Sản xuất rau an toàn tại Vân Nội, Đông Anh: Nhiều khó khăn cần tháo gỡ

Với truyền thống sản xuất rau màu, năm 1996, sau khi khảo sát đồng đất và nguồn nước, Viện Rau quả trung ương chọn xã Vân Nội thí điểm sản xuất, tiêu thụ RAT. Sau đó, sản xuất RAT thực sự phát triển tại Vân Nội từ năm 2010, 2011 khi nhu cầu tiêu dùng về rau, quả sạch ngày một tăng. Đặc biệt, RAT Vân Nội nằm trong quy hoạch phát triển vùng RAT của Hà Nội. Hiện Vân Nội có trên 80ha sản xuất RAT, chưa tính diện tích rau được trồng luân canh với lúa. RAT Vân Nội phong phú và đa dạng với nhiều chủng loại. Bà Trần Thị Hợp, Phó Chủ tịch UBND xã Vân Nội, cho biết xã có 15 HTX sản xuất RAT, 6 HTX dịch vụ và 2 công ty chế biến rau, củ, quả. Vân Nội có chợ đầu mối tiêu thụ RAT nên việc buôn bán có nhiều thuận lợi. Ngoài ra, RAT Vân Nội còn xuất bán đi một số tỉnh, thành phố nhưng số lượng không nhiều. Để tạo thuận lợi cho nông dân sản xuất, sau khi quy hoạch nông thôn mới, xã đã quy hoạch vùng RAT và triển khai xây dựng hệ thống giao thông nội đồng, phục vụ nông dân tưới tiêu, vận chuyển thuận lợi hơn. Hiện trung bình mỗi héc ta sản xuất RAT Vân Nội cho thu nhập trên 300 triệu đồng, cao gấp nhiều lần so với trồng lúa.

Mặc dù RAT Vân Nội được tổ chức, sản xuất theo quy trình, có công ty sơ chế, đóng gói trên địa bàn và sản phẩm được đưa lên Sàn giao dịch rau, quả an toàn Hà Nội song số lượng rau được tiêu thụ qua đơn đặt hàng rất ít, đa phần nông dân phải tự tìm hướng tiêu thụ, bán cho các tiểu thương và bán buôn tại chợ đầu mối. Theo bà Nguyễn Thị Thanh, thôn Ba Chữ, Vân Nội: Gia đình bà có trên 4 sào sản xuất RAT, trong đó chủ yếu là rau ăn lá. Trung bình mỗi lứa rau cho thu hoạch sau 2,5 đến 3 tháng gieo trồng, nếu buôn bán thuận lợi, mỗi lứa cho thu nhập bình quân 6-8 triệu đồng/sào/lứa. Đây là nguồn thu nhập không nhỏ đối với nông dân sản xuất nông nghiệp thuần túy. Tuy nhiên, hiện người tiêu dùng còn hoài nghi về chất lượng và khó phân biệt thật giả, rau thường, RAT nên việc tiêu thụ RAT gặp nhiều khó khăn. Bà Nguyễn Thị Thanh chia sẻ, thuận lợi lớn nhất của người sản xuất RAT Vân Nội là có chợ đầu mối trên địa bàn, song lượng rau chuyển vào chợ vẫn lẫn cả rau thường và RAT nên thương lái thường mua gom chung vào một loại dẫn đến sự "nhập nhèm", ảnh hưởng đến uy tín RAT Vân Nội. Trả lời về vấn đề này, bà Trần Thị Hợp, Phó Chủ tịch UBND xã Vân Nội, cho biết chợ Vân Nội vừa là khu trưng bày, giới thiệu sản phẩm RAT của xã, vừa là chợ đầu mối nên số lượng rau khá lớn được đưa từ nơi khác về đây buôn bán. Nhiều tiểu thương vì lợi nhuận đã trộn lẫn rau thường vào RAT. Nhiều hộ bán RAT rất bức xúc, mong chính quyền các cấp sớm có biện pháp kiểm tra, quản lý. Do tình trạng thật giả vẫn lẫn lộn nên trên thị trường giá RAT chỉ cao hơn giá rau thường 1-2 nghìn đồng/mớ, trong khi sản xuất RAT chi phí cao hơn, phải tuân thủ nghiêm các quy trình, cần đầu tư và chăm sóc công sức nhiều hơn rau thường.

Ngoài những khó khăn trên, vùng RAT Vân Nội nằm ngay cạnh dự án xây dựng cầu Nhật Tân. Việc triển khai dự án đã phá vỡ hệ thống tiêu úng khiến vùng rau thường bị ngập nếu mưa lớn kéo dài. Dù UBND xã Vân Nội đã đầu tư hệ thống thủy lợi nội đồng song việc triển khai dự án cầu Nhật Tân đã gây ảnh hưởng đến vùng rau. Chủ nhiệm HTX xóm Đầm (Vân Nội) Trần Văn Mây cho biết, đợt mưa lớn vừa qua đã khiến một phần diện tích RAT của HTX bị hỏng, nhiều hộ ngập mất trắng. Nếu không sớm có biện pháp khắc phục, thời tiết diễn biến bất thường, nông dân sẽ không yên tâm sản xuất.

Chương trình sản xuất RAT là một hướng chuyển đổi hiệu quả kinh tế cao, cung cấp những sản phẩm an toàn tới người tiêu dùng. Vân Nội cần vận động các HTX thống nhất thành một HTX, xúc tiến đăng ký nhãn hiệu tập thể và triển khai sản xuất theo đơn đặt hàng. Ngành nông nghiệp Hà Nội cần sớm có chiến lược phát triển vùng rau này, hỗ trợ xây dựng thương hiệu, tập huấn chuyển giao khoa học tiến bộ vào sản xuất, đồng thời kiểm tra, giám sát, quản lý chặt chẽ quy trình sản xuất và tiêu thụ, khẳng định thương hiệu RAT Vân Nội để tạo niềm tin cho thị trường.