Vì sao nhà đầu tư bị "hút" vào sàn vàng?

Còn nhớ, vào thời điểm khoảng năm 2008, kinh doanh vàng qua tài khoản hay còn gọi là mua-bán vàng qua sàn bùng nổ, có sàn giao dịch đến gần nghìn tỷ đồng mỗi ngày. Tuy nhiên, từ tháng 3/2010, hoạt động kinh doanh vàng qua tài khoản bị cấm bởi đây là hoạt động đầu cơ, làm giá, gây lũng đoạn thị trường vàng và gây bất ổn kinh tế vĩ mô.

Theo Nghị định 24/2012 của Chính phủ, hoạt động kinh doanh sàn giao dịch vàng, kinh doanh vàng trên tài khoản ở trong nước và nước ngoài đều là hoạt động kinh doanh thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ hạn chế kinh doanh. Đến nay, Thủ tướng Chính phủ chưa cho phép và Ngân hàng Nhà nước cũng chưa cấp Giấy phép cho bất kỳ tổ chức, cá nhân nào được thực hiện các hoạt động kinh doanh vàng khác (gồm cả sàn giao dịch vàng và kinh doanh vàng trên tài khoản). Vì vậy, mọi tổ chức, cá nhân thành lập sàn giao dịch vàng hay kinh doanh vàng trên tài khoản ở trong nước và nước ngoài khi chưa được phép đều vi phạm quy định của pháp luật về quản lý hoạt động kinh doanh vàng.

Mặc dù không được phép nhưng nhiều sàn vàng vẫn lén lút hoạt động. Thời gian qua, cơ quan chức năng đã đánh sập nhiều sàn. Chẳng hạn, ngày 13/1/2015, Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm công nghệ cao-PC50 thông báo vừa phối hợp với C50 - Bộ Công an đánh sập Công ty CP Đầu tư tài chính Hà Nội Vàng (HGI) vì có hành vi kinh doanh vàng tài khoản, huy động vốn trái phép. Theo tài liệu, có 3.037 nhà đầu tư tham gia kinh doanh vàng tài khoản tại công ty này, HGI đã nhận của nhà đầu tư 270 tỷ đồng và không có khả năng thanh toán.

Trước đó, hồi tháng 10/2014, Cục Cảnh sát hình sự phối hợp với Cục cảnh sát phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao bắt khẩn cấp giám đốc Công ty TNHH tư vấn đầu tư 24Gold Duệ Bác để điều tra hành vi kinh doanh vàng trái phép. Chức năng của Công ty 24 Gold Duệ Bác là môi giới, giới thiệu dịch vụ nhưng việc làm chủ yếu của Công ty này là lập sàn vàng tài khoản 24 Gold. Rồi tháng 9/2014, cơ quan công an đã bắt khẩn cấp giám đốc Công ty đầu tư VGX về hành vi kinh doanh vàng trái phép và khám xét trụ sở công ty tại Hà Nội. Dù không được phép nhưng từ năm 2012, Công ty Cổ phần đầu tư VGX vẫn mở sàn vàng. Cơ quan điều tra xác định có khoảng 700 nhà đầu tư tham gia mở tài khoản tại sàn VGX với tổng số tiền giao dịch hơn 110 tỷ đồng…

Để tham gia sàn giao dịch vàng, nhà đầu tư phải mở tài khoản  do chủ sàn vàng chỉ định. Sau đó, chủ sàn vàng sẽ đưa một phần mềm để nhà đầu tư cài vào máy tính. Từ phần mềm này khách có thể  mua bán vàng theo giá thế giới. Điều không thể thiếu là nhà đầu tư phải nộp khoản tiền ký quỹ, khối lượng giao dịch có thể gấp đến 100, 200 lần số tiền ký quỹ theo tỷ lệ đòn bẩy (1:100 hay 1:200 tùy theo sàn). Chẳng hạn, tiền ký quỹ là 100 USD thì người chơi có thể giao dịch lên đến 10.000 USD/ounce. Đòn bẩy tài chính lớn như vậy được cho là điểm hấp dẫn của kinh doanh vàng tài khoản.

