Sau một phiên tòa

Cụ thể, bị cáo đầu vụ Nguyễn Đức Kiên (tức Bầu Kiên) nhận tổng hình phạt là 30 năm tù; phạt số tiền về hành vi trốn thuế là hơn 75 tỷ đồng để sung quỹ Nhà nước và 100 triệu đồng về tội “lừa đảo, chiếm đoạt tài sản”.

Đây là vụ án được xét xử từ ngày 20-5 và nhận được sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Xứng đáng là "án điểm" bởi riêng phần trình bày tóm tắt nội dung vụ án của Hội đồng xét xử đã mất đứt… 1 giờ 20 phút. Trong khoảng thời gian đó, những người có mặt tại phiên tòa cũng không thể nhớ chính xác những con số mà Hội đồng xét xử đã nêu. Lấy ví dụ: Từ ngày 15-5-2007 đến 3-8-2008, Nguyễn Đức Kiên thông qua 5 công ty do mình làm Chủ tịch HĐQT hoặc Chủ tịch Hội đồng thành viên để tổ chức hoạt động kinh doanh cổ phần, cổ phiếu và kinh doanh vàng trái quy định với tổng số tiền gần 21.500 tỷ đồng; Nguyễn Đức Kiên bị cáo buộc trốn thuế hơn 25 tỷ đồng trong thương vụ kinh doanh giá vàng trên tài khoản ngoài lãnh thổ Việt Nam với Ngân hàng ACB; Nguyễn Đức Kiên bị truy tố đã lừa đảo bán 20 triệu cổ phần của Công ty Thép Hòa Phát (đã thế chấp tại ngân hàng) cho Công ty TNHH một thành viên Thép Hòa Phát, chiếm đoạt 264 tỷ đồng; Bị cáo còn bị buộc tội cùng đồng phạm thống nhất ủy thác cho các cá nhân gửi tiền tại một số tổ chức tín dụng; ra chủ trương đầu tư cổ phiếu trên thị trường chứng khoán trái quy định của Nhà nước… Từng chuyện, số tiền thiệt hại đều lên tới hàng trăm tỷ đồng.

Tất nhiên từng bị cáo có liên quan đến vụ việc sẽ phải chịu những hình phạt nghiêm khắc của luật pháp. Nhưng điều khiến dư luận suy nghĩ là hàng chục, hàng trăm, thậm chí hàng nghìn tỷ đồng "đi đêm", thất thoát, sai phạm, diễn ra trong hàng năm trời với hàng loạt hành vi vi phạm pháp luật mà người ta cảm thấy đơn giản như… ra chợ mua mớ rau vậy. Thế nên người ta vô tư lập ra hàng loạt công ty chỉ để kinh doanh cổ phần, cổ phiếu, tráo đổi tiền từ chỗ nọ sang chỗ kia để kiếm lời dù rằng đây là lĩnh vực không được phép kinh doanh; hoặc lách luật bằng việc cho vay tiền lòng vòng để mua lại cổ phiếu của chính mình; hay dễ dàng "liên lạc ngầm" với nhau để thỏa thuận lãi suất vượt trần trong việc gửi tiền…

Tại phiên tòa, qua lời khai về hành vi phạm tội của một số bị cáo, Hội đồng xét xử đã có những kiến nghị với các ngành, các cơ quan chức năng khẩn trương rà soát các văn bản pháp luật, từ đó đề ra những giải pháp tháo gỡ và khắc phục kịp thời những bất cập đang tồn tại hiện nay. Điều đó là rất cần thiết nhưng giá như chúng ta sớm phát hiện ra những "lỗ hổng" đó, liệu các bị cáo có cơ hội để thực hiện các hành vi sai phạm nghiêm trọng? Giá như chúng ta quản lý tốt kể cả về cơ chế và về con người thì một vụ việc kinh tế gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng như thế liệu có diễn ra? Rồi tại sao các đối tượng lại dễ dàng mở công ty, kinh doanh những lĩnh vực không được cấp phép hoặc "vô tư" thỏa thuận ngầm kiếm lời hàng trăm tỷ đồng?

Rõ ràng, kết thúc một phiên tòa, còn rất nhiều câu hỏi và rất nhiều điều đáng suy nghĩ trong khi đó vẫn có hàng chục phần trăm công bộc của dân "sáng cắp ô đi, chiều cắp ô về", hàng chục phần trăm cán bộ đi đi lại lại không biết phải làm việc gì… Những con người đó liệu có day dứt khi vẫn đều đặn hằng tháng lĩnh lương từ nguồn ngân sách dù việc của họ là nghiên cứu, dự báo tình hình, hoặc tham mưu những cơ chế, chủ trương, chính sách hoặc kiểm tra, rà soát, quản lý thị trường… Chắc chắn có những người không phải đứng trước vành móng ngựa; nhưng với một vụ việc nghiêm trọng (vừa mất người, vừa mất của) như thế này họ sẽ không tránh khỏi sự dằn vặt của "tòa án lương tâm".

Vâng, đôi điều sau một phiên tòa và cũng là ước mong giá như không có những vụ án điểm như thế, đất nước sẽ có thêm nhiều nguồn lực.