Bộ trưởng GD-ĐT sẽ trả lời về đề xuất "đổi mới SGK với 34.000 tỷ đồng"

Sáng nay (11-6), sau phần trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ Tài chính, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận tiếp tục đăng đàn trả lời chất vấn.

Nội dung trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT tập trung vào các vấn đề: chất lượng đào tạo hệ đại học, dạy nghề còn thấp, chưa phù hợp yêu cầu của thị trường lao động; tỷ lệ thất nghiệp của sinh viên ra trường cao, gây lãng phí nguồn lực xã hội

Bên cạnh đó, Bộ trưởng  cũng trả lời các câu hỏi của ĐB về  việc triển khai thực hiện cải cách về giáo dục, đổi mới chương trình, sách giáo khoa, công tác quản lý xuất bản sách giáo khoa và sách tham khảo.

ĐB Nguyễn Thị Bích Nhiệm (Yên Bái) đặt câu hỏi đầu tiên về thực hiện Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản GD-ĐT, Bộ chọn khâu thi cử là khâu đột phá. Tuy nhiên, dư luận cho rằng đây chỉ là phần ngọn trong khi đổi mới nội dung chương trình mới là phần gốc.

Bộ trưởng Luận bày tỏ quan điểm khi nói về thi cử, với việc dạy và học, có quan hệ tác động lẫn nhau, phải thiết kế phương pháp dạy, học rồi tính đến chuyện thi cử đồng bộ. Trong quá trình triển khai dạy, học và thi cử, có những thay đổi của quá trình thi cử, dẫn đến thay đổi của quá trình dạy và học.

Kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT vừa rồi, có những thay đổi căn bản. Trong đó, từ chỗ kiểm tra kiến thức học thuộc lòng, nay chuyển sang kiểm tra kiểm tra khả năng tổng hợp kiến thức cả khóa khóc, bao gồm cả kiến thức chính trị xã hội, đạo đức công dân…Sự đổi mới này đã tạo sức lan tỏa, khiến các HS hứng khởi làm bài và làm tốt.

Các thầy cô giáo, bản thân HS, phụ huynh đều đã hình dung được thay đổi dạy và học như thế nào, theo lối truyền thụ kiến thức sang trú trọng giáo dục kỹ năng, phẩm chất.

Cùng nội dung câu hỏi của ĐB Nguyễn Thị Bích Nhiệm, ĐB Phạm Thị Hải cũng chất vấn Bộ trưởng Phạm Vũ Luận về trình độ ngoại ngữ của HS-SV Việt Nam còn nhiều bất cập, trở thành rào cản trong quá trình hội nhập với của khu vực và thế giới. Tuy nhiên, trong kỳ thi tốt nghiệp THPT vừa qua, Bộ quyết định môn thi ngoại ngữ là môn tự chọn

Bộ trưởng Luận giải thích: Trong quá trình xây dựng đề án đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT, Bộ tổ chức khảo sát toàn diện và thấy rằng cách dạy, cách học, cách thi ngoại ngữ hiện nay không giống ai trên thế giới. Chúng ta dạy và học chủ yếu là ngữ pháp, cho nên học hết phổ thông, HS cũng không nói được hoặc người ta nói cũng không hiểu. Do đó, chúng ta phải thay đổi cách dạy cách học, dứt khoát phải chấm dứt tình trạng nhận được bằng, chứng chỉ nhưng không sử dụng được ngoại ngữ trong thực tiễn. Trước mắt phải thay đổi cách dạy, cách học để cho đúng hướng rồi mới tăng tốc chứ không tăng tốc theo hướng cũ”.

ĐB Thân Đức Nam (Đà Nẵng) nêu thực trạng gần 72.000 SV tốt nghiệp ĐH mà không có việc làm hoặc làm việc không phù hợp với nghề được đào tạo. Bộ có chính sách, biện pháp gì để giải quyết thực trạng này? Cùng nội dung chất vấn này, ĐB Nguyễn Thanh Thủy (Bình Định) hỏi “Bộ trưởng với các nhóm giải pháp mà Bộ đưa ra thì đến năm nào mới khắc phục được những hạn chế để có nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước?”

