Tìm cách tránh “bẫy thu nhập trung bình”

Theo ông Vương Đình Huệ, Trưởng ban kinh tế TƯ, bẫy thu nhập trung bình (TNTB) là tình trạng khi mà một quốc gia đã đạt đến mức thu nhập này (do những lợi thế sẵn có) rồi giẫm chân tại chỗ. Bẫy này thường thể hiện khi quốc gia phát triển chững lại, thậm chí trì trệ sau khi đạt TNTB; khó cạnh tranh với các nền kinh tế đã phát triển và không thể phát triển để đạt mức thu nhập cao hơn. Tình trạng đó gây ra tình huống "tiến thoái lưỡng nan” trong xây dựng và thực hiện các chính sách phát triển kinh tế.

Thống kê của Ngân hàng thế giới cho biết, trong số 52 nền kinh tế đạt mức TNTB thì đã có 35 nền kinh tế rơi vào bẫy TNTB, chỉ có hơn 10 nền kinh tế vượt được qua bẫy này để trở thành nước có thu nhập cao. Tuy nhiên, đã có một số bài học thành công của nhóm quốc gia, vùng lãnh thổ thuộc khu vực Đông Á và Đông Nam Á như: Đài Loan, Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Các chuyên gia đã trao đổi ý kiến, kinh nghiệm và đề xuất ý kiến để tránh bẫy TNTB ở Việt Nam. TS Lưu Bích Hồ, nguyên Viện trưởng viện Chiến lược phát triển (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) nhấn mạnh, cần nhận diện những yếu kém nội tại từ lâu để khắc phục, gồm: Năng suất và hiệu quả kinh tế của doanh nghiệp Việt Nam rất thấp, chậm cải thiện, gây ra guy cơ tụt hậu, đuối sức cạnh tranh. Ông Hồ cũng lo ngại trước tình trạng tốc độ tăng trưởng kinh tế đang chậm lại trong 3 năm qua.

Đại diện Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế TƯ nhận xét, việc phân bổ nguồn lực và vốn vẫn diễn ra bất hợp lý, méo mó dẫn đến lãng phí nguồn lực cho phát triển. Cần có sự đột phá về cải cách thể chế, với những quy định rõ ràng, cụ thể để tạo sự bứt phá nhanh về tốc độ tăng trưởng liên tục trong nhiều năm tới và thoát bẫy TNTB.