Cách nào chặn những “bóng ma” sau tay lái?

Phòng, chống và kiểm soát người điều khiển phương tiện giao thông cơ giới đường bộ sử dụng rượu, bia là một nhiệm vụ được đặt lên hàng đầu, được quy định tại Nghị quyết 88/NQ-CP (24-8-2011) của Chính phủ. Từ đó đến nay, bằng việc đẩy mạnh tuyên truyền, nhận thức của người điều khiển phương tiện đã được nâng lên, nhưng rượu, bia vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây TNGT. Số liệu chưa đầy đủ do cơ quan CA công bố cho thấy gần 6% số vụ TNGT có nguyên nhân từ rượu, bia, nhưng theo thống kê tại một hội thảo quốc tế về tác hại của rượu, bia thì có đến 40% số vụ TNGT tại Việt Nam liên quan đến rượu, bia. Trong một số thời điểm như lễ, tết, số vụ tai nạn liên quan tới rượu, bia còn cao hơn.

TNGT do rượu, bia thường nghiêm trọng và để lại ảnh hưởng lâu dài cho xã hội. Đầu tháng 3-2014, ma men khiến lái xe đâm trọng thương một cô gái trên đường Xã Đàn (quận Đống Đa) sau đó bỏ chạy trên quãng đường dài trước khi bị người dân chặn lại. Vụ tai nạn không chỉ gây thương tích nặng nề cho nạn nhân mà còn gây mất TTATGT nghiêm trọng. Gần đây, tối 8-5, người điều khiển chiếc xe BKS 30A-140.31 đâm vào một xe máy tại đường Kim Giang (quận Thanh Xuân), sau đó đâm liên tiếp vào 3 xe máy và một ô tô khác rồi bỏ chạy trước khi bị CA chặn lại tại đường Tam Trinh (quận Hoàng Mai). Lái xe khai nhận uống bia trước khi ngồi sau tay lái...

Ngoài sử dụng rượu, bia, tình trạng lái xe sử dụng ma túy cũng gia tăng. Đầu năm 2014, cơ quan chức năng TP Hải Phòng phát hiện 217 lái xe dương tính với ma túy. Tại TP Hồ Chí Minh, kết quả kiểm tra đến hết tháng 5-2014 phát hiện 117 tài xế có sử dụng ma túy. Báo cáo khác của Bộ GT-VT cho hay, hết tháng 5-2014, có 16 tỉnh, thành phố kiểm tra sức khỏe cho gần 11 nghìn lái xe, phát hiện 99 trường hợp dương tính với chất ma túy... Hà Nội chưa có thống kê số lái xe sử dụng ma túy nhưng theo đánh giá của Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại hội nghị ATGT toàn quốc (tháng 2-2014): "Taxi mà chúng ta đang đi ở Hà Nội cũng có nhiều lái xe nghiện"...

Là mối ẩn họa đe dọa TTATGT nhưng hầu hết các vụ vi phạm về nồng độ cồn chỉ bị xử lý hành chính, trừ những trường hợp đã gây ra hậu quả nghiêm trọng. Nghị định 171/2013/NĐ-CP (ngày 13-11-2013, tại khoản 8, khoản 10, Điều 5) cũng chỉ quy định phạt tiền, tước giấy phép lái xe 24 tháng đối với người điều khiển xe trên đường mà trong cơ thể có chất ma túy. Trong khi đó, CSGT cũng không dễ phát hiện người điều khiển phương tiện có rượu, bia do lực lượng mỏng, phương tiện ít. Chỉ huy Phòng CSGT - CATP Hà Nội cho biết, trong tháng 5 vừa qua, đơn vị chỉ xử lý được 26 trường hợp vi phạm về nồng độ cồn, còn việc phát hiện lái xe trên đường sử dụng ma túy gần như không thể...

Vì vậy, bên cạnh công tác tuyên truyền nâng cao ý thức người tham gia giao thông thì tăng cường năng lực phát hiện và nâng chế tài xử lý là yêu cầu quan trọng để ngăn chặn những "bóng ma" sau tay lái. Việc sử dụng rượu, bia, ma túy khi điều khiển phương tiện cơ giới, nhất là trong lĩnh vực vận tải hành khách cần phải được đánh giá là hành vi gây nguy hiểm, có thể xử lý hình sự. Bên cạnh đó, để phát hiện vi phạm thì không chỉ dựa vào CSGT mà các cơ quan quản lý về GT-VT, các doanh nghiệp vận tải cũng phải nhập cuộc...