Đã có gà 9 cựa... bao giờ có ngựa 9 hồng mao?

Chả là hồi ở chiến trường, tình cờ trong túi lương khô được gói bằng tờ báo văn nghệ mà anh Mẹo đem đến, có bài thơ “Nước vối quê hương” của Nguyễn Trọng Định. Bài thơ hay quá nên tôi đọc thật to:... Có gà 9 cựa, ngựa 9 hồng mao /Trận thủy chiến nước dâng cuồn cuộn/ Cô gái láng giềng lén sang nghe trộm/ Bỗng hỏi dồn: Sơn Tinh thắng hay thua/ Mẹ ơi quê ta đêm nay có nặng hạt mưa dông/ Ấm vối đặc chắc vẫn nồng trong giỏ...

Nghe tôi đọc xong, anh Mẹo thủng thẳng:

- Nước vối quê tôi có hàng rừng, còn gà 9 cựa khi nào hết Mỹ, thủ trưởng lên chơi tôi mổ cho vài con.

- Thật không? Tôi thốt lên, nhìn anh nghi ngờ. Anh Mẹo hơn tôi 5 tuổi. Chúng tôi ở với nhau được vài ngày sau đó mỗi người theo đơn vị đi chiến đấu mỗi nơi, tôi mang theo hình ảnh gà 9 cựa hư hư thực thực theo suốt dọc đường chinh chiến và đến khi được tin tác giả bài thơ đã ngã xuống trên đất Quảng Nam, thì chuyện gà 9 cựa với tôi chỉ là huyền thoại...

Đến một lần cách đây đã vài chục năm, khi Ban liên lạc chiến sỹ cách mạng bị địch bắt tù đày được thành lập và gặp mặt lần đầu tiên, tôi lại tình cờ gặp lại anh Mẹo. Chúng tôi ôm chầm lấy nhau, mừng mừng tủi tủi. Thì ra trong một trận đánh ở Tây Nguyên, anh bị thương và bị bắt, tra tấn dã man rồi cũng bị đày ra đảo Phú Quốc... Năm 1973, được trao trả tại Quảng Trị, anh xin về quê để chăm sóc mẹ già và nuôi con làm rẫy. “Tài sản” của anh có đến 50ha rừng quế, 70ha rừng keo bạch đàn đã đến tuổi khai thác. Anh còn đi khắp vùng Thanh Sơn tìm gà 9 cựa về, nhân giống ra hàng trăm con...

Buổi tối, trong căn nhà sàn 5 gian làm bằng gỗ chò chỉ thoáng mát, một hông xôi nếp nương hấp gà 9 cựa thơm nức, thịt gà xé tơi chấm muối mắc kén, anh còn mời cụ Hiểu người già nhất bản, lắm chữ nhất vùng hiểu rõ đất Mường cùng dự, cụ nhất định nhường vị khách quý ngồi, dưới bát nhang trước ban thờ, hết nhìn lại ngắm bộ chân gà khen mãi: Gà này quý lắm, chỉ đi lễ và đãi khách quý.

Sáng sớm mai, tiếng chị Mẹo thật to: - Gà 9 cựa đây rồi chú ơi! Chị giơ cả lồng gà lên có đến mấy con, đứa cháu dâu xinh đẹp đang tất bật buộc bao gạo cẩm, nhân trần, nụ vối, nấm hương... vào sau xe cười duyên dáng: Lần sau chú lên, cháu đưa chú đi tìm ngựa 9 hồng mao...

Hơn 40 năm nay, tôi tưởng gà chín cựa chỉ là trong cổ tích, vậy mà... Biết đâu trong đám mây ngàn tít tắp kia có những chú ngựa 9 hồng mao các vua Mường đang rong ruổi...