Góc nhìn pháp luật: Lỗ hổng lớn

Trong thời gian từ cuối năm 2008 đến đầu năm 2009, Vũ Quốc Hảo (nguyên Tổng Giám đốc ALC II) cùng đồng phạm đã ký 10 hợp đồng cho thuê tài chính khống, rút hơn 785 tỉ đồng sử dụng cho mục đích cá nhân, gây thiệt hại tài sản nhà nước khoảng 523 tỉ đồng.

Từ trường hợp này, một câu hỏi được đặt ra về hiệu quả thực sự của hệ thống giám sát tài chính hiện nay, nhất là trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng. Tại sao các sai phạm diễn ra đã lâu, mang tính hệ thống với số tiền thâm hụt lớn đến như vậy mà tới nay mới được phanh phui? Phải chăng việc kiểm tra, phát hiện tội phạm tại các ngân hàng còn quá lỏng lẻo, việc quản lý cán bộ chưa được coi trọng, dẫn đến việc bị kẻ xấu lợi dụng? Thực tế, hệ thống giám sát tài chính hiện nay khá dày. Chúng ta có Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, có thanh tra của Ngân hàng Nhà nước để giám sát chuyên ngành về ngân hàng; có bộ máy Thanh tra Chính phủ và Kiểm toán Nhà nước thanh tra, kiểm toán các ngân hàng. Dưới các địa phương cũng có các cơ quan thanh tra, giám sát trực thuộc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố... Tại nhiều tổ chức tín dụng hiện nay cũng đã có các ban kiểm sát.

Tuy nhiên, hệ thống giám sát tài chính đó mới chỉ đáp ứng được số ít các nguyên tắc, khung chính sách, thể chế liên quan rất thiếu. Quy định công khai thanh tra nội bộ rất hình thức vì chẳng đơn vị nào dám sòng phẳng "vạch áo cho người xem lưng". Qua rà soát hàng chục văn bản liên quan đến lĩnh vực ngân hàng không thấy có văn bản nào mang tính chất phối hợp giữa Ngân hàng Nhà nước và Bộ Công an trong việc thanh tra, kiểm tra, giám sát các đơn vị trực thuộc, thế nên chỉ khi phát hiện các dấu hiệu vi phạm hình sự, cơ quan này mới vào cuộc. Bên cạnh đó là hàng loạt nội dung quan trọng để hướng dẫn thực hiện Luật Ngân hàng Nhà nước và Luật Thanh tra chậm ban hành như nghị định về tổ chức hoạt động thanh tra, giám sát ngân hàng; nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng; thông tư về hệ thống quản lý rủi ro và trình tự, thủ tục thanh tra, giám sát ngân hàng... 

Với thực trạng ấy, những "mầm bệnh" đang âm ỉ trong hệ thống ngân hàng rất có thể sẽ bùng phát trong thời gian tới.