Cần mô hình mới để lấp dần những khoảng trống của y tế Việt Nam hiện nay

Khi phóng viên Báo Hànộimới đến chúc mừng và phỏng vấn, GS.TS, Anh hùng Lao động, Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Thanh Liêm chia sẻ: Vinmec là mô hình y tế rất mới ở nước ta, không chỉ cho tôi điều kiện để tiếp tục cống hiến cho y học nước nhà, góp phần đem lại hạnh phúc cho các gia đình bệnh nhân mà mô hình này còn góp phần lấp dần những khoảng trống của hệ thống y tế Việt Nam hiện nay.

- Xem clip ghi hình tiến trình điều trị của Nhật Lam, thực sự tôi rất khâm phục các thầy thuốc. Có lẽ, gia đình của cháu không bao giờ có thể tin được, con gái họ có ngày hôm nay…

- Nhật Lam bị một loại virus tấn công vào hệ thần kinh trung ương sau một trận sốt cao cách đây một năm, trước đó cháu hoàn toàn bình thường. Tình trạng bệnh ngày càng nặng, chân tay teo, thường xuyên phải dùng thuốc chống động kinh và giãn cơ cháu mới có thể ngủ được. Sau 6 tháng bị căn bệnh hành hạ, cháu chỉ còn da bọc xương, không nói, không ngồi, không cử động được. Gia đình đã đưa cháu đi rất nhiều nơi để chữa trị nhưng không hiệu quả. Tháng 7-2014 vừa qua, cháu đã được ghép tế bào gốc tại BV Đa khoa quốc tế Vinmec. Nhật Lam vừa được ghép lần thứ 2 vào cuối tháng 10-2014. Sau ba tháng nữa, các bác sĩ sẽ tiếp tục đánh giá những tiến triển của bệnh nhân, nhưng hiện nay, cháu đã dần phục hồi, đã ngồi được, cầm nắm được, thậm chí cũng đã bắt đầu tập đi với sự hỗ trợ của các bác sĩ BV.

- Một BV ngoài công lập mà đầu tư phát triển công nghệ tiên tiến như tế bào gốc, hẳn đó là lý do hấp dẫn để ông đến với Vinmec sau khi hoàn thành nhiệm vụ quản lý ở BV Nhi trung ương?

- Đó đúng là một lý do quan trọng. Khi hết tuổi quản lý, tôi vẫn có thể tiếp tục làm việc tại BV Nhi theo quy định của Nhà nước đối với GS. Tuy nhiên, với cơ chế của Vinmec, tôi biết rất rõ rằng sẽ thuận lợi hơn để triển khai các ý tưởng nghiên cứu, đặc biệt về những lĩnh vực mới ở Việt Nam như tế bào gốc. Nhưng không phải cơ sở y tế ngoài công lập nào cũng có quan niệm giống như các nhà đầu tư của Vinmec khi sẵn sàng chưa đặt lợi ích kinh tế mà trước hết phải đầu tư cho nghiên cứu và phát triển. Tôi cũng thấy rõ sự chân tình, mong muốn cầu người hiền tài về xây dựng Tập đoàn Vingroup nói chung, BV Vinmec nói riêng ở chủ đầu tư. Và vì thế, như chị thấy đấy, tôi làm giám đốc một cơ sở y tế quy mô không hề nhỏ, với 500 giường, có cơ sở vật chất và trang thiết bị ngang tầm khu vực. Chính điều này sẽ giúp tôi có thể tiếp tục theo đuổi những công trình nghiên cứu y khoa, về những công nghệ mới để giúp cứu sống và nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhiều bệnh nhân.

- Hàng chục năm làm giám đốc BV công đầu ngành, hai năm làm giám đốc BV tư, vị trí nào mệt hơn, thưa ông?

- Mọi so sánh đều là khập khiễng, nhưng khi nhận lời về Vinmec, dù đã nghĩ nhiều về những khó khăn, nhưng thực sự tôi không lường được hết những điều đang chờ đón mình.

- Với một người trưởng thành từ bác sĩ, trở thành một tên tuổi được thế giới biết đến, như cách một nhà báo đã viết về ông, có gì còn "khó khăn không lường trước" được! Vả lại, ở Vinmec, tôi thấy mọi thứ đều rất thuận lợi đến mức gần như hoàn hảo, chỉ cần có trình độ và tấm lòng.

