Người theo đuổi ước mơ xanh

Tâm huyết với kiến trúc xanh

Và thật tình cờ, tôi được biết ngôi nhà xanh trên phố Tạ Quang Bửu là một tác phẩm của kiến trúc sư (KTS) Võ Trọng Nghĩa - người đang nổi như cồn trong giới kiến trúc trong và ngoài nước với những tác phẩm xanh mang đậm hơi thở thiên nhiên. Ai đã từng nhìn thấy căn nhà xanh "Stacking green" của KTS Võ Trọng Nghĩa ở quận 2, hay những ngôi nhà bồn cây đổ khối bê tông độc đáo ở quận Tân Bình, những ô cửa đặc trưng của ngôi nhà phong trần đón nắng gió ở Bình Thạnh (TP Hồ Chí Minh), không gian mênh mang của trường mầm non có mái che xanh ở Đồng Nai và sự trang nghiêm nhưng thoáng đạt của nhà hội nghị ở Đại Lải - Vĩnh Phúc… hẳn sẽ vô cùng thích thú phong cách lẫn ý tưởng sống chan hòa cùng thiên nhiên của vị KTS trẻ này.

Sinh năm 1976, Võ Trọng Nghĩa đã có những năm tháng tuổi thơ êm đềm bên dòng Nhật Lệ, tỉnh Quảng Bình, trước khi trở thành kiến trúc sư trên đất nước Nhật Bản. Đỗ một lúc ba trường đại học, Võ Trọng Nghĩa đã chọn Đại học Kiến trúc Hà Nội. Năm 1996, Võ Trọng Nghĩa được học bổng sang Nhật vì có thành tích học tập xuất sắc. Sau một năm học tiếng Nhật, anh được tuyển vào Đại học Công nghiệp Nagoya. Năm 2002, anh tốt nghiệp thủ khoa. Hai năm sau, anh tốt nghiệp thạc sỹ Đại học Tokyo với kết quả xuất sắc. Nhưng rồi đùng một cái, để dở dang luận án tiến sĩ, anh quay về quê hương lập nghiệp, mở văn phòng tại TP Hồ Chí Minh rồi đến Hà Nội. Và từ năm 2006 đến nay, KTS Võ Trọng Nghĩa đã có mặt ở nhiều vùng miền của Tổ quốc, đến nhiều nước trên thế giới để mang kiến trúc xanh và triết lý sống chan hòa, gần gũi thiên nhiên đến với nhiều người.

Trên tầng 6 của một ngôi nhà nằm khuất trong ngõ 71 phố Láng Hạ, văn phòng đại diện tại Hà Nội của Công ty CP Nhà Gió và Nước do KTS Võ Trọng Nghĩa làm Tổng Giám đốc được bài trí khá đơn giản nhưng chuyên nghiệp. Trước lịch hẹn, tôi cứ tưởng tượng sẽ gặp một vị kiến trúc sư "tóc dài, râu dài" hay một hình ảnh và lối làm việc mang đậm tính ngẫu hứng. Nhưng không, với vẻ chỉn chu, ở Võ Trọng Nghĩa toát lên cái thần thái của một người luôn "định tâm" cao, hòa nhã nhưng luôn ý thức được vị thế của người đứng đầu một tập thể hoạt động sáng tạo. Có lẽ vì thế mà công ty của anh thu hút không chỉ các bạn trẻ ở nhiều trường đại học danh tiếng trong nước mà còn có khá nhiều kiến trúc sư tài năng mang quốc tịch Nhật, Pháp… tìm đến làm việc. Có 40 kiến trúc sư đang đầu quân tại đây, chưa kể còn nhiều bạn trẻ năng động đảm nhiệm các vị trí khác với một mức lương hấp dẫn trong môi trường làm việc đề cao tính kỷ luật, kỹ thuật và sáng tạo. Cộng với những ý tưởng táo bạo, mới mẻ của người đứng đầu, việc tạo dựng được một hệ thống cộng sự phối hợp chặt chẽ, ăn ý đã giúp công ty của anh ngày càng "ăn nên làm ra", trúng thầu nhiều công trình lớn trong nước và ở cả Châu Phi, Châu Úc…

Trong câu chuyện với chúng tôi, người con của đất Quảng Bình nắng gió chia sẻ khá nhiều về tâm huyết mang màu xanh đến từng ngõ phố của Thủ đô. Chỉ cho chúng tôi bản vẽ về mô hình một Hà Nội xanh, anh chia sẻ: "Chỉ cần mỗi ngôi nhà khi sửa chữa hoặc xây dựng trồng thêm cây xanh trên mái hoặc trước hiên nhà thì thành phố sẽ trở thành một tấm thảm xanh. Đây không phải là một ý tưởng xa vời, bởi vì tất cả đều xuất phát từ nhu cầu của xã hội trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, không khí ô nhiễm, kinh tế khó khăn, rất cần kiến trúc xanh. Những mảng xanh trở thành vấn đề sống còn. Nó còn ảnh hưởng đến tâm thức, lối sống của con người nên tôi tin ý tưởng này sẽ sớm được thực hiện. Hiện tại, tôi đang đưa ra vận động xanh hóa mái nhà, việc đó rất cần, vì Hà Nội và các đô thị lớn đều đang thiếu. Cụ thể, những nơi cấp phép xây dựng, hay cải tạo nhà ở chỉ cần yêu cầu người chủ và người thực hiện công trình bảo đảm việc trồng cây xanh trên mái, trước hiên nhà, thì như vậy, một thời gian sau, thành phố sẽ tăng cường mảng xanh, hạn chế cảnh nóng bức, ô nhiễm…".

