Hành động thay vì lời hứa!

Để có đánh giá trên, WB và IFC đã dựa trên 10 hạng mục liên quan thiết thân đến cộng đồng doanh nghiệp (DN) như: Thành lập, cấp phép xây dựng, tiếp cận điện năng, đăng ký tài sản, vay vốn tín dụng, bảo vệ nhà đầu tư, nộp thuế, thương mại quốc tế, thực thi hợp đồng và xử lý DN mất khả năng. Trong những tiêu chí trên, Việt Nam tụt hạng ở 7 hạng mục, chỉ tăng thứ hạng ở 2 hạng mục là bảo vệ nhà đầu tư và thương mại quốc tế. Riêng lĩnh vực nộp thuế tụt 11 bậc, từ xếp hạng 138/183 quốc gia (năm 2012), xuống vị trí 149/189 quốc gia. Nhiều lĩnh vực được cho là sống còn với DN thì Việt Nam cũng ở gần nhóm cuối trên bảng xếp hạng như tiêu chí: Bảo vệ nhà đầu tư (hạng 157/189 nước); tiếp cận điện năng (hạng 156/189), xử lý DN phá sản (hạng 149/189)…

Rõ ràng, những thống kê trên cho thấy không ít sự bất ổn. Nói vậy bởi lẽ, theo WB và IFC, trong lĩnh vực thuế, hiện DN phải mất tới một phần ba thời gian làm việc trong năm để đi đóng thuế - 872 giờ đồng hồ, gấp 10 lần so với Singapore. Hay như chuyện những DN hoạt động không hiệu quả, muốn "khai tử" cũng mất rất nhiều thủ tục khiến chủ DN chẳng thèm ngó ngàng. Cụ thể: Sau khoảng 9 năm thi hành Luật Phá sản 2004, tòa án các cấp chỉ phải thụ lý 336 đơn yêu cầu tuyên bố phá sản, ra quyết định mở thủ tục phá sản 236 trường hợp, nhưng chỉ tuyên phá sản 83 trường hợp. Lý do chung được đưa ra là trình tự thủ tục phá sản quá phức tạp, cùng với đó là có những quy định không phù hợp với thực tiễn. Dẫn chứng nhỏ nêu trên cho thấy nền hành chính nước ta sau gần 30 năm Đổi mới dù có nhiều thay đổi nhưng đến nay vẫn chưa chuyển kịp (hoặc một bộ phận) từ nền hành chính bao cấp sang nền hành chính phục vụ. Tức là nền hành chính chưa thích ứng với mọi biến đổi của xã hội, chậm đổi mới và cải cách để phù hợp với xu hướng chung của thời đại. Hệ quả là nền kinh tế Việt Nam đến nay vẫn thiếu tính cạnh tranh, hiếm thấy sản phẩm chủ lực đủ sức cạnh tranh trên trường quốc tế.

Cách đây vài năm đã có nhiều dự báo rằng, làn sóng đầu tư của các DN Nhật Bản, Hàn Quốc sẽ chuyển dịch từ Trung Quốc, Thái Lan sang Việt Nam. Tuy nhiên, dự báo này đến nay chỉ đúng một nửa bởi trong quãng thời gian ấy, những đối thủ hút vốn FDI chính của Việt Nam trong khu vực là Indonesia, Philippines đã có nhiều động thái cải thiện môi trường đầu tư mạnh mẽ. Trong khi Việt Nam xếp hạng thứ 99 thì Philippines đã nằm trong 10 nền kinh tế đạt được nhiều tiến bộ nhất để cải thiện môi trường kinh doanh. Singapore tiếp tục dẫn đầu trong bảng xếp hạng, trong khi Malaysia xếp thứ 6, Thái Lan (hạng 18).

Không rõ có phải là ngẫu nhiên, ngày 30-10 (tức là một ngày sau khi WB, IFC công bố báo cáo nêu trên), Bộ Tài chính và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tổ chức đối thoại thường kỳ với DN. Một lần nữa, DN vẫn "xếp hàng" phàn nàn về thủ tục, quy định pháp luật thuế, hải quan. Đặc biệt tại đây, VCCI đã công bố kết quả khảo sát tại 1.500 DN cho thấy, có 37% DN cho rằng các quy định pháp luật về hải quan là "tương đối khó thực hiện". Về công tác tiếp nhận, kiểm tra và đăng ký tờ khai, 69% DN cho biết quy trình này mất hơn 30 phút để nhận được phản hồi về số tờ khai và hướng dẫn làm tiếp thủ tục hải quan... Những con số thống kê này để thấy rằng hành trình cải thiện môi trường kinh doanh ở nước ta tiếp tục là chặng đường dài. Rõ ràng, đã đến lúc những nhà quản lý thay vì những lời hứa ném vào thinh không, cần phải có những hành động cụ thể.