Bộ trưởng Phạm Vũ Luận trả lời: “Trách nhiệm của Bộ trong việc để số lượng HS-SV sau tốt nghiệp ĐH-CĐ chưa có việc làm là trong thời gian dài, mô hình phát triển giáo dục, trong đó có giáo dục ĐH chú trọng về quy mô, số lượng mà chưa chú ý đến điều kiện bảo đảm chất lượng. Thứ hai là nội dung chương trình, phương pháp dạy học, thi cử của các trường ĐH chủ yếu xuất phát từ khả năng hiện có của các nhà trường, tổ chức đào tạo theo khả năng mình có, chưa có đào tạo đáp ứng nhu cầu xã hội. Thứ ba là quy trình mở trường, cấp phép hoạt động cho trường còn thiếu quy định chặt chẽ, chưa theo kịp phát triển của thực tiễn trong và ngoài nước; nội dung dung đào tạo chưa chú trọng khả năng làm việc nhóm, ứng dụng CNTT, ngoại ngữ…

Yếu kém đó đã dẫn đến quy mô tuyển sinh và quy mô SV tốt nghiệp hàng năm tăng lên trong khi chất lượng đào tạo còn thấp. Bộ cùng các cơ sở GD có trách nhiệm chính trong các yếu kém nói trên.

Trong thời gian qua, Bộ có nhiều giải pháp để cải thiện tình hình theo hướng hạn chế việc thành lập trường, cải tiến quy trình cấp phép thành lập và cấp phép hoạt động, khắc phục tình trạng có trường được thành lâp nhưng chưa có cơ sở vật chất, chưa có thầy cô giáo mà đã có chỉ tiêu tuyển sinh, đã đào tạo.

Bộ cũng đã cùng Bộ trưởng LĐ-TBXH để hai bên thống nhất nội dung, công việc cùng làm, cùng nghiên cứu, thảo luận trong cung ứng nguồn nhân lực phù hợp với nhu cầu thị trường.

Trả lời câu hỏi ĐB Hồ Thị Thủy (Vĩnh Phúc) về bệnh thành tích trong giáo dục và tỷ lệ HS khá giỏi ở các bậc học có phản ánh đúng chất lượng học tập hiện nay hay không?, Bộ trưởng Luận cho rằng Bộ không bỏ điểm sàn ĐH. Đổi mới tuyển sinh ĐH năm nay là phân ra 2-3 mức sà, có mức sàn cao, có mức sàn thấp hơn. Nhưng mức thấp hơn này không có hạ thấp tiêu chuẩn,yêu cầu so với các năm trước để triển khai Luật GD ĐH là tổ chức việc phân tầng ĐH thành các tầng khác nhau ở các mức chất lượng khác nhau.

Điểm sàn không quyết định chỉ tiêu tuyển sinh mà là mức giới hạ về chất lượng. Chỉ tiêu tuyển sinh từng trường, bỏ cơ chế xin cho, quy định việc xác định chỉ tiêu căn cứ vào số lượng giảng viên cơ hữu của các cơ sở đào tạo, trong đó có ưu tiên nếu có nhiều giảng viên GS-TS thì được đào tạo nhiều hơn và diện tích mà nhà trường có phục vụ cho việc giảng dạy, đào tạo.

“Trong thời gian qua, Bộ rà soát lại các quy định, loại bỏ các quy định đánh giá giáo viên, đánh giá cơ sở giáo dục dựa vào thành tích học tập của HS. Đối với bậc tiểu học, cho triển khai chương trình giảng dạy tiếng Việt mới theo công nghệ giáo dục tại hơn 40 tỉnh, TP trong cả nước. Với chương trình này, xin hứa với ĐB QH các cháu học hết lớp 1 là có thể viết được đúng chính tả, học hết lớp 3 là viết được câu đúng và không tái mù” – Bộ trưởng Luận khẳng định.

Khi chúng ta chuyển một cách hoàn chỉnh được nền giáo dục hiện nay đang nặng về truyền thụ kiến thức một chiều sang chú trọng đánh giá năng lực, phẩm chất thì sẽ không còn chỗ cho không đánh giá đúng HS-SV.

ĐB Phạm Thị Hải nêu chất vấn qua 3 lần thực hiện cải cách giáo dục, những yếu kém của ngành vẫn tiếp tục tồn tại. Vậy đề án đổi mới chương trình - sách giáo khoa (CT-SGK) Bộ sắp trình QH có khắc phục được không? – Bộ trưởng Luận khẳng định Bộ có niềm tin vững chắc rằng nếu triển khai NQ một cách nghiêm túc, thực sự, cả hệ thống chính trị vào cuộc thì tình trạng yếu kém về chất lượng, bức xúc của xã hội sẽ được giải quyết căn bản.

