Phát triển lưới điện thông minh: Xu hướng tất yếu

Bên cạnh yêu cầu về cung cấp điện, khách hàng dùng điện ngày càng quan tâm về độ tin cậy cung cấp và chất lượng điện năng. Khách hàng sản xuất mạch điện tử, luyện thép, xi măng đòi hỏi chất lượng điện năng cao về tần số, điện áp. Một thách thức lớn khác là nguy cơ cắt điện do thiếu công suất trong một số thời điểm (chủ yếu vào giờ cao điểm trong ngày) hoặc thiếu điện trong mùa khô, từ tháng 3 đến tháng 6 hàng năm.

Lưới điện thông minh và cơ chế đồng bộ có tác dụng giảm phụ tải đỉnh trong giờ cao điểm hoặc trong các trường hợp khẩn cấp, nên sẽ giảm tình trạng tiết giảm điện. Lưới điện này hỗ trợ các công ty điện lực và khách hàng quản lý, kiểm soát tình trạng mất điện, thống kê các loại mất điện, do đó, cung cấp khả năng dự báo, phát hiện, cách ly, phục hồi hệ thống điện, giảm thiệt hại cho khách hàng và tăng độ tin cậy cung cấp điện. Giá bán điện hiện nay chưa phản ánh đúng giá thành sản xuất, kinh doanh điện. Việc bán với giá thấp hơn giá thành sẽ là cản trở lớn để ngành đáp ứng yêu cầu về chất lượng dịch vụ, tạo ra những khoản lỗ. Áp dụng lưới điện thông minh sẽ giúp công ty điện lực có chiến lược kinh doanh thích hợp, khuyến khích khách hàng sử dụng tiết kiệm, đặc biệt tại khu vực kinh doanh không thuận lợi do cơ chế giá, qua đó sẽ giúp giảm khó khăn tài chính cho công ty điện lực, giảm gánh nặng đầu tư lưới để đáp ứng nhu cầu phụ tải. Giúp triển khai ứng dụng quản lý về thu thập, xử lý thông tin để bảo đảm tính kịp thời và minh bạch trong giao dịch, mua bán và thanh toán trên thị trường bán buôn, phát điện cạnh tranh.

Theo EVN, năm 2011 tổn thất điện năng toàn hệ thống khoảng 9,23% (chưa tính điện năng tự dùng và tổn thất tăng áp tại các nhà máy), trong đó tổn thất chủ yếu ở lưới điện phân phối từ 110kV trở xuống. Sử dụng công nghệ mới về tự động hóa lưới phân phối, lưới điện thông minh sẽ hỗ trợ công ty điện lực quản lý, vận hành lưới một cách tối ưu, cung cấp dữ liệu để đánh giá tốt hơn tổn thất điện năng, từ đó xác định giải pháp để giảm tổn thất hiệu quả, nhất là tổn thất phi kỹ thuật... Hiện nay, ở nước ta, nguồn cung lao động với chi phí thấp vẫn dồi dào, nên nhu cầu áp dụng công nghệ tự động để giảm bớt chi phí nhân công chưa cao. Tuy nhiên, trong dài hạn, cần hướng tới việc áp dụng công nghệ tiên tiến trong quản lý, vận hành lưới điện thông qua ứng dụng lưới điện thông minh để tiết kiệm nhân công.