Dự án Đường 5 kéo dài... còn kéo dài tới bao giờ?

Một tuyến đường quan trọng của Thủ đô đang bị chậm tiến độ

"Đường 5 kéo dài" là một dự án lớn và quan trọng trong mạng lưới giao thông phía Bắc Thủ đô Hà Nội, được UBND TP phê duyệt tại quyết định đầu tư số 1881/QĐ - UB, ngày 15/4/2005. Đây là tuyến đường đô thị chính cấp I được xây dựng hiện đại với chiều dài 13,32 km, mặt cắt ngang nền đường từ 65 tới 68,5m. Tuyến đường khởi đầu từ khu đô thị Bắc Thăng Long - Vân Trì, chạy dọc theo các xã Kim Nỗ, Vĩnh Ngọc và Xuân Canh (huyện Đông Anh), giao với quốc lộ 3 sau đó vượt qua sông Đuống và kéo dài cho tới cầu Chui (quận Long Biên). Theo quy hoạch, trên tuyến còn có 3 cây cầu là Đông Trù, Đông Hội và Phương Trạch. Riêng cầu Đông Trù có chiều dài 1.139m, rộng 55m được xây dựng theo thiết kế kiến trúc vòm, gồm làn cho xe cơ giới, xe thô sơ và người đi bộ, giải phân cách ở giữa có thể đặt đường sắt đô thị...

Về ý nghĩa, tuyến đường được triển khai sẽ nối khu đô thị Bắc Thăng Long - Vân Trì tới Quốc lộ 5, có tầm quan trọng đặc biệt trong việc hoàn thiện tuyến vành đai 2 của Hà Nội, giảm tải phương tiện cho quốc lộ 3. Ngoài ra, việc thông tuyến đường 5 kéo dài còn thúc đẩy sự phát triển cho các khu công nghiệp, đô thị phía bắc thành phố như Bắc Thăng Long - Vân Trì, Đông Anh - Cổ Loa, Gia Lâm - Sài Đồng - Yên Viên... Tổng mức đầu tư ban đầu của dự án là 3.532 tỷ đồng, trong đó xây lắp là 2.182 tỷ, chi phí dự phòng 321 tỷ và khoảng hơn 1.000 tỷ là các chi phí khác. Chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án hạ tầng Tả Ngạn. Đơn vị tư vấn là TCty Tư vấn thiết kế Bộ GTVT (TEDI). Giám sát thi công là Viện KHCN Giao thông vận tải. Đơn vị thi công là TCty xây dựng công trình giao thông 1 (CIENCO I). Qua nhiều lần điều chỉnh tiến độ và mới đây đã được tăng vốn đầu tư lên hơn 6.661 tỷ đồng (cao gần gấp hai lần so với dự kiến ban đầu), nhưng đến nay tiến độ xây dựng đường 5 kéo dài vẫn trong tình trạng ì ạch...

Vì sao tuyến đường bị... kéo dài tiến độ thi công?

Tìm hiểu nguyên do của việc chậm tiến độ, ngày 26/2/2013 chúng tôi đã tới Ban Quản lý dự án hạ tầng Tả Ngạn (viết tắt là Ban Tả Ngạn) ở 584 Lạc Long Quân, Tây Hồ, Hà Nội. Đại diện cho chủ đầu tư, ông Nguyễn Sĩ Cường, Phó giám đốc Ban Tả Ngạn cho biết: Có 3 nguyên nhân khách quan chính dẫn tới việc chậm tiến độ. Thứ nhất vẫn là việc chậm bàn giao mặt bằng, hoặc bàn giao mặt bằng manh mún theo kiểu "xôi đỗ," gây khó khăn cho các nhà thầu thi công. Đến nay việc bàn giao mặt bằng của quận Long Biên đã cơ bản hoàn thành, nhưng ở huyện Đông Anh vẫn còn vướng mắc hơn 30 hộ dân ở xã Đông Hội chưa giải quyết xong; Ngoài ra, trên mặt bằng dự án cần phải di chuyển nhiều đường dây điện cao thế 110KV, trung thế 35 KV, hạ thế, các trạm biến áp, cáp thông tin bưu điện, đường ống dẫn nước sạch, đường ống dẫn dầu của quân đội... Trong quá trình triển khai hầu như không có "mặt bằng sạch" đủ diện rộng để nhà thầu thi công đồng bộ các hạng mục công trình. Việc chưa di dời được các hộ dân xã Đông Hội (Đông Anh) đang cản trở việc thi công tiếp các hạng mục cầu dẫn lên cầu Đông Trù (gói thầu 12).