ĐB ĐặngThị Mỹ Hương dẫn lời nhiều cử tri cho rằng những đổi mới trong kỳ thi tốt nghiệp THPT vừa qua của Bộ là đánh giá HS không toàn diện, vô hình trung khiến HS học lệch, gây tốn kém thời gian, tiền bạc, gây căng thẳng cho phụ huynh, xã hội…

Bộ trưởng Luận báo cáo khái quát trước kỳ thi năm nay, số lượng môn thi tốt nghiệp bao gồm 6 môn, trong đó có 3 môn văn, toán, ngoại ngữ là bắt buộc, còn lại 3 môn do Bộ chọn trong các môn sử, địa, lý, hóa và sinh vật. Trong quá trình phân tích đánh giá thực trạng giáo dục cho đề án đổi mới thì thấy việc quy định 3 môn bắt buộc sẽ khiến các cháu học cẩn thận, đầy đủ, các trường dạy chu đáo. Với các môn lựa chọn các cháu vừa học vừa chờ đợi, dẫn đến tình trạng đối phó.

Để khắc phục tình trạng này, những đổi mới mà Bộ đưa ra không xem xét tốt nghiệp chỉ có 4 môn mà học gì thi nấy. Quốc gia tổ chức thi 4 môn, địa phương và cơ sỏ đánh giá các môn còn lại.

Thay vì Bộ chọn thì để cho các cháu chọn, để chú trọng giáo dục toàn diện, tôn trọng và phát huy được năng lực, sở trường của các cháu trong ngưỡng cửa bước vào cuộc đời.

Năm nay, có những HĐT chỉ có 1 HS, Bộ sẽ xem xét để điều chỉnh. Nội dung đề thi cũng sẽ được thay đổi phù hợp, không gây sốc, tạo sự lo lắng cho xã hội.

“Bỏ điểm sàn thi ĐH chủ yếu để giải cứu cho trường không tuyển được SV” - ĐB Phạm Xuân Thường (Thái Bình) chất vấn.

Bộ trưởng Luận khẳng định lại Bộ không bỏ điểm sàn mà thay vì 1 điểm sàn duy nhất sẽ có 2-3 mức để phân từng ĐH.

Trả lời nội dung hỏi đào tạo từ xa của ĐB Thường về đào tạo từ xa, Bộ trưởng cho rằng đây là phương thức đào tạo mới, dựa trên thành tựu khoa học của thế giới với nhiều ưu điểm. Chúng ta mới ứng dụng, triển khai và có những cái lệch lạc như đào tạo ngành nghề cần thực hành, đào tạo múa, hát, đào tạo y tế, sư phạm thì không thể từ xa được và sẽ chấn chỉnh. ở những cơ sở nào đào tạo không đúng, không bảo đảm chất lượng thì phải xử lý.

ĐB Nguyễn Xuân Thủy (Phú Thọ) cho rằng hiện nay chính sách ưu đãi cho SV ngành sư phạm bộc lộ nhiều bất cập, không còn thu hút được HS khá giỏi vào học tập, nghiên cứu. Điểm trúng tuyển vào chuyên ngành sư phạm những năm gần đây thấp, đặc biệt là trường sư phạm ở địa phương. Bộ đã ban hành chính sách gì và thực hiện giải pháp nào để thu hút người học vào chuyên ngành này.

Bộ trưởng cho rằng cần phải thay đổi chính sách với SV các trường sư phạm. Chính sách miễn giảm học phí hiện không còn sức hút như ban đầu nữa. Các SV nhìn vào thu nhập, khả năng cống hiến và tiến bộ của mình sau tốt nghiệp như thế nào là chủ yếu để quyết định theo học sư phạm hay không. Thực tế thứ hai nhiều SV sau học sư phạm không công tác trong ngành nhưng vẫn được miễn giảm học phí.

Bộ đã chủ động rà soát mạng lưới cơ sở đào tạo sư phạm cả nước để điều chỉnh bổ sung và báo cáo Thủ tướng.

Hiện tượng HS đánh nhau, đánh thầy giáo, tung clip lên mạng khiến dư luận xã hội bức xúc cũng được ĐB này đề cập đến. Bộ trưởng cho rằng giáo dục toàn diện với HS-SV đang là vấn đề được tập trung, chú ý. Bộ có một số thay đổi trong chỉ đạo: chú ý hướng các cháu có hoạt động trải nghiệm; gắn nhà trường với xã hội, ngoài việc các thầy cô giảng dạy còn có các chủ thể khác như hội phụ nữ, hội cựu chiến binh… gắn các hoạt động địa phương với hoạt động nhà trường để giáo dục lòng yêu nước, ý thức trách nhiệm của HS-SV. Bộ cũng đang chỉ đạo thay đổi phương pháp dạy môn học giáo dục đạo đức, công dân trong nhà trường.

“HS-SV của chúng ta có nhận thức cơ bản là tốt, đúng đắn. Tuy nhiên, cũng không coi nhẹ, chủ quan về một số biểu hiện tiêu cực. Chúng tôi xin tiếp thu để tiếp tục có những điều chỉnh, xử lý” – Bộ trưởng Luận nói.