- Về điều kiện để bác sĩ hành nghề thì đúng là ở Vinmec quá hoàn hảo so với các cơ sở y tế của Việt Nam. Nhưng cơ sở vật chất, trang thiết bị chỉ cần có tiền là có, còn yếu tố con người thì không chỉ có thế, dù ở đây chế độ đãi ngộ tương đối cao. Nhưng cán bộ nói chung, cán bộ y tế nói riêng, vẫn còn tâm lý phân biệt công - tư. Người ta không thích làm BV tư, nhất là những ai đã "ấm chỗ" ở BV công vì họ lo không biết liệu rằng BV có tồn tại và phát triển được không. Làm việc ở BV công có vẻ vẫn được xã hội trọng vọng hơn. Chưa kể, làm ở BV tư, đòi hỏi rất cao ở tinh thần, thái độ, mà đây là điểm yếu trong đào tạo và hành nghề bác sĩ của y tế Việt Nam hiện nay, dễ dẫn đến việc mắc lỗi và bị phạt. Thế cho nên, vào thời điểm cách đây hai năm, khoa Sản mới chỉ có 5 bác sĩ, dù bây giờ đây là đơn vị phát triển mạnh nhất của Vinmec.

- Có một bệnh nhân của Vinmec kể với tôi rằng, ông ấy từng đi điều trị ở nước ngoài và điều mà ông ấy "gặp" lại được khi đến đây chính là người bệnh thực sự được đối xử tử tế. Khi được tiêm truyền, có lẽ do tâm lý, bệnh nhân này cảm thấy khó chịu và huyết áp tăng. Nhận thấy điều đó, điều dưỡng viên đã điều chỉnh tốc độ bơm thuốc chậm nhất đến mức có thể để ông ấy thấy dễ chịu với một thái độ vui vẻ và thấu hiểu người bệnh. Theo như đánh giá của nhiều bệnh nhân đã từng điều trị ở đây, điều mà họ hài lòng nhất có lẽ chính là tinh thần, thái độ phục vụ, thứ khó có thể kiếm tìm ở những cơ sở y tế công lập luôn trong tình trạng quá tải. Có được điều này hẳn không dễ, thưa ông?

- Bác sĩ, y tá, hộ lý ở đây chịu áp lực rất lớn về tinh thần, thái độ phục vụ. Áp lực này không đến từ câu chuyện quá tải mà bởi bệnh nhân vào đây họ có tâm lý của người mua dịch vụ chất lượng cao. Cũng như trường hợp mà chị vừa nói, rất nhiều bệnh nhân trước từng đi điều trị ở nước ngoài nay lựa chọn Vinmec vì chi phí chỉ bằng 1/4 đi Singapore, Thái Lan, nhưng chất lượng lại không thua kém. Với nhiều người, nhất là bệnh nhân mắc các bệnh nan y như ung thư, điều trị tại Vinmec họ còn được gần gia đình. Ông nằm viện thì sáng bà, chiều con cháu vào thăm, bè bạn đến chia sẻ. Sự nâng đỡ về tinh thần này, cảm giác không bị cô đơn ấy, thực sự rất quan trọng đối với bệnh nhân, nhất là người bị bệnh nặng. Đi nước ngoài thì làm sao có được điều đó.

Với chi phí phải bỏ ra, người bệnh cũng yêu cầu rất cao ở BV, nhất là về việc chăm sóc, thái độ phục vụ của đội ngũ nhân viên. Đa số bệnh nhân đòi hỏi đúng, nhưng cũng không phải không có những người không giới hạn được quyền lợi của mình đến đâu, cũng có người do không hiểu thấu đáo nên có những "thắc mắc" mà chúng tôi không biết giải thích thế nào. Ví dụ, bệnh nhi bị ho, sốt, chỉ cần nghe phổi bác sĩ cũng có thể chẩn đoán là viêm phổi và có thể kê đơn phù hợp. Nhưng có người thắc mắc sao không thấy chụp chiếu, không thấy xét nghiệm máu đã kê đơn. Lại có người, bác sĩ cẩn thận cho chụp X-quang, xét nghiệm máu thì lại bảo "vẽ" ra để thu thêm tiền. Những áp lực kiểu này có lẽ không có ở BV công. Nhân viên bị áp lực thì tất nhiên người quản lý cũng bị áp lực theo.

