV. Xin Thiếu tướng cho biết cụ thể hơn vấn đề này?

- Theo Luật DQTV, có nhiều chính sách mới cho người tham gia DQTV. Một là, chính sách hỗ trợ ngày công lao động (bằng hệ số lương cơ bản) cho lực lượng DQTV khi tham gia huấn luyện, hoặc hoạt động theo mệnh lệnh của người chỉ huy có thẩm quyền. Hai là, DQTV làm nhiệm vụ bị ốm đau, bị thương thì được hưởng chế độ khám, chữa bệnh trong các bệnh viện nhà nước thuộc hệ thống y tế, những người chưa tham gia đóng bảo hiểm y tế thì kinh phí cho khám, chữa bệnh được trích từ ngân sách địa phương. Ba là, khi bị thương hoặc hy sinh trong điều kiện làm việc theo mệnh lệnh của người chỉ huy có thẩm quyền, DQTV được hưởng chế độ như thương binh, liệt sĩ…

- Trân trọng cảm ơn Thiếu tướng về cuộc trao đổi.