Cách nào hóa giải?

Vi phạm từ nhiều phía…

Tại khu vực chợ dân sinh xóm Cầu, thôn Triều Khúc, xã Tân Triều hiện đang có 17 căn hộ được xây dựng. Hầu hết các căn hộ đều đang đi vào giai đoạn hoàn thiện, song đều là các công trình vi phạm dưới dạng không có giấy phép xây dựng. Tìm hiểu thực tế tại địa phương, chúng tôi nhận thấy các vi phạm bắt nguồn từ đề án triển khai thực hiện dự án (DA) mở rộng tuyến đường thôn Triều Khúc (giai đoạn I) để thực hiện chương trình xây dựng NTM của địa phương.

Theo đề án, tuyến đường thôn Triều Khúc có chiều rộng trung bình từ 3m đến 4m sẽ được mở rộng thành 7m với chiều dài 168m. Để mở rộng đoạn đường này, 17 hộ dân có đất ở hợp pháp sẽ phải giải phóng một phần mặt bằng để làm đường. Thực hiện phương châm "Nhà nước và nhân dân cùng làm", những người có đất, tài sản nằm trong phạm vi mở rộng đường sẽ không được hỗ trợ, đền bù đất và tài sản gắn liền với đất. Đổi lại, các hộ có đất ở hợp pháp nằm trong phạm vi mở rộng đường sẽ được địa phương đổi đất. Diện tích đất các hộ được đổi là quỹ đất phi nông nghiệp do UBND xã quản lý tại xóm Cầu, thôn Triều Khúc, nằm trong điểm dân cư nông thôn. Để khỏi thiệt thòi, những người đổi đất sẽ được nhân với hệ số K = 1,5 (diện tích thu hồi mở rộng đường nhân với hệ số 1,5). Đề án này được công khai, các ban, ngành, đoàn thể… họp bàn và người có đất nằm trong diện mở đường đều đồng thuận, nhất trí cao. Với sự vận động, tuyên truyền về công tác xây dựng NTM, các hộ đã tự nguyện bàn giao mặt bằng, tự chỉnh trang, phá dỡ công trình mà không nhận khoản hỗ trợ, đền bù nào. Căn cứ vào đề án, xã Tân Triều tổ chức để các hộ có đất ở hợp pháp nằm trong diện mở rộng đường gắp thăm các vị trí đổi đất. Kết quả, đã có 14 hộ gắp thăm và được bàn giao mặt bằng tại thực địa. Mặc dù trong kế hoạch tổ chức gắp thăm vị trí đổi đất yêu cầu "các hộ chỉ được xây dựng khi đã được cấp GCNQSDĐ và cấp giấy phép xây dựng", nhưng đầu năm 2014, các hộ đều đã xây dựng nhà trên diện tích đất vừa đổi khi chưa có quyết định giao đất của cơ quan chức năng, khi diện tích đất công ích do xã quản lý chưa được chuyển đổi mục đích sử dụng. Do vậy, các hộ đã bị thanh tra xây dựng lập biên bản, yêu cầu đình chỉ xây dựng, cắt điện, nước…

Ông Hoàng Trọng Đức, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Triều cho biết: Hiện có 13 hộ xây 14 công trình, các hộ đều bị lập biên bản vi phạm trật tự xây dựng vì xây dựng khi không có giấy phép. Ngoài ra, còn có 3 công trình do Tổ quản lý chợ thôn Triều Khúc tự ý cho các hộ đầu tư kinh phí để xây dựng ki ốt trên nền chợ cũ. Song các hộ không xây ki ốt mà lại xây thành nhà 2 tầng. Điều này đã trở thành nỗi bức xúc lớn của người dân địa phương…

