Sách lậu vẫn sẽ còn dài dài

Cuốn "Chuyện nghề của Thủy" kể về chuyện làm nghề của đạo diễn NSND Trần Văn Thủy phát hành vào tháng 7 vừa qua nhưng chỉ sau đó không lâu, đơn vị liên kết xuất bản đã phát hiện có sách lậu trên thị trường. Cuốn tạp văn "Con giai phố cổ" của nhà văn Nguyễn Việt Hà cũng ra mắt bạn đọc trong tháng 7 nhưng chỉ sau đó ít ngày thị trường đã có sách lậu. Đó chỉ là một trong nhiều dẫn chứng về tình trạng sách chưa phát hành hay mới phát hành đã bị in lậu.

Chuyện sách lậu không phải bây giờ mới diễn ra mà kéo dài hàng chục năm nay. Khi Luật Xuất bản 2004 ra đời, các nhà xuất bản, các công ty văn hóa, nhà văn... kỳ vọng sẽ giải quyết được vấn nạn kẻ làm sách lậu "ăn trên ngồi chốc các nhà xuất bản và nhà văn". Nhưng chỉ sau một thời gian, luật đã bộc lộ những bất cập. Muốn chứng minh quầy sách đó bán sách lậu phải có đại diện nhà xuất bản, thanh tra văn hóa; rồi quầy sách bày quá 5 cuốn mới bị xử phạt; mức xử phạt hành chính với cơ sở in lậu cũng chỉ vài triệu đồng không đủ sức răn đe và kết quả là có luật nhưng các nhà xuất bản bất lực khi nhìn sách mình mua bản quyền, thuê làm bìa bị in lậu. Không in thì không hoàn thành nhiệm vụ xuất bản để tuyên truyền, phổ biến kiến thức và nâng cao đời sống văn hóa cho xã hội, mà in thì...

Sách lậu cũng làm cho các nhà văn mất cảm hứng sáng tác. Một cuốn tiểu thuyết viết mấy năm trời mới hoàn thành nhưng sợ nạn in lậu, nhà xuất bản chỉ in 1.000 cuốn nên nhuận sách chỉ có dăm triệu bạc. Thực tế có nhiều nhà văn nổi tiếng đành chuyển sang viết báo, dễ viết lại "tiền tươi, thóc thật". Nhưng thiệt thòi lớn nhất chính là bạn đọc và nền văn chương nước nhà, đồng thời hằng năm nhà nước còn mất một khoản ngoại tệ kha khá khi các công ty văn hóa hay nhà xuất bản mua bản quyền các tác phẩm văn chương của nước ngoài.

Luật Xuất bản 2012 được Quốc hội thông qua cuối năm 2012 với nhiều điểm mới, trong đó có các điều khoản và chế tài cụ thể nhằm khắc phục tình trạng buôn bán và in sách lậu, đặc biệt là cơ sở in lậu có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, việc in lậu vẫn diễn ra từ khi luật có hiệu lực cho thấy, nếu các đơn vị chức năng không phối hợp chặt chẽ để tổ chức thi hành thì dù có luật, với nhiều điều khoản có nghiêm song vấn nạn sách lậu vẫn sẽ còn dài dài.