Gọi là kinh doanh vàng qua tài khoản nhưng thực chất nhà đầu tư chỉ sử dụng một tài khoản để đầu tư vàng ảo theo giá vàng quốc tế mà không được nhận được vàng thực. Với đòn bẩy tài chính lớn, việc nhà đầu tư thua lỗ là rất dễ xảy ra. Và thực tế cho thấy, việc chơi vàng qua tài khoản rủi ro rất lớn cho nhà đầu tư, bởi thị trường vàng thế giới biến động rất mạnh, trong khi đó, nhiều người tham gia chơi không chịu tìm hiểu thị trường, nên dù lúc đầu có lãi nhưng sau đó càng chơi càng bị lỗ. Mà khi bị lỗ lại càng ham gỡ nên tiếp tục lao vào thị trường như “con thiêu thân”.

Điều đáng nói là, nhiều sàn vàng còn tổ chức huy động vốn dưới dạng hợp đồng ủy quyền, ủy thác đầu tư. Nhân viên môi giới của các sàn ra sức mời gọi nhà đầu tư tham gia các dịch vụ này với mức lợi nhuận, lãi suất cao.

Theo cơ quan công an, việc mời chào gửi tiền, ủy thác đầu tư với lãi suất cao là một trong những yếu tố khiến nhiều nhà đầu tư cuốn vào sàn vàng. Chẳng hạn, với kỳ hạn ủy quyền 3 tháng, tỉ suất lợi nhuận là 1,5%/tháng; kỳ hạn ủy quyền 6 tháng, tỉ suất lợi nhuận là 1,8%/tháng, và cứ thế lợi nhuận càng cao khi nhà đầu tư ủy quyền càng lâu. Hay các sàn hút tiền gửi bằng trả lãi cao, có nơi trả đến 2,5%/tháng, tương đương 30%/năm. Để tạo sự tin tưởng, thời gian đầu, các sàn đều trả tiền cho nhà đầu tư đúng thời hạn và lãi, nhưng sau đó họ không đủ khả năng thanh toán thì nhà đầu tư có thể mất trắng.

Anh H (ở Hà Nội) đầu tư vào sàn vàng vừa bị đánh sập cho biết, đang có tiền nhàn rỗi mà không biết đầu tư vào đâu, anh được nhân viên công ty mời gọi gửi tiền với lãi suất cao, lên tới 30%/năm. Vì thế, anh gửi 200 triệu đồng. 5 tháng đầu, công ty trả tiền rất đều đặn và đúng lãi. Tuy nhiên, sau đó chỉ thấy công ty hứa hẹn, mỗi lần đòi thì lại một lần chờ đợi. Một nhà đầu tư khác cho hay, giữa năm 2014 chị được nhân viên tại một sàn vàng mời chào gửi tiền để công ty đi đầu tư hộ, lãi suất 1,5%/tháng. Vì thế, chị đã gửi 300 triệu đồng tại sàn vàng này. Do không nắm được quy định của pháp luật mà chỉ nghe theo lời mời gọi của nhân viên công ty nên chị có khả năng mất trắng khoản tiền trên...

Theo một số chuyên gia, nếu có tranh chấp xảy ra, nhà đầu tư rất khó đòi lại khoản tiền đã đầu tư bởi hoạt kinh doanh sàn vàng là không được phép.

Một điều nữa cuốn hút nhà đầu tư là các sàn vàng đều trang bị trụ sở rất hiện đại, khi nhìn vào ai cũng tin chắc rằng sàn đó làm ăn lớn, làm ăn chân chính và phát triển. Ngoài ra, tâm lý “bầy đàn” trên thị trường vẫn khá phổ biến, không hiểu biết, không nắm bắt thông tin nhưng nhà đầu tư vẫn ùa nhau “lao đầu” vào sàn.

Như vậy, hoạt động kinh doanh vàng tài khoản tiềm ẩn rủi ro rất cao, đặc biệt cho chính bản thân nhà đầu tư, phần lớn nhà đầu tư tham gia giao dịch trên sàn giao dịch vàng đều bị thua lỗ và nguy cơ vỡ nợ là rất lớn do được sử dụng đòn bẩy tài chính cao. Vì vậy, Ngân hàng Nhà nước khuyến cáo người dân không tham gia giao dịch trên sàn giao dịch vàng và thực hiện kinh doanh vàng trên tài khoản ở nước ngoài.