Bài 2: Nới lỏng chính sách, buộc chặt trách nhiệm

Trước bức tranh ảm đạm ấy, các cơ quan có thẩm quyền và tổ chức Công đoàn đang tích cực vào cuộc với nhiều giải pháp tháo gỡ như: Giới thiệu việc làm, thành lập đoàn công tác nắm tình hình tại các DN về thực hiện chính sách cho NLĐ, triển khai kế hoạch hỗ trợ công nhân lao động (CNLĐ) nghèo, đưa CNLĐ về quê đón Tết…

Chung tay gỡ khó

Ông Nguyễn Toàn Phong, Giám đốc Trung tâm Giải quyết việc làm Hà Nội (Sở LĐ,TB&XH) cho biết, với tình hình kinh tế khó khăn như hiện nay, các DN làm ăn cầm chừng, nên thị trường lao động sẽ không tránh khỏi cảnh ảm đạm. Tiền lương, tiền thưởng dịp Tết chắc chắn sẽ không cao, thậm chí còn bị cắt giảm so với những năm trước. Mức tiền thưởng Tết hàng chục, hàng trăm triệu đồng của các đơn vị, DN trong ngành ngân hàng, chứng khoán, bất động sản… như trước đây sẽ không còn, ấy là chưa kể nhiều nơi sẽ không có tiền thưởng. Mặt khác, ngân sách nhà nước đang thâm hụt nên sẽ rất khó trong việc hỗ trợ NLĐ.

Thực tế, mặc dù đã có tín hiệu vui là từ ngày 1-1-2014, theo Nghị định 182/2013/NĐ-CP của Chính phủ, lương tối thiểu vùng đối với NLĐ làm việc ở DN, hợp tác xã, tổ hợp tác, trang trại, hộ gia đình, cá nhân và các cơ quan, tổ chức… sẽ tăng thêm 15%; nhưng ngay cả việc này cũng vẫn khiến NLĐ băn khoăn, bởi đã có thực trạng DN "vin" vào việc lương tăng nên không có chế độ gì khác cho NLĐ. Một thực tế khác cũng cho thấy, tại các cụm, khu công nghiệp vừa và nhỏ như Từ Liêm, Gia Lâm, Đông Anh và cả KCN Bắc Thăng Long… vốn là nơi tập trung đông lao động, việc làm, song tất cả đang bao trùm bởi một không khí trầm lắng. Không băng rôn, biểu bảng tuyển dụng, không có những "làn sóng" NLĐ thời vụ tìm kiếm việc làm, càng không còn cảnh sôi động DN phỏng vấn tuyển dụng lao động để chạy hàng cho kịp tiến độ trước Tết. Chỉ lác đác vài DN trưng lên một tấm bảng khiêm tốn, với nội dung tuyển dụng nghèo nàn, mức lương thấp vào một số vị trí để lấp chỗ trống do trong năm quá khó khăn đã cho công nhân nghỉ quá nhiều…

Trước tình hình trên, Thứ trưởng Bộ LĐ,TB&XH Phạm Minh Huân cho biết, tuy không "luật hóa" việc thưởng Tết cho NLĐ, nhưng Điều 103 Bộ luật Lao động quy định rõ, tiền thưởng tùy theo hiệu quả công việc và do hai bên thỏa thuận. Để bảo đảm tối đa quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho NLĐ, Bộ LĐ,TB&XH chủ trương tác động với DN nỗ lực tìm mọi giải pháp trả lương, thưởng cho NLĐ.

Ông Phạm Văn Thanh, Trưởng phòng Lao động - Việc làm (Sở LĐ,TB&XH Hà Nội) khẳng định, đơn vị đang thống kê danh sách và chỉ đạo Trung tâm Giới thiệu việc làm Hà Nội tạo điều kiện thuận lợi để giải quyết chế độ và dạy nghề, giới thiệu việc làm cho những NLĐ tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Trưởng ban Tuyên giáo LĐLĐ thành phố Hà Nội Ngô Văn Minh cho biết, Liên đoàn vừa xây dựng xong kế hoạch trợ cấp Tết, thăm CNLĐ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn và đưa CNLĐ về quê đón Tết. Đồng thời, rốt ráo chỉ đạo các cấp Công đoàn bám sát tình hình đời sống, việc làm, thu nhập của NLĐ, rà soát những trường hợp NLĐ bị mất việc, CNLĐ phục vụ Tết, để lên phương án hỗ trợ hoặc kiến nghị cấp trên xem xét…

Hài hòa lợi ích

Trong bối cảnh kinh tế khó khăn như hiện nay, phải khẳng định cả DN và NLĐ đều lao đao. Đây là một thách thức đặt ra cho ngành lao động cũng như chính bản thân DN và NLĐ. Thứ trưởng Bộ LĐ,TB&XH Phạm Minh Huân khẳng định, hiện nay hầu hết DN đã trả lương cho NLĐ bằng hoặc cao hơn mức lương cơ bản Nhà nước quy định. Do đó, để bảo đảm hài hòa lợi ích hai phía chỉ có cách thúc đẩy DN tìm mọi giải pháp để hỗ trợ, trả lương, thưởng đầy đủ cho NLĐ. Trường hợp NLĐ bị mất việc có tham gia bảo hiểm thất nghiệp, DN phải có chế độ, chính sách hỗ trợ trong thời gian tìm việc mới.

Ở góc độ là đại diện duy nhất bảo vệ quyền lợi cho NLĐ, ông Kiều Hùng, Trưởng ban Kinh tế chính sách LĐLĐ thành phố Hà Nội quả quyết, Công đoàn quyết tâm vận động các DN trên địa bàn bằng mọi sự cố gắng chi thưởng Tết cho NLĐ ít nhất một tháng lương cơ bản. Công đoàn trực tiếp quan tâm đời sống tinh thần NLĐ trong dịp giáp Tết này, cụ thể, tăng cường các buổi tư vấn pháp luật, tổ chức biểu diễn văn hóa văn nghệ, đặc biệt, phối hợp với Sở VH,TT&DL chiếu phim phục vụ nhu cầu giải trí của công nhân…

Tìm hiểu thêm từ thực tế, được biết, để chia sẻ với NLĐ, nhiều DN đã lên phương án chi trả lương, thưởng Tết cho NLĐ bằng sản phẩm làm ra. Thế nên mới có những dạng nửa cười nửa khóc khi được trả lương, thưởng Tết bằng nước khoáng, xúc xích… và cả bằng giấy vệ sinh. NLĐ tuy không hài lòng, nhưng cũng đã có sự thông cảm trước khó khăn bất khả kháng mà DN đang phải đối mặt, họ nhận sản phẩm rồi đem bán lấy tiền sắm Tết. Về phía các cơ quan chức năng, thời điểm này cũng đang tích cực triển khai các hoạt động như tổ chức các điểm bán hàng bình ổn giá cho công nhân, trợ giá cho DN để kích cầu tiêu thụ sản phẩm…

Rõ ràng, việc làm, lương, thưởng là yếu tố quan trọng đối với NLĐ. Họ không chỉ hy vọng giúp cho gia đình có cái Tết sung túc, mà còn coi đây là cơ hội trong năm để có một khoản tích lũy.