Hợp tác công - tư có là giải pháp trị "bệnh" quá tải bệnh viện?

Mô hình bệnh tật có nhiều thay đổi

Đề cập đến những khó khăn, thách thức mà ngành y tế tiếp tục đối mặt trong năm 2014, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh, mô hình bệnh tật đang có nhiều thay đổi, không chỉ bệnh truyền nhiễm và không truyền nhiễm diễn biến phức tạp mà các dịch bệnh mới, bệnh lạ cũng khó lường trước. Thêm vào đó, một số sai sót trong công tác tiêm chủng thời gian qua làm hạn chế tỷ lệ tiêm chủng, dẫn đến nguy cơ bùng phát các bệnh dịch đã được khống chế. Trong khi đó, nhân lực y tế vừa thiếu về số lượng ở tất cả các tuyến, vừa hạn chế về chất lượng, nhất là tại các tuyến y tế cơ sở, nên chưa đáp ứng được yêu cầu và nhiệm vụ trong tình hình mới.

Đồng quan điểm trên, GS.TSKH Phạm Mạnh Hùng, Chủ tịch Tổng hội y học Việt Nam cho rằng, tình hình quá tải BV vẫn là vấn đề nổi cộm, tồn tại lâu nay trong công tác khám chữa bệnh nhưng chưa có "thuốc đặc trị". Kéo theo đó, chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh vẫn còn nhiều vấn đề cần chấn chỉnh như: Thái độ phục vụ, ứng xử của một số bộ phận cán bộ, nhân viên y tế, tai biến y khoa…

Theo đánh giá của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), khi người dân đóng góp trên 50% tổng chi phí xã hội cho y tế thì nền y tế rơi vào bối cảnh không công bằng; mức đầu tư vào sức khỏe thấp; tiếp cận tài chính và dịch vụ rất hạn chế với người nghèo; thiếu cơ chế hạ tầng; BHYT kém phát triển, thiếu mạng lưới an sinh xã hội và hậu quả là nghèo đói tăng. GS.TSKH Phạm Mạnh Hùng cảnh báo, ở Việt Nam, tỷ lệ này hiện vào khoảng 46%. Bởi đầu tư cho y tế còn thấp, chưa đáp ứng nhu cầu, nên đa số BV tuyến trung ương có công suất sử dụng giường bệnh lên đến trên 120%. Bệnh nhân từ các BV tuyến cơ sở bị dồn lên tuyến trên hoặc tự vượt tuyến do chất lượng BV tuyến dưới còn yếu kém.

Xích gần bệnh viện công - tư

Sau hàng loạt những chuyến "vi hành" tại các BV ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đánh giá, BV công thì ở trong tình trạng quá tải còn BV tư lại không thu hút được bệnh nhân. Nhiều BV tư nhân có trang thiết bị hiện đại, môi trường sạch sẽ nhưng chỉ sử dụng dưới 30% số giường bệnh. Thậm chí, có một BV tư tại TP Hồ Chí Minh khi Phó Thủ tướng đến thăm chỉ có đúng một bệnh nhân đang làm thủ tục ra viện.

Theo thống kê của Bộ Y tế, hiện có trên 100 BV tư, chiếm 9% số BV với 6.000 giường bệnh (chiếm 4,6% tổng số giường bệnh) và trên 30.000 phòng khám tư nhân. Đây sẽ là lực lượng quan trọng giúp sức cho ngành y tế nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, giảm tải BV. Nhưng làm thế nào để hệ thống BV tư phát huy tác dụng, góp phần giảm tải cho BV công? Một trong những giải pháp để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, giảm tải cho các BV công, theo nhiều đại biểu tham dự hội thảo, cần có những mô hình đầu tư hợp tác công - tư phù hợp.

Để có một mô hình BV công - tư ổn định, Việt Nam cần học tập kinh nghiệm của nước ngoài. Theo ông Dirk Sommer, Ban Tư vấn PPP (dự án đầu tư công - tư), Tổ chức Tài chính Quốc tế, Nhóm Ngân hàng Thế giới, một dự án đầu tư công - tư thành công phải phụ thuộc vào ba yếu tố: Chính trị - kinh tế - thực tế triển khai. Do đó, một số mô hình PPP phù hợp với Việt Nam trong lĩnh vực y tế là: Khu vực tư nhân quản lý cơ sở, Nhà nước điều hành hoạt động khám chữa bệnh hoặc tư nhân được giao quyền quản lý một số dịch vụ lâm sàng chuyên môn hỗ trợ, thẩm tách, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh… Nhà nước sẽ giao đất, bàn giao mặt bằng cơ sở, BV công lập hiện có, bảo đảm linh hoạt tài chính cho chi phí dịch vụ khám chữa bệnh cho BV tư; đồng thời ban hành các chính sách giá cả, ưu tiên cho bệnh nhân có bảo hiểm y tế còn BV tư sẽ có quyền đầu tư, thiết kế cơ sở theo thời hạn đã định, có quyền tuyển dụng, đào tạo cán bộ…

Thứ trưởng Bộ Y tế Phạm Lê Tuấn khẳng định, thời gian tới Bộ Y tế sẽ chỉ định một tổ chức, đơn vị làm đầu mối về quan hệ đối tác công - tư và tham mưu với Chính phủ để xây dựng văn bản pháp lý về quan hệ đối tác công tư, giải quyết các bất cập về chính sách, quy trình thủ tục, phân chia rủi ro, quản lý và sử dụng phần tham gia của Nhà nước, chuẩn bị các điều kiện về nguồn vốn, nhân lực. Có như vậy, BV công mới xích lại gần với BV tư để cùng nhau gánh vác nhiệm vụ ngày càng khó khăn của ngành y tế nước nhà.