ĐB Tô Văn Tám nêu một kết quả khảo sát của DN về chất lượng SV ra trường để cho rằng chất lượng đào tạo CĐ-ĐH hiện rất đáng lo ngại. Về thực trạng này, Bộ trưởng Luận cho rằng khi chuyển sang kinh tế thị trường, đào tạo cho nhiều thành phần kinh tế. Khi thị trường lao động đã hình thành và ngày càng phát triển thì độ trễ và sự không khớp giữa cung và cầu là một thực tế khách quan. Bộ sẽ phối hợp để xử lý ở khâu “cung” một cách tốt hơn, cảnh báo xã hội về ngành nghề thiếu, ngành nghề thừa.

Trả lời chất vấn của ĐB Nguyễn Thành Tâm (Tây Ninh) về kiểm định chất lượng giáo dục, Bộ trưởng phân tích về 2 hệ thống kiểm định trong và kiểm định ngoài. Tiếp thu kinh nghiệm và thành tựu thế giới, Bộ thành lập 2 trung tâm ở 2 ĐH Quốc gia để kiểm định ngoài. Nhiều đơn vị xin thành lập nhưng Bộ cần hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật để hoàn thiện hành lang pháp luật; đào tạo đội ngũ kiểm định viên đủ về số lượng, đáp ứng yêu cầu về chất lượng và có phẩm chất nên trước mắt Bộ cân nhắc chỉ cho thành lập ở 2 trường ĐH Quốc gia và đang tổ chức đào tạo kiểm định viên. Từ thực tiễn hoạt động sẽ có thực tế để tiếp tục mở rộng một cách chắc chắn, tránh sai sót, tác động tiêu cực của kinh tế thị trường.

Về vấn đề mầm non, Thủ tướng đã phê duyệt đề án phổ cập mầm non 5 tuổi, Bộ đang thực hiện tích cực nhưng còn nhiều khó khăn về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất…

“Trong giai đọan 2006-2010, cả nước thành lập số lượng trường ĐH tương đối lớn, khoảng 180 trường, mỗi năm bình quân hơn 30 trường. Tuy nhiên, từ năm 2011 đến nay, số trường thành lập giảm đi đáng kể, chỉ còn 6-7 trường/năm, trong đó có một số trường quốc phòng, an ninh. Cho đến 2015, Bộ sẽ tạm dừng, không tiếp nhận hồ sơ thành lập các trường mới” – Bộ trưởng Phạm Vũ Luận thông tin về quy hoạch thành lập các trường ĐH giai đoạn hiện nay.

ĐB Nguyễn Mạnh Cường cho rằng nước ta có quá trình bất cập trong đào tạo và sử dụng tiến sỹ, Bộ trưởng đồng tình với nhận định này và cho biết, để giải quyết, Bộ đã chấn chỉnh việc đào tạo Ths, TS ngoài cơ sở chính của nhà trường. Trước đây diễn ra khá phổ biến, nay Bộ quyết định trường nào đủ quy định chỉ được đào tạo tại trụ sở chính; số lượng chỉ tiêu đào tạo THs, TS được điều chỉnh giảm đi, gắn chặt với điều kiện bảo đảm chất lượng; rà soát ban hành quy chế đào tạo mới. Quy chế đào tạo THs mới đã có hiệu lực theo hướng nâng cao chất lượng, quy định rõ trách nhiệm của người hướng dẫn, người phản biển, hội đồng bảo vệ, cơ sở đào tạo…

Bộ khuyến khích, tạo điều kiện, tạo hành lang cho các cơ sở đào tạo có cơ hội hợp tác với các cơ sở uy tín của nước ngoài, tiếp nhận chương trình, công nghệ, phương pháp đào tạo mới; tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm minh các vi phạm trong và sau đào tạo.

ĐB Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP.HCM) nêu câu hỏi: “Để đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, Bộ để xuất các giải pháp dàn hàng ngang cùng tiến hay chọn khâu then chốt?”

Bộ trưởng trả lời ngắn gọn rằng Nghị quyết 29 đã nêu một số giải pháp mang tính đột phá là giáo viên, cán bộ quản lý, công tác quản lý của ngành GD-ĐT.

Đầu giờ chiều nay, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận tiếp tục trả lời chất vấn của 8 ĐB đã nêu trong sáng nay. Trong đó, đáng chú ý là chất vấn của ĐB Hà Minh Huệ (Bình Thuận) khi nêu nhiều ý kiến của cử tri cho rằng: “ Bộ trưởng đã không kiểm soát được tình hình khi Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển trình đề án đổi mới SGK-CT với kinh phí 34.000 tỷ đồng”.