KTS Võ Trọng Nghĩa cũng cho biết thêm, ngôi nhà xanh trên phố Tạ Quang Bửu là kết quả làm việc của anh và đồng sự sau 6 tháng, biến một ngôi nhà ba tầng cũ kỹ với những mảng bê tông bức bối, xám xịt thành một ngôi nhà tràn ngập ánh sáng và sắc xanh của cỏ cây. Từ phòng ngủ, phòng ăn hay sân thượng, đâu đâu màu xanh cũng lọt vào mát mắt. Và với người đi đường thì ngôi nhà chẳng khác nào "đang đi trên phố, bỗng hiện ra một bụi cây lớn". Với anh, công sức làm một ngôi nhà nhỏ cũng giống như làm một công trình lớn, tâm huyết và kỹ đến từng chi tiết. Anh và các cộng sự cũng đang triển khai dự án trồng cây xanh lớn trên nóc nhà và mặt tiền một khu vực phố cổ Hà Nội. Địa chỉ cụ thể thì chưa được chia sẻ vì dự án chưa hoàn thành nhưng chắc chắn, công trình này sẽ mang đến một góc xanh rất đặc biệt cho phố cổ Hà Nội vốn đã chật chội, thiếu không gian xanh.

Nhưng KTS Võ Trọng Nghĩa không chỉ biết cần mẫn làm như một người thợ thông thường, anh còn mong muốn ý tưởng của mình được nhiều người chia sẻ ở tầm vĩ mô, ví dụ như đưa nội dung "không gian xanh, nóc nhà xanh" vào các quy định về xây dựng công trình trong thành phố. Xuất phát từ ý tưởng này, anh đã viết thư gửi đến các nhà quản lý, những người có trách nhiệm để mong nhận được sự chia sẻ và ủng hộ. Và anh luôn tin tưởng rằng không lâu nữa, màu xanh sẽ xuất hiện ngày càng nhiều trên những ngõ phố, ngôi nhà ở Thủ đô.

Bộ sưu tập giải thưởng quốc tế

Nhiều đồng nghiệp nói không quá rằng, những công trình xanh của KTS Võ Trọng Nghĩa và cộng sự cứ xây lên là lại có giải kiến trúc quốc tế, mà toàn những giải thưởng danh giá của những tổ chức có uy tín trong ngành kiến trúc. Người ta gắng thiết kế để đi dự giải, còn với Nghĩa thì không phải vậy. Anh mang đúng công trình đã làm xong không cần thêm bớt, tỉa tót, cứ thế mà gửi đi. Hiện nay, những mô hình nhà xanh của anh không chỉ đang được nhân rộng ở các thành phố lớn mà còn "bay" sang một số nước Châu Á và Châu Úc, Châu Phi. Điểm sơ sơ những giải thưởng KTS Võ Trọng Nghĩa đã gặt hái, đó là: HCV Hội Kiến trúc sư Châu Á (2007); giải vàng cuộc thi Kiến trúc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (2008); giải bạc cuộc thi Kiến trúc Holcim toàn cầu (2009), HCV giải thưởng Kiến trúc Châu Á (2011), Nhà thiết kế tiên phong thường niên 2012 của tạp chí kiến trúc hàng đầu thế giới Architectual Record... Và mới đây nhất, Tổ chức giải thưởng Liên hoan kiến trúc thế giới (WAF) năm 2013 đã công bố những tác phẩm kiến trúc tiêu biểu lọt vào danh sách bình chọn WAF 2013, Việt Nam có sáu dự án lọt vào vòng bình chọn, trong đó có ba dự án của KTS Võ Trọng Nghĩa, bao gồm: Nhà hội nghị Đại Lải, nhà hàng cà phê Kontum Đông Dương và ngôi nhà Stone House. WAF năm nay sẽ được tổ chức vào tháng 10 tại Singapore. Đây là sự kiện kiến trúc lớn nhất mang tính toàn cầu và Ban giám khảo cuộc thi là những kiến trúc sư, nhà thiết kế hàng đầu thế giới.

Những ngôi nhà xanh, công trình xanh mang ý tưởng và ước mơ của KTS Võ Trọng Nghĩa đi khắp thế giới nhưng thật lạ là anh không hề "mặn mà" với việc đến tận nơi tổ chức để nhận giải thưởng vinh danh mình. Anh bảo, gửi tác phẩm đi thi để thế giới biết và ghi nhận, còn thời gian đi lại mình đầu tư cho công việc chẳng hiệu quả hơn sao? Và lời đề nghị của tôi được chụp một bức ảnh chân dung cũng bị anh từ chối với lý do "Tôi sống như một thiền gia, rất thích thiền để tâm hồn được bình an, tĩnh lặng". Tiễn chúng tôi ra về, anh chia sẻ: "Khi các bạn xây nhà, nhớ dành ra một góc xanh nhé. Với tôi, thế là đủ!".