Chưa có cơ sở để xem xét chủ trương đổi đất…

Khi đề ra kế hoạch và đề án mở rộng tuyến đường thuộc địa bàn khu dân cư xóm Cầu, thôn Triều Khúc, việc họp bàn và lấy ý kiến người dân được địa phương thực hiện đầy đủ, do vậy đã nhận được sự đồng thuận cao của người dân. UBND xã đã làm tờ trình gửi UBND huyện Thanh Trì và các phòng, ban chức năng xin ý kiến về chủ trương đổi đất khi thực hiện mở rộng đường. Trên cơ sở đó, ngày 12-11-2013, UBND huyện Thanh Trì gửi UBND thành phố và một số sở, ngành Văn bản số 3331/UBND-TNMT, xin ý kiến chỉ đạo về chủ trương đổi đất làm đường xây dựng NTM. Trong văn bản này, UBND huyện Thanh Trì đề xuất cơ chế đặc thù để xây dựng NTM (tiêu chí giao thông nông thôn) tại các xã và "Kiến nghị UBND thành phố xem xét, cho phép được thực hiện theo cơ chế đặc thù đổi đất do UBND xã quản lý nằm trong khu dân cư nông thôn, được quy hoạch là đất ở nông thôn để thực hiện phương án đổi đất cho các hộ gia đình nằm trong ranh giới mở rộng các tuyến đường". Nếu đề xuất này được thực hiện sẽ hạn chế được rất lớn nguồn ngân sách của Nhà nước phải chi trả cho việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư mà vẫn triển khai được các dự án mở rộng đường giao thông nông thôn, bảo đảm đúng tiến độ, được sự đồng tình, ủng hộ của đông đảo cán bộ và nhân dân…

Góp ý về đề xuất này, tại Văn bản số 988/BCĐ-NV3 ngày 20-12-2013, Ban Chỉ đạo Giải phóng mặt bằng thành phố nêu rõ "Thống nhất về chủ trương đổi đất làm đường giao thông nông thôn theo đề nghị của UBND huyện Thanh Trì". Để bảo đảm sự công bằng và tránh khiếu kiện, huyện Thanh Trì cần khảo sát các hộ nằm trong chỉ giới mở đường, đề xuất cơ chế cho từng dự án. Và việc chuyển đổi mục đích sử dụng từ đất công ích sang đất ở thuộc thẩm quyền của UBND thành phố, UBND huyện Thanh Trì lập danh sách các vị trí khu đất công do xã quản lý phù hợp với quy hoạch là đất ở gửi Sở Tài nguyên và Môi trường xem xét… Bên cạnh đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư cũng có ý kiến: "Đề xuất của UBND huyện Thanh Trì về cơ chế đặc thù đổi đất chưa được quy định tại các Văn bản quy phạm pháp luật về đất đai và bồi thường, GPMB"… Với các ý kiến nêu trên, ngày 10-1-2014, UBND TP Hà Nội có văn bản số 199/UBND-KH&ĐT chỉ đạo: "Hiện tại, Chính phủ và các bộ, ngành chưa có văn bản hướng dẫn thực hiện việc đổi đất trong GPMB khi triển khai các DA xây dựng NTM nên chưa có cơ sở để xem xét chủ trương đổi đất theo đề nghị của UBND huyện Thanh Trì; để thực hiện cải tạo, nâng cấp các tuyến đường giao thông nông thôn, UBND huyện Thanh Trì hoàn chỉnh các thủ tục đầu tư, nhu cầu sử dụng đất để thực hiện các DA, tổ chức GPMB, tái định cư đúng chính sách và các quy định hiện hành".

Qua các văn bản nêu trên cho thấy tất cả các sở, ngành đều thống nhất quan điểm chưa có đủ cơ sở để xem xét chủ trương đổi đất làm đường giao thông khi xây dựng NTM… Nhưng trên thực tế, việc giao đất ở Tân Triều đã diễn ra và các hộ đã xây dựng nhà trên đất được giao không đúng thẩm quyền. Điều này khiến các hộ đang gặp nhiều bất lợi và nếu xử lý theo đúng quy định về quản lý trật tự xây dựng thì không biết hậu quả sẽ đến đâu… Trước khó khăn này, ông Hoàng Trọng Đức, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Triều nêu quan điểm: Với 3 hộ xây ki ốt thành nhà 2 tầng, UBND xã sẽ hoàn thiện hồ sơ và kiên quyết xử lý trong thời gian tới. Còn 14 công trình của các hộ dân, UBND xã rà soát, xem xét hoàn thiện hồ sơ và đề nghị các cấp cho được tạm thời giữ nguyên hiện trạng, chờ xin ý kiến của các cơ quan chức năng…