Công khai và minh bạch

Ấy cũng là chuyện lâu nay người dân trông chờ và mong đợi. Điều đó hoàn toàn chính đáng bởi trong quan hệ kinh tế thị trường, "thượng đế" bỏ tiền mua một món hàng, lại là một "món hàng" đặc biệt không mua không được như điện năng, mà không được biết vì sao phải mua với giá này, giá khác thì quả… cũng lạ. Và ngành chủ quản lúc này nói tăng giá, lúc kia báo lỗ cần tăng giá… khiến các "thượng đế" luôn phải chịu trận bởi cũng chẳng có sự lựa chọn nào khác để mua "món hàng" đặc biệt đó.

Sự vô lý ấy đã tồn tại trong một thời gian dài, song như phát biểu của Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, có lẽ đã tới thời điểm chấm dứt điều bất cập này, dù rằng mọi việc có được hoàn toàn công khai, minh bạch như
mong muốn của dư luận thì còn đòi hỏi cần có thời gian để kiểm định.

Nhưng như vậy cũng là rất đáng mừng.

Trở lại với Chỉ thị số 11 ngày 22-4-2014 đã được Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng nhắc tới. Ba nội dung chính của chỉ thị này gồm: Công khai những quy định về mặt pháp luật về giá điện; công khai về chi phí của ngành điện, trong đó có cả về cơ cấu giá thành, có cả những biến động của thị trường và cả những thông tin về tình hình tài chính, tình hình sản xuất kinh doanh và thu nhập của cán bộ công nhân viên. Cùng với đó là quy định những cơ quan, những thiết chế, phương tiện thực hiện công khai hóa, minh bạch hóa nhằm đưa thông tin đó đến với người dân một cách rộng rãi nhất, phổ cập nhất, thường xuyên nhất. Đồng thời chỉ thị cũng quy định rõ việc định kỳ và thường xuyên cung cấp những thông tin này.

Xét trên lý thuyết đó là những yếu tố cần thiết, tạo điều kiện cho người tiêu dùng giám sát hoạt động của các đơn vị kinh doanh mặt hàng điện cũng như hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước.

Có thể thấy, điện thành phẩm là một mặt hàng thiết yếu, trực tiếp tác động và ảnh hưởng tới sản xuất và đời sống của người dân. Song những căn cứ để tính toán giá điện từ trước tới nay không ai hiểu nổi vì quá rối rắm. Do đó, việc giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước là rất khó khăn. Như giãi bày của Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, người dân luôn ủng hộ các chính sách của Đảng và Nhà nước, nhưng khi những chủ trương chính sách đó được thể chế hóa, người dân rất muốn các cơ quan thực hiện thể chế hóa đó, đó là quyền rất hợp lý của người dân, đồng thời cũng là ý thức của người dân và các cơ quan quản lý nhà nước. Do vậy, việc công khai minh bạch không phải chỉ là làm cho bản thân hoạt động sản xuất kinh doanh lành mạnh mà còn làm cho người dân hiểu, ủng hộ, chia sẻ và đồng tình với những chủ trương chính sách, cơ chế mà Đảng và Nhà nước ban hành.

Có như vậy mới không có những kiểu đề xuất tăng giá… bất thình lình; tăng giá thành sản phẩm do sự yếu kém trong quản lý cũng như trong hoạt động sản xuất kinh doanh, hoặc tăng giá để sử dụng phần lợi nhuận bù lỗ cho những hoạt động kinh doanh ngoài ngành hay xây nơi vui chơi thể thao phục vụ những lợi ích của một nhóm người nào đó… mà dư luận xã hội từng ồn ào về ngành điện. Cần thấy rằng, đã qua rồi cái thời độc quyền, muốn làm mưa làm gió ra sao, đưa ra giá thành như thế nào… xã hội cũng phải chấp nhận. Hãy tin là như vậy!