Nét đẹp riêng có ở Hương Ngải

Chuyện cũ kể lại…

Ông Nguyễn Văn Tửu, ở thôn 7, kể cách đây đã vài trăm năm, làng có cụ Chánh mục họ Nguyễn có tài làm nhà. Triều đình khi đó mở cuộc thi dựng nhà nhanh và đẹp bằng thân cây chuối. Chỉ trong một ngày, cụ phải vừa đi chặt chuối, vừa dựng thành nhà với những con xỏ bằng tre, mái lợp bằng lá chuối. Ngôi nhà 5 gian, chẳng mấy chốc đã hoàn thành sớm và đẹp nhất. Nhà vua thấy giỏi đã ban sắc phong cho cụ. Điều đó chứng minh người làng Hương Ngải xa xưa đã có tài làm nhà rất nhanh và rất thạo.

Về Hương Ngải bây giờ, những tuyến đường ven làng vẫn chất đầy những khối gỗ lớn. Những xưởng sản xuất hai bên đường vào làng tấp nập người, xe. Không khí sản xuất náo nhiệt hơn với những âm thanh của tiếng máy cưa, máy cắt xoèn xoẹt. Hiện cả xã Hương Ngải có hơn 870 hộ dân, tập trung ở 9 thôn, trong đó có 378 hộ trực tiếp làm nghề mộc. Riêng nghề làm nhà gỗ truyền thống, làm đình chùa có gần 100 tổ nhóm thợ. Tại cơ sở sản xuất nhà cổ của ông Nguyễn Hữu Hòe thường xuyên có 78-80 lao động làm việc. Theo ông Hòe, để làm một ngôi nhà truyền thống 5 gian không hề rẻ so với nhà xây, ít nhất cũng cần khoảng 1 tỷ đồng đến 1,5 tỷ đồng trở lên, tùy chất liệu gỗ. Vậy mà vẫn có rất nhiều người có nhu cầu làm. Ngay tại Hương Ngải, nhiều gia đình có điều kiện và diện tích rộng đều chọn làm nhà gỗ theo lối cổ, góp phần gìn giữ một nét đẹp truyền thống của làng quê Việt. Ngoài làm nhà ngay tại địa phương, thợ Hương Ngải còn đi làm nhà ở khắp nơi trên cả nước. Nhiều nhóm thợ còn tham gia làm các đình, chùa lớn như chùa Hòe Nhai, phục hồi Nhà Thái Học ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám…

Quán độc nhất vô nhị

Di tích quán Nghinh Hương bao năm qua vẫn đứng hiên ngang phía đầu làng. Quán có tự bao giờ không ai rõ, chỉ biết rằng có hai đợt trùng tu vào năm 1034 và 1974 còn được khắc lại. Đây là quán độc nhất vô nhị toàn miền Bắc. Quán là nơi đón các thần linh về làng. Cũng là nơi các sĩ tử đến học tập, ôn thi và dùi mài kinh sử. Là nơi đưa tiễn các sĩ tử lên kinh dự thi và nghênh đón tân khoa vinh quy bái tổ về làng. Năm 2009, di tích này đã được UBND TP Hà Nội công nhận điểm di tích kiến trúc độc đáo. Độc đáo bởi nó có kiến trúc khá lạ, bốn mặt để trống với bốn mái đao cong hình thuyền. Bên trong có 4 cột đá xanh vững chãi và 16 cột gỗ. Trông đơn sơ nhưng đầy ý nghĩa về văn hóa, hàm chứa một khát vọng phát triển. "Nhìn bên ngoài, quán Nghinh Hương trông như 1 gian nhà, nhưng vào bên trong lại biến thành 3 gian, từ 3 gian lại biến thành 9 gian nhỏ, mà con số 9 còn được gọi là số Lão dương, tượng trưng cho sự bền chắc. Quán rất thấp để khi vào người ta phải cúi mình xuống. Cúi để "nghinh" nhưng khi đã đặt chân vào trong quán thì càng bước càng cao, có thể ngẩng cao đầu. Người từ xa về làng thường xuống cầu đá rửa chân ở giếng nước trong, sau đó mới vào quán để nghinh lễ rồi mới đi vào làng. Theo các cụ cao niên, tích chèo Lưu Bình - Dương Lễ có nhiều điểm rất giống với làng Hương Ngải, bởi trong vở chèo này có nhắc tới tên quán Nghinh Hương và cả miền Bắc chỉ có duy nhất một ngôi quán mang tên Nghinh Hương ở xã Hương Ngải.

"Trong lịch sử, Hương Ngải được biết đến là làng khoa bảng với rất nhiều người đỗ đạt cao. Truyền thống đó ngày nay vẫn được phát huy với hàng trăm cán bộ, công chức công tác khắp cả nước. Xã cũng là nơi có nhiều giáo viên nhất huyện Thạch Thất với khoảng 300 nhà giáo giảng dạy tại các trường" - Ông Nguyễn Trần Vượng, Chủ tịch UBND xã cho hay. Làng xóm khang trang, quê hương trù phú, song Hương Ngải vẫn mang đậm dáng dấp của một vùng quê đặc trưng của vùng Đồng bằng Bắc bộ với hệ thống di tích lịch sử dày đặc gồm đình, chùa, quán, văn chỉ, võ chỉ… Mới đây, xã cũng đã được đánh giá đạt đủ tiêu chí xây dựng nông thôn mới và trở thành vùng nông thôn điển hình của vùng đất xứ Đoài nói chung, Thạch Thất nói riêng.