“Loạn” sách Toán tham khảo
Giáo dục - Ngày đăng : 08:44, 10/07/2004
Ảnh: P.Thảo
Trước đây, học sinh thường chỉ dùng sách tham khảo khi ôn tập, chuẩn bị vào mùa thi. Học sinh năng khiếu, học sinh lớp chuyên, lớp chọn, học sinh dự thi học sinh giỏi dùng sách để bồi dưỡng, trau dồi, nâng cao kiến thức... Nhưng nay, sách tham khảo được dùng song song với sách giáo khoa và dường như không thể thiếu được trong “hành trang” của đa số học sinh khi năm học mới đến gần. Học sinh các lớp trên dùng sách tham khảo phục vụ thi tốt nghiệp, chuyển cấp đã đành, học sinh tiểu học cũng dùng tới loại sách này.
Không thể phủ nhận những kiến thức bổ ích do sách tham khảo mang lại, nhưng nếu cứ để tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến sự lạm dụng sách tham khảo, nhất là những cuốn sách có tính hướng dẫn giải bài tập, dễ làm cho các em phát sinh tính ỷ lại, phụ thuộc. Đến những cửa hàng sách lớn như Tràng Tiền, Thăng Long hay bất kỳ một cửa hàng sách nhỏ nào, chỉ riêng về môn toán cấp tiểu học, có thể liệt kê tới hàng chục cuốn sách tham khảo cho từng lớp của rất nhiều nhà xuất bản (NXB). Lớp 1 có Em học giỏi toán 1, Tuyển tập các bài toán hay và khó (NXB Đà Nẵng). Toán chọn lọc 1, Học nhanh toán 1 (NXB Trẻ). Lớp 2 có Giải bài tập toán 2 (NXB Nghệ An), Toán bồi dưỡng học sinh năng khiếu lớp 2(NXB Đà Nẵng), Giúp em học giỏi toán lớp 2 (NXB Giáo dục)... Trong số đó, sách tham khảo toán dành cho học sinh lớp 5 chiếm số lượng nhiều nhất với các cuốn như: Ôn tập toán 5, Hướng dẫn phương pháp giải và giải 252 bài toán lớp 5, Toán nâng cao lớp 5, Luyện giải toán 5 (NXB Giáo dục)... Đó là chưa kể đến các loại sách dùng chung cho học sinh tiểu học như: Các bài toán về dãy số cách đều ở lớp 4-5, Các phương pháp giải toán ở tiểu học (NXB Giáo dục). Chỉ thoáng qua vậy thôi cũng đủ thấy các NXB hiện nay “quan tâm” đến thế hệ tương lai như thế nào.
Theo Thông tư liên tịch số 35 về xuất bản và phát hành các sách tham khảo cho học sinh dùng ở các bậc phổ thông giữa Bộ GD-ĐT và Bộ VH-TT năm 1999 thì chỉ có NXB Giáo dục mới được xuất bản sách hướng dẫn học và làm bài tập từng môn ở từng lớp cho học sinh. Ngoài ra, không NXB nào có quyền xuất bản các loại sách như trên. Vậy mà bất chấp quy định trên, nhiều NXB địa phương vẫn cho phát hành rất nhiều loại sách tương tự.
Đó là số đầu sách, còn về chất lượng các loại sách này ra sao ? Cho đến nay, chưa có cơ quan nào có trách nhiệm thẩm định để đánh giá chất lượng và nội dung của những cuốn sách đó, nhất là sách tham khảo của các NXB địa phương. Dẫu biết rằng việc bổ trợ, nâng cao kiến thức cho học sinh là một việc cần và nên làm, nhưng nếu cứ để tình trạng các NXB tự do in ấn và phát hành như hiện nay mà không kiểm soát chặt chẽ nội dung thì không ai khác, chính các em là người phải gánh chịu mọi hậu quả. Đó là chưa kể đến việc nhiều NXB in ấn, phát hành cùng một nội dung sẽ làm thị trường sách hỗn loạn. Nhiều bậc phụ huynh khi đưa con đi mua sách đã phải mất cả tiếng đồng hồ trước quầy sách mà không biết nên chọn cuốn nào. Trong khi cả xã hội đang đòi hỏi, yêu cầu ngành Giáo dục phải có biện pháp giảm tải sự căng thẳng, nặng nề trong học hành, thi cử của học sinh thì các NXB đã đánh vào tâm lý mong muốn con học giỏi, được điểm cao để tung ra loại sách này.
Làm thế nào để học sinh học một cách thoải mái, học vì say mê, vì cần tri thức để trở thành một người có ích chứ không phải học vì thành tích, vì ganh đua ? Lời khuyên của một chuyên gia giáo dục đối với học sinh khi mua sách tham khảo là phải hỏi ý kiến của các thầy, cô giáo chuyên ngành và chỉ mua sách của những NXB có tên tuổi. Đối với học sinh lớp 1, các bậc cha mẹ học sinh cũng chưa nên cho con em mình dùng sách tham khảo, nhất là đối với môn toán. ở giai đoạn này, trẻ chỉ cần nắm những khái niệm thông thường và phải viết chữ đẹp.
Để sách tham khảo thực sự là người bạn tốt, đồng hành cùng các em trong học tập, đã đến lúc Bộ GD-ĐT cần có hội đồng thẩm định để đánh giá chất lượng và nội dung sách tham khảo của các NXB. Đối với những cuốn sách có chất lượng kém, Bộ GD-ĐT cần có biện pháp kiên quyết xử lý và ngăn chặn phát hành, đồng thờithông báo để phụ huynh, học sinh không mua phải. Với tinh thần mong muốn lành mạnh hóa thị trường SGK, tháng 3-2004 vừa qua, Bộ GD-ĐT đã quyết định không xuất bản tài liệu ôn tập thi tốt nghiệp THPT, THCS dưới bất kỳ hình thức nào, bắt đầu từ năm học 2003-2004. Bộ cũng quy định các nhà trường, thầy cô giáo không được dùng bất kỳ hình thức nào để ép buộc học sinh mua sách tham khảo cũng như không tham gia vào việc tiếp thị, phát hành loại sách này. Việc mua và sử dụng sách phải trên cơ sở tự giác của phụ huynh và học sinh. Đây cũng sẽ là biện pháp để giảm dần tình trạng học vẹt, học tủ, lệ thuộc, trông chờ vào tài liệu tham khảo của học sinh hiện nay.
HNM