Quan hệ Trung Quốc - Nhật Bản: “Nóng” lên bất thường

Đây không phải lần đầu tiên quan hệ Trung - Nhật "nổi sóng" vì tranh chấp chủ quyền trên biển Hoa Đông. Tuy nhiên, sự "nóng lên" bất thường trong những ngày qua giữa hai quốc gia láng giềng ở Đông Bắc Á đã trở thành tâm điểm của dư luận thế giới. Căng thẳng bùng phát mạnh sau khi Nhật Bản lên tiếng cáo buộc 4 máy bay quân sự Trung Quốc xuất hiện trên vùng trời giữa đảo Okinawa và Miyako hướng về phía Thái Bình Dương. Không dừng lại ở đó, thông tin mới từ Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản (JCG) cho biết, 4 tàu hải giám Trung Quốc còn đi vào vùng lãnh hải Nhật Bản tuyên bố chủ quyền gần quần đảo tranh chấp Senkaku/ Điếu Ngư. Đây là lần đầu tiên tàu của Trung Quốc vào vùng biển này kể từ đầu tháng 10 và là lần thứ 68 kể từ khi Nhật Bản quốc hữu hóa 3 đảo.

Cùng với việc triệu Đại sứ Trung Quốc tại Nhật Bản đến trao công hàm phản đối, những ngày qua Nhật Bản không ngừng phát đi thông điệp khẳng định chủ quyền biển đảo. Trong đó đáng chú ý là sự kiện Nhật Bản vừa tổ chức cuộc diễu binh thường niên tại trại huấn luyện Asaka ở ngoại ô Tokyo, với sự tham gia của gần 4.000 binh sĩ và hơn 50 máy bay, trước sự chứng kiến của Thủ tướng Shinzo Abe. Cho rằng tình hình an ninh quốc gia ngày càng nghiêm trọng do những đe dọa đối với chủ quyền của đất nước, Thủ tướng S.Abe đã phát đi thông điệp mạnh mẽ khi nhất trí thông qua kế hoạch cho phép quân đội bắn hạ máy bay do thám nước ngoài nếu phớt lờ lời cảnh báo vi phạm không phận quốc gia. Không dừng lại ở đó, Nhật Bản còn có kế hoạch xây dựng thêm đường băng thứ hai ở sân bay Naha vào tháng 1-2014 để tăng cường phòng thủ các hòn đảo ở vùng Tây nam lãnh thổ cũng như đối phó với máy bay quân sự Trung Quốc.

Căng thẳng trong quan hệ Trung - Nhật càng "tăng nhiệt" sau khi một số quan chức cấp cao Nhật Bản đến viếng thăm ngôi đền Yasukuni gây tranh cãi. Sự kiện này cũng khiến Trung Quốc triệu Đại sứ Nhật Bản tại Bắc Kinh tới để phản đối. Thực tế có không ít lý do khiến quan hệ Trung - Nhật rơi vào căng thẳng. Trong đó không thể không kể đến kế hoạch muốn tăng cường vị thế hơn nữa của Nhật Bản trong khu vực và việc sửa đổi Hiến pháp hòa bình để quân đội nước này tăng khả năng ứng phó trước những biến chuyển toàn cầu. Dự kiến những kế hoạch này sẽ được Quốc hội Nhật Bản thảo luận trong kỳ họp đang diễn ra. Với những gì đang diễn ra, các chuyên gia phân tích quan ngại hai bên khó có thể đạt được thỏa thuận về giải quyết tranh chấp liên quan đến chủ quyền quần đảo Senkaku/ Điếu Ngư.

Trong khi chờ đợi những giải pháp ngoại giao, Bộ Quốc phòng Nhật Bản vừa tuyên bố về kế hoạch sẽ tổ chức một cuộc diễn tập chiếm đảo quy mô lớn với sự tham gia của hơn 34.000 quân tại vùng biển cực nam của nước này. Cuộc diễn tập sẽ được tổ chức từ ngày 1 đến 18-11 tới, tại một hòn đảo cách Okinawa khoảng 400km về phía nam. Đây sẽ là cuộc diễn tập quân sự lớn nhất mà JCG tổ chức kể từ năm 2009 đến nay nhằm kiểm tra tốc độ phản ứng và phối hợp của cả 3 lực lượng hải - lục - không quân cũng như khả năng phòng không và phòng thủ trên biển của quân đội Nhật Bản. Đáp lại trong một động thái hiếm có, báo chí Trung Quốc những ngày qua liên tục đưa tin về đội tầu ngầm hạt nhân của nước này. Việc Trung Quốc chọn thời điểm này để "phô diễn" sức mạnh hải quân càng khiến dư luận quan tâm.

Quan hệ Trung - Nhật đang đứng trước thời điểm nhạy cảm và rõ ràng căng thẳng đã đến một cấp độ mới.