Ngàn năm thơ trữ tình

Nhà xuất bản Hội Nhà văn vừa phát hànhtập thơ Ngàn năm thơ trữ tình. Đây là một việc làm có ý nghĩa của Hội Nhà văn Hà Nội hướng tới 1000 năm Thăng Long - Hà Nội và do các nhà thơ: Bằng Việt, Vũ Quần Phương, Bùi Việt Mỹ, Trường Giang, Vũ Quang Tần biên tập, tuyển chọn. Tập thơ dày gần một nghìn trang , tập trung giới thiệu 524 bài thơ của 524 tác giả từ thế kỷ 11 đến đầu thế kỷ 21.

Một lần nữa, những người yêu Hà Nội lại có dịp thưởng thức lại những áng thơ đáng nhớ qua nhiều thời đạicủa Vạn Hạnh Thiền Sư, Lý Thường Kiệt, Trần Thánh Tông, Trần Quang Khải, Nguyễn Trãi, Bà huyện Thanh Quan, Hồ Xuân Hương,Nguyễn Du,Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát, Hồ Chí Minh, Tố Hữu, Nguyễn Nhược Pháp, Trần Huyền Trân, Phạm Ngọc Cảnh, Bằng Việt, Hữu Thỉnh, Lâm Thị Mỹ Dạ, Trần Ninh Hồ...

Một vẻ đẹp Hà Nội xưa đầy hoài cổ được Bà huyện Thanh Quan thể hiện một cách tài hoa: Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo. Một tình yêu Hà Nội xưa đầy dấu ấn được Nguyễn Du bộ lộ một cách chân thành:

Năm tháng đà nguyên vẹn núi sông

Bạc đầu còn được đến Thăng Long.

Một vẻ đẹp bình dị mà hào hoa qua một giọng thơ gần gũi với ca dao và trở thành ca dao của Nguyễn Công Trứ:

Chẳng thơm cũng thể hoa lài

Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An.

Hai câu thơ đã đi vào tiềm thức của người Hà Nội với sự ám ảnh khôn nguôi về cội nguồn của Huỳnh Văn Nghệ:

Từ thuở mang gươm đi cứu nước

Ngàn năm thương nhớ đất Thăng Long.

Đối với nhiều nhà thơ giai đoạn từ 1946 đến 1975 ,Hà Nội là những gì thật gần gũi, gắn bó. Với Văn Cao là phố Phái:

Không người ở

Không số nhà

Không tên phố

Tôi gửi bài thơ về Phố Phái;

với Yến Lan là nỗi nhớ hoa hồng:

Nghe tin gió bấc chuyển vào đông

Tìm hướng nhà xưa rợp cúc, hồng

Đâu nỡ trách quê tình giục giã

Chỉ lo con trẻ bỏ bồn không;

với Nguyễn Đình Thi là ngày về:

Hà Nội chiều này mưa tầm tã

Ta lại về đây giữa phố xưa

Nước hồ Gươm sao xanh dịu quá

Tháp Rùa rơi lệ cười trong mưa;

với Phạm Ngọc Cảnh là làng Bưởi:

Anh về làm rể thày thương

Mười năm những chín năm thường đi xa

Cầm tay trang giấy làng ta

Liềm xeo lăn vết qua ba đời người;

với Hữu Thỉnh là hoa sữa:

Em đi về phương Nam

Sông đầy và bến lở/ Để lại anh hoa sữa

Cuối thu thơm một mình;

với Bằng Việt là sự trở lại trái tim mình:

Dù nhiều điều tôi nhớ tôi quên

Nhưng Hà Nội trong tôi là vĩnh viễn;

Với Lưu Quang Vũ là vườn trong phố:

Trong thành phố có một vườn cây mát

Trong triệu người có em của ta

Buổi trưa nắng bầy ong đi kiếm mật

Vào vườn rồi ong chẳng nhớ lối ra;

với Thi Nhị là xóm Hạ Hồi:

Thành phố nào chẳng có một xóm quê

Như cái xóm êm ru này Hà Nội

Và ai đó suốt cuộc đời dữ dội

Chẳng một vùng yên tĩnh giữa lòng sâu;

với Nguyễn Duy là một góc chiều Hà Nội:

Hồ Gươm xanh màu xanh cổ tích

Con rùa vàng gửi bóng ở trên mây

Cây si mọc chúc cành xuống nước

Thê Húc cong cong một nét lông mày;

với Trần Ninh Hồ là sân thượng:

Bìm bìm, sân thượng và tôi

Và em đâu giữa rối bời mưu sinh;

với Vũ Xuân Hoát là cơn giông Hồ gươm:

Qua sóng gió vơi đầy

Biết lòng không trôi dạt

Trong lặng im đáy trời

Hồ Gươm xanh chóng mặt;

với Phan Vũ là Hà Nội phố:

Em ơi, Hà Nội phố

Ta còn em mùi hoàng lan

Ta còn em mùi hoa sữa

Con đường vắng rì rào cơn mưa nhỏ

Ai đó chờ ai

Tóc xõa vai mềm...

Điểm đáng chú ý nữa của tập thơ này là phần danh mục tác giả. Phần này giới thiệu vài nét cốt yếu về 524 tác giả, có giá trị tư liệu rất đáng quý.

Sau cùng, HNMĐT xin giới thiệu cùng bạn đọc một số bài thơ trích từ Ngàn năm thơ trữ tình:

Huỳnh Văn Nghệ

Nhớ Bắc

Ai về Bắc ta về với

Thăm lại non sông giống Lạc Hồng

Từ thuở mang gươm đi mở cõi

Ngàn năm thương nhớ đất Thăng Long

Ai nhớ người chăng? Ôi Nguyễn Hoàng

Mà ta con cháu mấy đời hoang

Vẫn nghe trong máu sầu xa xứ

Non nước rồng tiên nặng nhớ thương

Vẫn nghe tiếng hát thời quan họ

Xen nhịp từng câu vọng cổ buồn

Vẫn thương vẫn nhớ mùa vải đỏ

Mỗi lần man mác hương sầu riêng

Sứ mạng ngàn thu dễ dám quên

Chinh Nam say bước quá xa miền

Kinh đô nhớ lại...ôi đất Bắc

Muốn trở về quê, mơ cánh tiên.

Nguyễn Đình Thi

Ngày về

Hà Nôi chiều nay mưa tầm tã

Ta lại về đây giữa phố xưa

Nước hồ Gươm sao xanh dịu thế

Tháp Rùa rơi lệ cười trong mưa

Ta nhìn, hai mắt ta nhìn mãi

Lòng ta như lửa đốt dầu sôi

Nằm lại những chân trời đầu núi

Hôm nay bao đồng chí đâu rồi

Ta đứng khóc giữa trời mưa hắt

Leng keng chuông xe điện đổ hồi

Lòng ta bỗng như dòng suối mát

Ta về đây, Hà Nội ơi

Hà Nội trán em còn ứa đỏ

Những áo hoa còn lấm bùn nhơ

Nhưng mỗi góc tường bao máu đỏ

Còn tươi nguyên như những lá cờ

Từ khắp bốn phương trời lửa đạn

Đàn con về sau những năm xa

Cởi súng, gạt mồ hôi trên trán

Ta lại xây Hà Nội của ta.

Huy Giang