Tránh kỳ thị để giảm thiểu tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm đồng tính nam

Đó là nội dung được tập trung bàn thảo tại buổi Tọa đàm với chủ đề “Lây truyền HIV qua đường tình dục – góc nhìn đa chiều” do Trang tin Điện tử Tiếng chuông – Trang tin của Ủy ban Quốc gia phòng chống AIDS và phòng chống Ma Túy - Mại dâm – tổ chức vào chiều 15/8.

Tham gia buổi tọa đàm có nhà sử học, đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc; Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển xã hội TS.Khuất Thu Hồng; Phó Viện trưởng Viện Phát triển sức khỏe cộng đồng Ánh sáng bác sỹ Thu Giang và anh Nguyễn Trường Vũ, Trưởng nhóm “Ước mơ tuổi trẻ”.

Ở đâu cũng có người đồng tính

Theo bà Khuất Thu Hồng, hiện ở nước ta chưa có một cuộc nghiên cứu nào để khẳng định số người đồng tính là bao nhiêu. Nhưng tỷ lệ đồng tính trong dân số khá ổn định. Những nghiên cứu trên thế giới cho thấy, tỷ lệ này dao động khoảng trên dưới 2%. Trong 1 nghiên cứu gần đây nhất của Viện với hơn 5000 người thì có 1,4% số nam giới được hỏi cho biết họ bị hấp dẫn bởi người cùng giới với mình và 1,2% phụ nữ được hỏi có câu trả lời tương tự.

Thực tế trong nghiên cứu nhỏ hơn, những người đồng tính phân bố khắp các nhóm xã hội, ở khắp vùng miền, ở mọi độ tuổi, có thể nói ở đâu cũng có người đồng tính. Những người đồng tính giống như người khác, cùng sống, làm việc trong xã hội của chúng ta.

“Trên nhiều phương tiện thông tin đại chúng, chúng ta đã đề cập tới vấn đề đồng tính hay tình dục đồng giới, bản thân khái niệm này chúng ta đề cập chưa rõ ràng. Thực ra đây là vấn đề liên quan đến cả y học và xã hội và chúng ta khẳng định đây không phải là một bệnh và là xu hướng tình dục thiểu số, là vấn đề của một số ít người” – BS Thu Giang nêu quan điểm.

“Tại sao Việt Nam hiện nay người ta thường nói trào lưu đồng tính phát triển” – Trả lời cho câu hỏi này, anh Nguyễn Trường Vũ phân tích: “Hiện nay truyền thông quan tâm tới người đồng tính nhiều hơn, nhiều tổ chức làm việc với người đồng tính nhiều hơn. Người ta thấy báo chí nói nhiều tới người đồng tính, vấn đề đồng tính. Do vậy, người ta nghĩ rằng, trào lưu này đang phát triển. Nhưng chúng tôi nghĩ rằng, trước đây, chúng ta thường ngại nói về vấn đề này, nên ít người quan tâm và hiện nay người ta quan tâm nhiều hơn, chứ không phải là trào lưu hay sự a dua.

Người đồng tính không phải là lựa chọn của bản thân họ và trong thời kỳ khi mới phát hiện ra mình là người đồng tính, người ta thường có tâm lý chối bỏ, luôn tự trách bản thân mình, luôn muốn vượt qua cảm giác đó. Cuối cùng thì họ chấp nhận điều đó. Với người đồng tính, chúng tôi nghĩ rằng bản thân họ luôn cố gắng sống tốt, khi có sự hỗ trợ của các tổ chức phi chính phủ, người đồng tính cũng tham gia rất nhiều vào các hoạt động phòng chống HIV.

Bà Khuất Thu Hồng đưa ra con số về tỷ lệ người đồng tính có ý định tự tử cao gấp 3 lần so với những người không đồng tính. Điều đó cho thấy gánh nặng tâm lý của người đồng tính trước việc vừa phải chấp nhận mình là người đồng tính là cả một quá trình đấu tranh rất khó khăn đối với bản thân.

Nhiều lý do khiến tỷ lệ lây nhiễm HIV tăng cao

BS Thu Giang lý giải, về cấu tạo cơ thể sinh học khi quan hệ tình dục đồng giới nam thì dễ gây tổn thương. Với những hành vi tình dục ở nhóm thiểu số này thì những hiểu biết, phương tiện hỗ trợ ít hơn nhiều, do đó, làm tăng khả năng lây nhiễm, tổn thương.

Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều bằng chứng đã chỉ ra rằng sự kì thị và phân biệt của xã hội đối với người đồng tính buộc họ phải sống thu mình và che giấu thân phận, che giấu khuynh hướng tình dục và nhân dạng tình dục của mình. Chính vì vậy họ không thể tiếp cận được với các dịch vụ y tế, không ai tư vấn cho họ về tình dục an toàn.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự kỳ thị và phân biệt đối xử của xã hội khiến người đồng tính có nhiều bạn tình, không sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục hoặc có nhiều hành vi nguy cơ khác dẫn đến những hậu quả đáng tiếc như nhiễm những các bệnh lây truyền qua đường tình dục hay HIV.

Theo bà Khuất Thu Hồng, rất nhiều người đồng tính phải sống cuộc sống 2 mặt, dù không muốn nhưng vẫn phải kết hôn với phụ nữ. Nhưng trong thực tế họ còn có cuộc sống khác nữa, có bạn tình đồng giới, việc phải sống trong cuộc sống bí mật như vậy càng khiến cho họ khó tiếp cận dịch vụ y tế.

Thêm vào đó, những người cung cấp dịch vụ kể cả các cán bộ y tế có thái độ kỳ thị đối với người đồng giới… khi họ tìm đến dịch vụ. Họ không nhận được đối xử thân thiện, hỗ trợ điều trị phù hợp thì chắc chắn họ sẽ rất e ngại.

“Chính vì thế, dịch HIV “đi vào bí mật” theo cách chúng ta không thể kiểm soát được. Và kết quả, tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm này là cao nhất trong nước ta” – bà Hồng nói.

Nên mở rộng khái niệm gia đình cho nhóm đồng giới

Hiện nay, một số nước đã công nhận quan hệ đồng tính và hôn nhân đồng tính trên cơ sở tôn trọng quyền bình đẳng của tất cả mọi người. Tuy nhiên, còn nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới vẫn còn “khép chặt cửa” với vấn đề này. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia mà quan hệ đồng giới vẫn còn là vấn đề nhạy cảm đối với xã hội. Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, sẽ có triển vọng khi thế giới ngày càng hướng tới những giá trị chung, những giá trị trước hết là quyền con người.

“Có những vấn đề phức tạp hơn chúng ta nghĩ, bởi cần đặt ra vấn đề là có còn gọi là gia đình khi 2 người đồng tính lấy nhau và không sinh con đẻ cái. Tôi cũng vừa nhận qua mạng 1 văn bản nhân việc Tổng thống Hoa Kỳ sắp thông qua luật đồng tính, có đặt ra vấn đề có nên gọi hôn nhân đồng tính không hay chỉ là cộng sinh đồng tính, sống chung với nhau. Nếu là hôn nhân thì bị chi phối bởi luật hôn nhân, có có những vấn đề khác biệt đối với người đồng tính và mang lại thiệt thòi cho họ. Vấn đề rất phức tạp mà để luật pháp hóa thì cần từng bước một. Tôi nghĩ chúng ta cần nghiên cứu kỹ nhưng định hướng thì không thay đổi, cần mang lại quyền cho họ” – Ông Dương Trung Quốc nói.

Còn theo bà Khuất Thu Hồng, quan niệm xã hội và thể chế của các nước đang thay đổi. Quan niệm về gia đình cũng đang thay đổi. Chúng ta thường nghĩ rằng gia đình là sự kết hợp giữa nam và nữ, để sinh con đẻ cái, để tiếp tục nòi giống. Tuy nhiên, có gia đình, sự kết hợp giữa nam và nữ không nhất thiết là để sinh con và việc sinh con không phải chỉ có ở gia đình… Khái niệm gia đình đang thay đổi theo thời gian. Vậy ta nên mở rộng khái niệm gia đình cho các nhóm khác nhau và ở đây có nhóm đồng giới.

Với những trao đổi tâm huyết, thẳng thắn và cũng đã đi được khá sâu vào nhóm chủ đề được đặt ra, qua buổi tọa đàm, độc giả đã được cùng nghe ý kiến của các chuyên gia, của người trong cuộc. Buổi tọa đàm đi đến thống nhất, điều chúng ta cần làm hiện nay là tạo môi trường thuận lợi cho những người bán dâm và những người nam quan hệ tình dục đồng giới có thể tiếp cận được sớm tới những dịch vụ chăm sóc sức khỏe, giảm thiểu lây truyền các bệnh về đường tình dục và HIV/AIDS.