Nguyên nhân thứ 2 liên quan tới vốn đầu tư và vấn đề biến động giá: Trong quá trình triển khai thực hiện dự án "Đường 5 kéo dài" bị ảnh hưởng lớn của 2 đợt bão giá từ các cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu vào các năm 2008 và 2010, khiến các loại nguyên vật liệu chính đều tăng gấp đôi so với thời điểm đấu thầu. Điều này tác động rất nhiều tới tình hình tài chính của các nhà thầu. Có những thời điểm lãi suất ngân hàng tăng cao đã khiến các nhà thầu rất khó khăn trong huy động vốn cho phục vụ thi công... Chính vì vậy việc điều chỉnh mức vốn đầu tư là rất cần thiết.

Thứ 3 là do tính chất kỹ thuật phức tạp của Dự án: Nhịp chính cầu Đông Trù được thiết kế áp dụng công nghệ mới với cầu vòm ống thép nhồi bê tông nên trong quá trình triển khai (từ thi công tới giám sát thi công) đều phải liên quan tới đối tác nước ngoài. Chủ đầu tư cùng các đơn vị liên quan phải tiến hành rất nhiều bước và hòan thiện nhiều thủ tục để gói thầu có thể được thi công theo đúng các quy định hiện hành về Luật Đấu thầu, Luật Xây dựng, cũng như các quy định của Nhà nước về đầu tư... Trên tòan tuyến có 3 cây cầu với thiết kế nền đường đầu cầu đắp cao, đòi hỏi phải xử lý kỹ thuật gia tải khử lún, nhưng mặt bằng tại các đường đầu cầu trong một thời gian dài không được giải tỏa. Ngoài ra, theo ông Nguyễn Sĩ Cường, vì đặc tính trải dài của tuyến đường nên địa chất thay đổi phức tạp dẫn tới việc xử lý nền móng công trình phải mất rất nhiều thời gian. Thêm vào đó, một số hạng mục của dự án (nút giao Vĩnh Ngọc, bổ sung tuyến ống cấp nước truyền dẫn D700 ~ D800 dọc tuyến, tách nút Cầu Chui...) có sự thay đổi, bổ sung nên cũng đã ảnh hưởng, kéo dài tiến độ...

Đông Anh cam kết GPMB xong trong tháng 4/2013

Liên quan tới vấn đề GPMB của huyện Đông Anh, phóng viên Báo Hàhộimới cũng đã có buổi làm việc với huyện Đông Anh. Trưởng Ban Bồi thường, GPMB huyện, ông Tô Văn Đảm cũng phải thừa nhận tiến độ GPMB là quá chậm do thiếu quỹ đất tái định cư và chính quyền phải thực hiện GPMB, thu hồi đất từng bước đúng theo mọi trình tự, thủ tục, đảm bảo dân chủ, công khai, công bằng, đúng pháp luật. Tuy nhiên, ông Đảm cam kết, Đông Anh sẽ GPMB xong để bàn giao cho dự án "Đường 5 kéo dài" trong tháng 4/2013. Trên thực tế, đến nay huyện đã hoàn thành GPMB trên 98% diện tích đất cần thu hồi để phục vụ cho dự án "Đường 5 kéo dài", trong đó đã bàn giao cho dự án tòan bộ 68,56 ha đất nông nghiệp liên quan tới trên 3.000 hộ dân với tổng số tiền bồi thường là hơn 122 tỷ đồng. Tổ chức di dời gần 1.000 ngôi mộ nằm trong chỉ giới thu hồi đất... Tuy nhiên, cản trở lớn nhất hiện nay là còn 39 hộ dân ở xã Đông Hội (với chỉ khoảng gần 8 ngàn mét vuông đất thổ cư) mặc dù đã được phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và TĐC, nhưng họ vẫn chưa đồng thuận và chưa chịu bàn giao mặt bằng vì còn những kiến nghị về đơn giá bồi thường...

