“Đêm trắng” ở Bá Dương Nội

Căn bếp của hàng trăm gia đình lại sáng đèn để làm đậu phụ - cái nghề đã "ăn sâu bám rễ" với người dân nơi đây hàng chục năm qua. Để rồi, mỗi sớm mai, từng đoàn xe chở đậu lại vội vã trên khắp ngả đường đến những bếp ăn, những chợ to, chợ nhỏ khắp các phố phường Hà Nội.

Trong cái lạnh cắt da cắt thịt của ngày đông, chúng tôi đã có một đêm thức trắng cùng những người làm đậu phụ làng Bá. Trong căn bếp của gia đình ông Ngọc, bà Thu, 12h đêm, đèn đã bật sáng. Như thường lệ, ông bà nhóm lò, xay đậu… bắt đầu cho một chuỗi các công việc lặp đi, lặp lại kéo dài tới sáng. Những chậu lớn, chậu bé ngâm đầy hạt đậu tương đủ thời gian nở to, mẩy đều được đãi sạch, cho vào máy nghiền thành bột nước. Nước đậu sống được chuyển qua máy vắt để lọc bỏ bã, phần nước sẽ được pha tỷ lệ vừa đủ trước khi bắc lên bếp đun sôi. Chẳng mấy chốc, mùi sữa đậu chín đã tỏa ra thơm phức, lan tỏa khắp xóm.

Trời càng về đêm, khắp các con ngõ nhỏ trong xóm Đồng Tâm, Đồng Tiến, Liên Hợp…, ánh sáng tỏa ra từ bếp, từ sân của những nhà thức đêm làm đậu càng nhiều. Một không khí làm việc sôi động, rộn ràng đã bắt đầu. Tùy vào lượng đậu tiêu thụ mỗi ngày mà mỗi gia đình chọn cho mình khung giờ dậy hợp lý. Có những hộ làm mỗi ngày 40-50kg đậu hạt để cho ra lò hàng nghìn bìa đậu nên phải dậy từ 12h đêm, với 3-4 lao động. Nhà làm ít hơn thì dậy vào lúc 1 hoặc 2h sáng.

Dù mới qua tuổi 30 nhưng chị Nguyễn Thị Huệ ở xóm Đồng Tâm đã có thâm niên hơn chục năm làm đậu phụ. Chị Tâm cho biết, mỗi đêm gia đình làm 20kg đậu hạt. 4h30 sáng, khi mẻ đậu cuối cùng xong là chị nhanh chóng lên xe để mang "đưa buôn" cho người bán lẻ ở các chợ khu vực Hà Đông, còn ông xã ở nhà thu dọn đồ nghề, đánh thức các con dậy cho kịp đến trường. Chị Huệ cho biết: "Làm đậu phải thức khuya dậy sớm, rồi lại phải mang đi bán khi nào hết hàng mới được về nhà. Vất vả là thế nên về đến nhà ăn xong bữa trưa là cả nhà lên giường đi ngủ đến tối. Với người làm đậu phụ thì đêm là ngày mà ngày là đêm nên phải tranh thủ ngủ lấy sức để tiếp tục mẻ đậu mới vào hôm sau". Ở làng Bá, ai cũng biết quy trình nấu đậu là một trong những khâu then chốt quyết định chất lượng đậu phụ có ngon hay không. Nếu đậu chín non ăn sẽ không ngọt, nếu quá lửa sẽ có mùi khê, khét. Do đó, quy trình này rất được chăm chút và thường thì mỗi gia đình lại có một bí quyết riêng.

Không ai ở Bá Dương Nội biết nghề làm đậu phụ có từ bao giờ, chỉ nhớ từ khi các cụ, các bà còn nhỏ nghề đã có rồi. Và cũng chỉ biết từ những gánh hàng rong bán đậu phụ này đã nuôi sống cả làng với biết bao thế hệ. Còn nhớ cách đây 10 năm, Hồng Hà có đến 80% người dân trong xã làm nghề đậu phụ. Đến nay, khi cuộc sống khấm khá hơn, đã dành dụm được chút vốn liếng thì họ chuyển sang làm nghề khác an nhàn hơn, không phải thức khuya dậy sớm nên giờ chỉ còn khoảng 50% người dân còn bám trụ với nghề nhưng cũng chuyển sang cách làm mới chuyên nghiệp hơn. Họ đầu tư máy nghiền, máy vắt và cả nồi nấu bằng hơi, thuê thêm lao động phụ giúp... Và khi trời còn chưa kịp sáng, hàng đoàn xe máy đã kìn kìn rời làng ra thành phố, chở theo hàng trăm nghìn những chiếc đậu chất lượng phục vụ bữa ăn của người dân thành thị. Nhịp sống thường nhật ở Bá Dương Nội cứ đều đều quay như thế!