- Ngoài áp lực từ người bệnh và việc xây dựng thương hiệu, GS có chịu áp lực vô hình nào khác từ nhà đầu tư, việc dễ gây nên cảnh "cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt" giữa giám đốc chuyên môn và người bỏ tiền xây dựng BV?

- Ý nhà báo muốn đề cập chuyện lợi nhuận? Về vấn đề này chúng tôi có chịu áp lực nhưng không gay gắt bởi nhà đầu tư Vinmec là người có tầm nhìn xa và có tâm. Đã là nhà đầu tư thì phải tính đến lợi nhuận, nhưng ở đây lợi nhuận không được coi là ưu tiên đầu tiên và duy nhất. Chúng tôi có được quyền tự chủ tương đối về chuyên môn. Thêm nữa, không giống như giám đốc BV công, phải lo từ A đến Z, ở đây, có sự phân cấp, ví dụ như có bộ phận chuyên lo quản lý tòa nhà, chúng tôi chỉ cần có yêu cầu là được đáp ứng; các mối quan hệ cũng có bộ phận riêng chăm sóc. Tất nhiên, chúng tôi cũng chịu nhiều áp lực về hiệu quả hoạt động, yêu cầu đổi mới và nâng cấp liên tục tiêu chuẩn dịch vụ, chất lượng khám chữa bệnh của BV.

- Vậy theo GS, mô hình nào hiệu quả hơn, công lập hay tư nhân?

- Mỗi mô hình có những thế mạnh riêng. Nhưng những việc mà Vinmec làm được dù chỉ sau hơn 3 năm đi vào hoạt động cũng đã chứng minh rằng, nếu có cơ chế phù hợp thì Việt Nam có thể xây dựng những BV có trình độ tương đương khu vực. Vinmec đã xây dựng nên một mô hình về y tế tư nhân trong hệ thống y tế Việt Nam và là một mô hình kiểu mẫu về chất lượng phục vụ. Sự ra đời và kết quả hoạt động của mô hình này còn tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh trong hệ thống y tế của nước ta, góp phần lấp dần những khoảng trống trong hệ thống y tế hiện hành, để từ đó góp phần nâng cao chất lượng khám, điều trị, chăm sóc bệnh nhân.

- Với việc trở thành sự lựa chọn của nhiều người bệnh vốn trước thường đi nước ngoài chữa bệnh và cả bệnh nhân là người nước ngoài đang sinh sống và làm việc tại Việt Nam, Vinmec còn đang phải cạnh tranh với các BV trong khu vực, thưa GS. Điều này cũng là một áp lực lớn?

- Đúng là hiện Vinmec đã là một cơ sở y tế ngang tầm khu vực. Ở đây có khả năng giải quyết các bệnh phức tạp nhất của các chuyên khoa như mổ tim hở, can thiệp mạch máu, nội soi tiên tiến… BV cũng đã và đang nghiên cứu ứng dụng điều trị bằng liệu pháp tế bào gốc để điều trị một số bệnh như thoái hóa khớp, liệt cột sống, bệnh về neuron thần kinh, tắc đường mật bẩm sinh. Hiện labo về tế bào gốc của Vinmec hiện đại nhất Việt Nam và không thua kém các nước trong khu vực và chúng tôi phấn đấu trong tương lai sẽ trở thành một trung tâm tế bào gốc mạnh nhất nước ta. Ở đây cũng đã có trung tâm về công nghệ gen thực hiện các xét nghiệm di truyền phân tử, di truyền tế bào… có thể chẩn đoán trước sinh các bất thường về số lượng và chất lượng nhiễm sắc thể, bệnh lý di truyền phân tử. Trung tâm này cũng có thể phát hiện gen gây ung thư trên một số bệnh, sàng lọc gen ung thư ở gia đình có yếu tố di truyền giúp việc lựa chọn một phác đồ điều trị hóa chất tối ưu. Ứng dụng này cũng cho phép sàng lọc phôi trước khi chuyển vào buồng tử cung trong thụ tinh ống nghiệm, tránh dị tật bẩm sinh. Ngân hàng tế bào gốc máu cuống rốn Vinmec cũng đã thu thập, lưu trữ hàng trăm mẫu tế bào gốc máu cuống rốn theo yêu cầu của sản phụ, gia đình hoặc tự nguyện hiến. Các mẫu tế bào gốc này được xử lý và lưu trữ trên hệ thống tự động tiên tiến. Đây sẽ là nguồn "chất liệu" quý giá phục vụ hiệu quả chăm sóc sức khỏe sau này cho các gia đình đã lưu trữ và cộng đồng nói chung.

