Bộ trưởng Công Thương: Làm và bán ốc vít là hai chuyện khác nhau

Xin gửi đến Bộ trưởng câu hỏi của 1 trong 200 DN điện tử của Việt Nam không đủ khả năng sản xuất được cái ốc vít theo đơn đặt hàng của Samsung: Bộ Công Thương có những định hướng như thế nào để chúng tôi có thể chớp được cơ hội cung cấp các linh, phụ kiện cho các DN toàn cầu ở Việt Nam?

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng: Về câu chuyện của Samsung, tôi khẳng định chúng ta sản xuất được ốc vít, chất lượng đảm bảo.

Tuy nhiên, việc đưa được sản phẩm vào chuỗi sản xuất của Samsung không phải chỉ ở Việt Nam, mà trên phạm vi toàn cầu là câu chuyện khác.

Bởi nếu chúng ta không đảm bảo được chi phí, do năng suất thấp, giá thành cao, thì khó có thể len chân vào chuỗi giá trị toàn cầu. Quan điểm của Samsung là như vậy.

Để giúp DN Việt Nam, nhất là trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ với nhiều DN vừa và nhỏ, thì Nhà nước phải có nhiều biện pháp, công cụ hỗ trợ về cơ chế, chính sách như: Đào tạo, định hướng thị trường, ưu đãi thuế… Và Nhà nước cũng cần các chương trình hợp tác với nước ngoài, nhất là những quốc gia có kinh nghiệm như Nhật Bản, Hàn Quốc.

Một DN khác cho biết rất muốn tham gia vào các ngành công nghiệp hỗ trợ vì có nhiều chính sách ưu đãi lãi suất hay hỗ trợ vốn. Nhưng thực tế khi làm thủ tục, DN mới thấy một "biển thủ tục" mà có “bơi” ra cũng không thể vay được vốn. Và thực tế chưa một DN nào vay được vốn ưu đãi, dù đã 3 năm sau khi chính sách ưu đãi công nghiệp hỗ trợ của Chính phủ được ban hành. Câu hỏi được gửi đến Bộ trưởng là tại sao các chính sách ưu đãi này chưa đến được với DN?

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng: Không phải là không có DN nào được hưởng cơ chế ưu đãi trong chương trình khuyến khích phát triển công nghiệp hỗ trợ của Chính phủ. Tất nhiên là con số rất ít. Điều này phản ánh thực tế mặc dù chúng ta hết sức quan tâm phát triển công nghiệp hỗ trợ nhưng nó chưa đi vào cuộc sống.

Lý do thứ nhất là những ưu đãi, chính sách hiện có chưa đủ sức hấp dẫn để các DN quan tâm.

Thứ hai, bản thân sức của các DN công nghiệp hỗ trợ còn đang yếu, nếu không có vai trò thúc đẩy, kể cả sự hỗ trợ trực tiếp từ kinh phí, thì họ khó mà thực hiện.

Quyết định 12 của Thủ tướng Chính phủ về khuyến khích phát triển công nghiệp hỗ trợ ban hành 24/2/2011, mặc dù đã đề cập đến nhiều yếu tố hỗ trợ DN nhưng trong thực tế việc thực thi vẫn còn nhiều vấn đề.

Vì thế, vừa qua Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Công Thương phối hợp với các Bộ, ngành rà soát lại Quyết định 12 và xây dựng thành một Nghị định. Khi đó, tác động chắc chắn sẽ cao hơn và có điều kiện đề cập, xem xét quy định những nội dung mới qua thực tiễn còn bất cập. Chính phủ sẽ ban hành chính sách đặc thù cho công nghiệp hỗ trợ như chương trình quốc gia về phát triển công nghiệp hỗ trợ; hình thành quỹ hỗ trợ cho DN trong lĩnh vực này và những cơ chế ưu đãi hơn về thuế đối với DN trong lĩnh vực hỗ trợ.

Bộ trưởng có nhắc tới trong dự thảo Nghị định sẽ có một nội dung về quỹ hỗ trợ, tuy nhiên trong quyết định trước đây cũng có nhắc tới nội dung này. Vậy điểm mới ở đây là gì?

