Đổi mới trên quê hương Trạng Bùng

Cả làng làm giỗ

Người làng Bùng luôn tự hào là mảnh đất đã sinh ra Trạng Bùng - Phùng Khắc Khoan. Theo thần phả, cụ sinh năm 1528, mất năm 1613, đỗ Tiến sĩ khoa thi năm Canh Thìn (1580) thời Lê - Trịnh. Người dân xứ Đoài ngày nay vẫn truyền tụng về tài năng uyên bác của cụ khi đi sứ, khiến vua tôi nhà Minh phải nể trọng. Đặc biệt, với người dân xứ Đoài, công ơn của Trạng Bùng - Phùng Khắc Khoan rất lớn bởi dù đỗ đại khoa nhưng cụ lại là "bạn của nhà nông". Hai làng Bùng và Vĩnh Lộc (xã Phùng Xá) nhiều đời nay nhớ ơn cụ đã dạy bảo họ cải tiến những chiếc cày bừa để làm ruộng; dạy nghề trồng dâu, nuôi tằm, se tơ, dệt lụa, lượt, the… để có cái mặc. Qua hai lần đi sứ, cụ đã mang một số cây lương thực như khoai lang, ngô, đậu... về nhân giống, rồi tổ chức việc "dẫn thủy nhập điền" từ núi Thầy về tưới tiêu cho các cánh đồng Đặng Xá, Hoàng Xá, Phùng Xá… Cuối đời, cụ về quê nghỉ ngơi, cho tu sửa lại nhà thờ tổ họ Phùng. Tại đây, cụ dạy dân chữ nghĩa, luyện tập văn chương. Tương truyền, tùy từng nơi mà cụ truyền nghề. "Đối với làng Vĩnh Lộc, nằm trên dải đất có hình con trâu, dân thôn sẽ thích hợp làm các công việc nặng nhọc nên cụ dạy cho cách làm cày, bừa hướng đời sống vào công việc đồng áng. Còn với thôn Phùng Xá, vốn nhanh mắt, khéo tay, cụ dạy cho nghề dệt vải"- Bí thư Đảng ủy xã Phùng Xá Nguyễn Duy Đức cho biết.

Theo Bí thư Huyện ủy Thạch Thất Nguyễn Doãn Hoàn, hai làng Bùng và Vĩnh Lộc nhờ cụ truyền nghề mà có cuộc sống ngày càng sung túc. Bởi vậy, sau ngày cụ mất, dù không phải là Thành hoàng của làng nhưng cụ vẫn được nhân dân tôn thờ như một vị phúc thần, có công khai sáng. Hàng trăm năm qua, làng Bùng duy trì phong tục cả làng làm giỗ cụ Trạng. Cứ gần đến ngày 24 tháng Chín âm lịch, không riêng họ Phùng mà tất cả các gia đình trong làng đều làm giỗ cụ với tấm lòng thành kính, biết ơn. Vào dịp này, các hội phường dệt, phường cày bừa, hội đồng niên… đến nhà thờ và mộ cụ tại làng Bùng để làm lễ dâng hương, tưởng nhớ công ơn cụ mang nghề về, coi cụ là tổ ở nghề làng.

Phùng Xá hôm nay

Phùng Xá - quê hương Trạng Bùng hôm nay đường làng, ngõ xóm khang trang, rộng rãi. Hai bên "phố làng" sầm uất với những ngôi nhà bề thế. Nghề kim khí cụ truyền dạy vẫn được người dân duy trì và ngày một phát triển. Làng nghề như một đại công trường, xe cộ tấp nập ngược xuôi chở hàng đi tiêu thụ. Hiện cả xã có 180 công ty TNHH, doanh nghiệp tư nhân và gần 1.000 cơ sở sản xuất kinh doanh, tạo việc làm cho khoảng 7.000 lao động địa phương và trên 1.000 lao động ở các xã lân cận. Riêng cụm công nghiệp làng nghề Phùng Xá rộng hơn 10ha, thu hút hàng trăm doanh nghiệp, hộ sản xuất cơ kim khí, mạ điện... Năm 2013, thu nhập bình quân đầu người trên địa bàn xã đã đạt 26 triệu đồng/người/năm.

Bí thư Đảng ủy xã Phùng Xá Bùi Duy Đức cho biết, năm 2013 là năm chẵn kỷ niệm 400 năm ngày mất của Trạng Bùng, Phùng Xá đã xây dựng kế hoạch chuẩn bị ngay từ đầu năm, phát động phong trào thi đua trên tất cả các lĩnh vực, quyết tâm "cán đích" phong trào xây dựng nông thôn mới. Trong năm 2013, Phùng Xá đã xây dựng hai nhà văn hóa trung tâm, hoàn thiện cơ sở vật chất giáo dục, cứng hóa toàn bộ đường làng, ngõ xóm… Hiện xã đã hoàn thành dồn điền đổi thửa 50/71ha diện tích và phấn đấu đến ngày 30-11 sẽ thực hiện xong việc giao ruộng cho dân. "Hiện địa phương đã đạt và cơ bản đạt 18 tiêu chí NTM, chỉ còn 1 tiêu chí chưa hoàn thành là giao thông, thủy lợi nội đồng sẽ được triển khai ngay sau khi hoàn thành dồn điển đổi thửa, phấn đấu từ nay đến cuối năm sẽ hoàn thành" - Ông Đức cho biết.