Theo thông báo chi trả tiền và bàn giao mặt bằng (đã gửi tới các hộ dân), thì thời gian chậm nhất phải bàn giao mặt bằng là ngày 21/2/2013, nhưng tới nay nhiều hộ vẫn chưa bàn giao. Để xử lý dứt điểm, đảm bảo tiến độ thi công của dự án, Ban Bồi thường GPMB huyện đã yêu cầu các hộ dân khẩn trương nhận tiền bồi thường, thu dọn mặt bằng và bàn giao cho dự án xong trước ngày 10/3/2013. Quá thời hạn trên Chủ đầu tư sẽ phối hợp với UBND xã Đông Hội và Tổ công tác GPMB lập biên bản, lưu hồ sơ và chuyển toàn bộ số tiền của các hộ không chịu nhận vào tài khoản tạm giữ tại Kho bạc Nhà nước, đồng thời báo cáo UBND huyện Đông Anh để tổ chức cưỡng chế, thi hành quyết định thu hồi đất của UBND TP theo quy định của pháp luật. Thời gian cưỡng chế được dự tính vào cuối tháng 4/ 2013. Ngoài ra, cùng với việc tuyên truyền, vận động, chi trả tiền và hoàn thiện hồ sơ cưỡng chế GPMB (đối với các trường hợp cố tình chây ì) Ban Bồi thường GPMB huyện tiếp tục rà sóat hồ sơ tham mưu cho UBND huyện kiến nghị thành phố chấp thuận một số chính sách tái định cư đặc thù cho Dự án nhằm đảm bảo quyền lợi cao nhất cho người dân bị thu hồi đất...

Đường 5 kéo dài sẽ còn... kéo dài tới bao giờ?

Một điều ngẫu nhiên đã vận vào số phận kéo dài về tiến độ GPMB và thi công tuyến đường khi người ta đặt tên dự án là "Đường 5 kéo dài". Theo đánh giá của Ban Quản lý dự án hạ tầng Tả Ngạn, cho tới nay mới có khoảng hơn 50% khối lượng công việc (gồm cầu và đường) thuộc Dự án "Đường 5 kéo dài" được cơ bản hoàn thành. Vấn đề về vốn mới đây đã được tháo gỡ tại quyết định phê duyệt, điều chỉnh số 909/QĐ - UBND, ngày 7/2/2013 của UBND TP với mức điều chỉnh tăng thêm hơn 3 ngàn tỷ đồng. Sau khi nhà thầu phụ (Cty Cầu đường Quảng Tây) rút khỏi dự án (khoảng giữa năm 2012), vấn đề kỹ thuật xây dựng cầu (khó nhất) cũng đã được bên thi công (CIENCO 1) nhận đảm bảo. Chốt lại chỉ còn mỗi vấn đề GPMB là nan giải.

Theo ông Phó giám đốc Ban Tả Ngạn Nguyễn Sĩ Cường, nếu toàn bộ mặt bằng ở huyện Đông Anh được giải phóng và bàn giao sớm trong tháng 4/2013 thì chỉ cuối năm 2014 là con đường hiện đại, có chiều dài hơn 13 km này sẽ được thông tuyến, đưa vào sử dụng, góp phần làm đổi mới bộ mặt giao thông đô thị của Thủ đô... Tuy nhiên, qua buổi làm việc với huyện Đông Anh chúng tôi vẫn cảm thấy còn có gì đó chưa chắc chắn trong những cam kết của ông trưởng Ban Bồi thường, GPMB huyện. Trong trường hợp tiến độ GPMB, thu hồi đất của Đông Anh tiếp tục trì trệ, không có những giải pháp quyết liệt thì chắc dự án "Đường 5 kéo dài" sẽ còn... kéo dài không biết tới bao giờ.