Kiểm định mô tô, xe máy: Vì một cộng đồng an toàn

Loại bớt xe cũ

Mô tô, xe máy là phương tiện giao thông phổ biến chiếm tới 95% số lượng xe cơ giới và đáp ứng tới 90% nhu cầu đi lại của người dân. Tại Hà Nội, có khoảng 3,6 triệu chiếc và TP Hồ Chí Minh có gần 5 triệu chiếc. Tuy nhiên, việc sử dụng nhiều mô tô, xe máy không được kiểm soát chặt chẽ là nguyên nhân gây ra nhiều vụ tai nạn, ùn tắc giao thông và ô nhiễm không khí. Thống kê của các ngành chức năng cho thấy, hơn 70% số vụ TNGT đường bộ liên quan đến mô tô, xe máy và nhiều trường hợp không loại trừ nguyên nhân kỹ thuật do hệ thống lái, phanh, bánh xe, đèn chiếu sáng, gương chiếu hậu, còi… không bảo đảm trong sử dụng.

Theo Cục Đăng kiểm Việt Nam, những năm qua, chính quyền các TP lớn đã áp dụng biện pháp giảm lượng mô tô, xe máy tham gia giao thông. Xe máy sản xuất trong nước và nhập khẩu đã được kiểm tra ngay từ đầu về chất lượng, an toàn kỹ thuật và khí thải, nhưng sau đó ngoài việc phải đăng ký thì trong quá trình xe lưu hành, không có hình thức kiểm tra nào. Vì vậy, cần thiết phải kiểm định an toàn kỹ thuật và BVMT bắt buộc mô tô, xe máy trong quá trình sử dụng. Xe không đạt tiêu chuẩn phải được bảo dưỡng, sửa chữa và kiểm định lại. Những xe quá cũ, kiểm định nhiều lần không đạt, chi phí bảo dưỡng, sửa chữa tăng cao nên loại bỏ. Nhiều nước trên thế giới, như Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Thái Lan, Singapore… đã, đang kiểm tra định kỳ và sử dụng các biện pháp hành chính để loại bỏ xe cũ nát, mất an toàn, gây ô nhiễm môi trường.

Thí điểm tại 5 thành phố lớn

Kiểm định và bảo dưỡng mô tô, xe máy tại các TP là nhiệm vụ trong "Chiến lược quốc gia bảo đảm trật tự ATGT đường bộ đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030". Bộ GTVT đang hoàn thiện dự thảo đề án này để trình Chính phủ phê duyệt. Trong giai đoạn đầu, dự thảo đề xuất kiểm tra khí thải theo thời gian lưu hành của phương tiện. Theo đó, những xe lưu hành chưa quá 5 năm sẽ không thuộc diện phải kiểm tra. Việc kiểm tra khí thải, dán tem chứng nhận sẽ được thực hiện hằng năm. Khi kiểm tra, chủ phương tiện chỉ phải trả một khoản phí thấp và nhận được giấy chứng nhận cùng tem đạt chuẩn nếu phương tiện đạt yêu cầu. Xe nào chưa đạt tiêu chuẩn sẽ được đề nghị sửa chữa để kiểm tra lại. Khi lưu thông, những xe không có tem chứng nhận đạt tiêu chuẩn về khí thải sẽ bị xử phạt theo Nghị định 71/CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ. Những xe nát, không đạt tiêu chuẩn sẽ bị loại. Trước tiên, sẽ kiểm tra khí thải xe máy tại 5 TP trực thuộc TƯ là Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ. Trong tương lai, ngoài khí thải cần bắt buộc kiểm định an toàn kỹ thuật với tất cả xe máy đang lưu hành.

Xung quanh việc kiểm định mô tô, xe máy, nhiều ý kiến khẳng định là cần thiết và nên triển khai sớm. Tuy nhiên, cũng có quan điểm cho rằng, chủ trương này sẽ gây khó khăn cho nhiều người dân, nhất là tầng lớp lao động nghèo, đang hằng ngày phải mưu sinh trên những chiếc xe cũ. Chưa kể nếu không quản lý chặt chẽ sẽ trở thành cơ hội tham nhũng cho người ở các đơn vị đảm trách việc kiểm định.

Do số lượng mô tô, xe máy rất lớn nên cần có lộ trình phù hợp và tổ chức mạng lưới đo khí thải thuận tiện cho chủ phương tiện. Hệ thống kiểm định sẽ bao gồm các cơ sở kiểm tra của Nhà nước và tư nhân, trong đó các cơ sở của Nhà nước sẽ làm nòng cốt.