Một trung tâm hỗ trợ sinh sản đồng bộ nhất cũng đã được thành lập. Vì là một bộ phận của một BV đa khoa cho nên trung tâm này được hỗ trợ của các chuyên khoa khác, từ công nghệ gen, tế bào gốc, hồi sức, nhi, sơ sinh. Dịch vụ chăm sóc trước sinh ở đây đặc biệt được chú trọng. Nhiều lớp tiền sản được tổ chức giúp các bà mẹ tương lai những kiến thức, kỹ năng cần thiết cho quá trình mang thai, sinh và sau sinh. BV đã mời một chuyên gia người Đức giám sát chất lượng dịch vụ, tham gia đào tạo nữ hộ sinh một số kỹ thuật mới như đứng hay quỳ để sinh, giúp đỡ các bà mẹ có thể sinh thường, hạn chế thấp nhất tỷ lệ sinh bằng phương pháp mổ.

Về chất lượng phục vụ, Vinmec đã đủ tự tin để sắp tới đăng ký chứng chỉ JCI, là bộ tiêu chuẩn chất lượng của Mỹ cấp cho các BV trên toàn cầu. Và kết quả là số bệnh nhân đến BV năm thứ 3 tăng gấp 3 lần so với năm đầu, so với năm thứ 2 thì gấp 2 lần.

- GS có nghĩ, sẽ đến lúc, Vinmec sẽ sử dụng hết công suất giường bệnh? Khi đó, BV sẽ giải quyết vấn đề nhân lực thế nào?

- Vinmec đã đáp ứng một phần phân khúc thị trường dịch vụ y tế dành cho những người có thu nhập cao. Trước đây, muốn mất tiền để được chăm sóc y tế cho đáng với chi phí bỏ ra, họ phải đi nước ngoài, thì nay, họ có thể đến Vinmec. Với sự phát triển kinh tế của Việt Nam và với "tham vọng" đón nhận BV nước ngoài đến đây điều trị, việc sử dụng hết công suất 500 giường bệnh là mục tiêu của nhà đầu tư và đội ngũ cán bộ y tế. Về nguồn nhân lực, hiện nay số lượng bác sĩ về đây làm việc đã có cải thiện đáng kể. Không chỉ có lực lượng đã nghỉ hưu ở BV công mà có nhiều người đang trong độ chín nghề nghiệp làm việc ở đây, bởi họ đã có niềm tin vào tương lai của mô hình này. Bên cạnh đó, Vinmec thực hiện "liên thông chuyên môn", cộng tác chặt chẽ với những bác sĩ đầu ngành trong và ngoài nước để chữa bệnh cho bệnh nhân theo yêu cầu. Tuy nhiên, để giải quyết căn cơ vấn đề nguồn nhân lực, Vinmec đang xúc tiến việc xây dựng một cơ sở đào tạo về y khoa. Đây không chỉ là nơi cung cấp nhân lực cho Vinmec mà mong muốn của nhà đầu tư cũng như của những người làm chuyên môn ở đây còn là xây dựng một mô hình đào tạo y khoa phù hợp với mô hình chung của thế giới, khắc phục những điểm yếu trong đào tạo hiện nay của chúng ta, đặc biệt là khắc phục các phương pháp đào tạo lạc hậu.

- Xin cảm ơn GS, và mong ông cùng Vinmec sẽ tiếp tục đưa những tiến bộ khoa học về y khoa vào việc chẩn đoán, điều trị cho người bệnh.