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng: Quyết định 12 có đề cập nội dung là có hình thức hỗ trợ DN trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ nhưng không quy định cụ thể. Vì vậy, trong dự thảo Nghị định lần này sẽ quy định cụ thể hơn quỹ hình thành như thế nào, nguồn vốn ở đâu, điều hành ra sao.

Một DN vừa và nhỏ trong lĩnh vực tiêu dùng bày tỏ băn khoăn về thương vụ mua lại chuỗi siêu thị tại Việt Nam của một tập đoàn bán lẻ Thái Lan. Lý do là trước đó chính tập đoàn này đã mua lại một chuỗi siêu thị Việt khác và đưa hàng Thái vào chuỗi này đến 70% và với việc Cộng đồng kinh tế ASEAN sẽ được thành lập vào đầu năm tới, DN của Việt Nam sẽ khó cạnh tranh được khi hàng Thái vừa rẻ lại có cả hệ thống phân phối tốt. Xin được hỏi Bộ trưởng liệu chúng ta có quy định về tỉ lệ hàng nội địa tối thiểu trong các siêu thị nước ngoài hay không?

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng: Tôi hiểu việc này có liên quan đến thương vụ tập đoàn Metro bán lại chuỗi siêu thị tại Việt Nam cho Công ty BJC của Thái Lan. Về biện pháp hành chính chúng ta không khống chế tỷ lệ lượng hàng nước ngoài trong siêu thị thuộc sở hữu của các công ty nước ngoài. Nhưng đối với hàng nhập khẩu vào Việt Nam thì khi chúng ta có những biện pháp hạn chế nhập khẩu thì có nghĩa rằng các siêu thị này cũng không được phép bán hoặc hạn chế nhập khẩu những mặt hàng này.

Trên thực tế các siêu thị nước ngoài hoạt động tại Việt Nam như Metro, BigC là những tên tuổi lớn lại sử dụng phần lớn hàng hoá, hoặc xuất xứ ở Việt Nam. Đối với trường hợp DN Thái Lan nhận chuyển nhượng của Metro, tôi nghĩ rằng, nếu hàng Việt Nam chất lượng tốt, mẫu mã thu hút được người tiêu dùng. Đặc biệt giá cả phải chăng, chắc chắn họ sẽ dùng hàng Việt Nam tiêu thụ trong hệ thống của họ.

Một số DN thép bày tỏ sự lo ngại khi Việt Nam kí Hiệp định liên minh thuế quan với Nga, Belarus và Kazakhstan, hàng loạt DN thép trong nước có thể sẽ phá sản do không thể cạnh tranh. Vậy Bộ đã tính toán mức độ ảnh hưởng của các ngành hàng như thế nào trong quá trình đàm phán Hiệp định liên minh thuế quan này?

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng: Sản phẩm thép có rất nhiều chủng loại, cho nên trong đàm phán của chúng ta với Liên minh thuế quan, đoàn đàm phán có đưa ra một bản chào hàng, mở cửa cho phía bạn.

Theo đó, những sản phẩm mà chúng ta sản xuất đủ và thừa như: Thép xây dựng thông thường, đề nghị bạn không mở cửa hoặc là nếu có thì phải có hạn ngạch, thuế suất cao. Nhưng ngược lại có những sản phẩm thép chúng ta chưa sản xuất được, thậm chí trong thời gian dài sắp tới, thì chúng ta phải nhập khẩu như thép chế tạo.

Rõ ràng việc chúng ta cho phép các đối tác nước ngoài trong đó có Liên minh thuế quan được xuất khẩu sản phẩm thép này vào Việt Nam là có lợi cho chúng ta, bởi vì thuế thấp, các DN sử dụng thép chế tạo sản xuất ra sản phẩm của mình giá cả thấp hơn.

Đây là điều phải nói rõ nếu không dư luận lại hiểu chúng ta mở cửa thị trường thép cho Liên minh thuế quan dẫn đến hàng loạt DN thép gặp khó khăn. Cần phải nhìn theo vấn đề và cách đàm phán mà hiện nay chúng tôi đang làm.