Đổi thay đất nghề Tân Triều

Những tháng cuối năm, xã Tân Triều (huyện Thanh Trì) như bận rộn, tất bật hơn. Từ xa xưa, Tân Triều nổi tiếng với làng nhiều nghề (LN), nay tuy có mai một dần nhưng vẫn duy trì được những hoạt động chính yếu. Bí thư Đảng ủy xã Nguyễn Văn Chí cho biết, Tân Triều có 2 thôn là Triều Khúc và Yên Xá, trước đây Tân Triều được biết đến như một LN "bách nghệ" của Hà Nội với 18 nhóm ngành nghề khác nhau. Chỉ tính riêng thôn Triều Khúc trước đây nổi tiếng là LN thủ công về thêu, dệt the, dệt khăn mặt, tơ lụa, nhuộm áo, nghề nhuộm, sản xuất chỉ, thu gom và tái chế phế liệu, lông vũ… Còn thôn Yên Xá thì có nghề làm giày dép thời trang... đã đi vào thơ ca mà đến nay vẫn còn được truyền tụng: "Tân Triều làng cổ ngoại thành - Hai thôn đều có nghề mình làm riêng - Yên Xá nghề guốc cổ truyền - Tôn cho phái nữ gót sen tươi hồng..."  hay: "Làng nghề Triều Khúc quê tôi - Sáu nghề tổ dạy, bao đời truyền trao - Dây đàn, dây rút, quai thao  - Chân chỉ, tóc độn đã bao nơi dùng…".

Hơn chục năm trở lại đây, cùng với các nghề truyền thống, Tân Triều còn phát triển thêm nhiều ngành nghề mới như xây nhà cho thuê, dịch vụ ăn uống, giải khát, sửa chữa xe máy, đồ điện gia dụng... làm cho đời sống người dân được nâng lên rõ rệt. Xã hiện có 4.867 hộ (trên 24.475 nhân khẩu) thì có tới 1.457 hộ cá thể sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ thương mại. Mặc dù hiện nay, số hộ theo nghề truyền thống còn rất ít: làm guốc mộc chỉ còn 10 hộ, sản xuất lông vũ còn 2-3 hộ, tóc giả còn 1 hộ… nhưng người dân đã năng động hơn, nhạy bén với thị hiếu của thị trường.

Riêng với nghề dệt, người dân đã không chuyên vào sản xuất khăn mặt hay hàng thổ cẩm như xưa mà chuyển sang dệt băng phù hiệu, cấp hiệu cho bộ đội, công an và lực lượng dân sự, dệt vải và túi đựng tiền các loại... Bàn tay khéo léo của người Tân Triều còn làm ra những quả "cù" dùng trong ngày Tết - một nét đặc trưng của văn hóa người Việt, để treo trên bàn thờ, mong muốn một năm với nhiều niềm vui mới, sung túc, an lành và làm ăn phát đạt.

Đến thăm cơ sở sản xuất dệt của HTX Công nghiệp Triều Khúc, thấy chúng tôi nhìn hơn chục chiếc máy dệt đã cũ kỹ, có vẻ nghi ngại về chất lượng sản phẩm, Chủ nhiệm Nguyễn Hữu Quy xòe đôi bàn tay ra nói ngay: "Sản phẩm dệt của Triều Khúc không phụ thuộc nhiều vào máy móc mà vào đôi tay của người thợ". Rồi như để chứng minh cho điều mình nói, ông dẫn chúng tôi tới xưởng sản xuất bên cạnh, nơi hàng chục phụ nữ đang miệt mài chọn, nhặt từng sợi chỉ sau đó đan tết lại với nhau. Nhìn họ làm việc, chúng tôi mới thấy được sự tỉ mỉ để làm ra được một sản phẩm. Chị Trần Thị Vinh, thợ dệt vải cho biết, chứng kiến sự thăng trầm của bao LN, tưởng rằng với sự phát triển nhanh của nền kinh tế thị trường như hiện nay thì nghề dệt ở Triều Khúc sẽ mất đi nhưng nay chỉ giảm về số hộ còn sản phẩm làm ra lại nhiều hơn, không chỉ bán trong nước mà còn xuất khẩu sang các nước như Lào, Campuchia.

HTX có 133 xã viên thì đến 70% là phụ nữ nhưng họ rất yêu nghề. Không chỉ làm những mặt hàng thủ công, đơn giản, người làm nghề ở Triều Khúc còn làm được những mặt hàng cao cấp, phức tạp, thậm chí mang tính đặc thù cao như dây viền kính máy bay phản lực cung cấp cho Nhà máy A32 Quân chủng Phòng không - Không quân (trước đây, dây phải nhập khẩu từ Liên Xô (cũ) với giá rất đắt). Anh Nguyễn Hữu Lâm, người thợ trực tiếp làm ra sản phẩm này tâm sự: Công việc này đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác đến từng chi tiết, nhưng do có kinh nghiệm từ nghề dệt nên mỗi ngày dệt được khoảng 3-4m dây, hoàn toàn bằng tay...

Dẫu vậy, khi cùng chúng tôi đi thăm một vài cơ sở sản xuất guốc mộc, làm lông vũ đang hoạt động, Bí thư Đảng ủy xã Nguyễn Văn Chí vẫn không giấu được vẻ ưu tư khi cho biết: Bên cạnh những mặt tích cực như đã thấy, cái buồn của Triều Khúc hôm nay là ô nhiễm môi trường vẫn chưa được giải quyết triệt để. Mặc dù huyện đã quy hoạch cụm công nghiệp LN quy mô tới 10ha để đưa các hộ sản xuất ra khỏi khu dân cư nhưng vì nhiều lý do, hiện mới có 12 hộ vào, còn lại vẫn sản xuất tại nhà. Xã đã xây dựng quy hoạch LN phát triển kết hợp với du lịch nhưng không giải quyết triệt để được ô nhiễm môi trường thì LN vẫn khó "bứt" lên được...