Tái cơ cấu, tập trung nguồn lực

Theo Bộ Xây dựng, DN thành lập mới trong ngành xây dựng giảm 23% và DN thành lập mới trong lĩnh vực BĐS giảm tới 54% so với cùng kỳ năm 2011. Trong khi số DN kinh doanh có lãi (36.000 DN) và DN kinh doanh thua lỗ (8.900 DN) gần như tương đương so với năm 2011, thì số DN giải thể hoặc ngừng hoạt động trong lĩnh vực xây dựng tăng 16% (3.123 DN). Đặc biệt, 6 tháng đầu năm 2012, mặc dù tình hình kinh tế vĩ mô đã ổn định hơn, lạm phát được kiềm chế, lãi suất cho vay đã giảm đáng kể so với cuối năm 2011, nhưng các DN ngành xây dựng vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Đó là thị trường BĐS, một thị trường có sức lan tỏa, tác động mạnh đến hoạt động của hầu hết các DN ngành xây dựng (từ sản xuất vật liệu, tư vấn đến xây lắp) vẫn trong tình trạng trầm lắng, khiến không ít DN rơi vào tình trạng đình đốn sản xuất. Nếu DN sản xuất vật liệu xây dựng không chạy hết công suất do sản lượng tiêu thụ thấp, lượng tồn kho lớn; thậm chí thua lỗ, phá sản, không tự cân đối được nguồn trả nợ các khoản vay đầu tư, thì DN xây lắp cũng không tìm được việc làm mới, trong khi các công trình cũ dở dang, chủ đầu tư không thu xếp vốn kịp thời, công nợ lớn. Thêm vào đó, DN thiếu vốn nghiêm trọng cho sản xuất và đầu tư phát triển nhưng không đáp ứng đủ điều kiện để tiếp cận tín dụng. Lãi suất cho vay của ngân hàng tuy đã giảm nhưng vẫn ở mức cao, nhiều DN không dám vay. Thống kê cho thấy, hiện có tới hơn 70% DN vẫn phải vay vốn với lãi suất hơn 17%/năm.

Trong lĩnh vực xây lắp, tiến độ thực hiện nhiều công trình xây dựng trọng điểm rất căng thẳng, nhiều công trình không thể tiếp tục triển khai do việc thu xếp vốn của chủ đầu tư không kịp thời, nhất là công trình ngành điện thuộc EVN và PVN. Sản xuất và tiêu thụ vật liệu đình đốn do cắt giảm đầu tư; xi măng Hoàng Thạch phải dừng một dây chuyền; Nhà máy Gạch ốp lát Hà Nội, Nhà máy Granít Tiên Sơn dừng hai tháng, Nhà máy Gạch men Thăng Long dừng 45 ngày, Nhà máy Sứ Bình Dương dừng 105 ngày sản xuất... để tiêu thụ hàng tồn. Đặc biệt, lĩnh vực nhà ở và hạ tầng, tổng giá trị kinh doanh chỉ bằng 59% cùng kỳ năm trước. Nhiều dự án phát triển nhà và đô thị phải dừng đầu tư hoặc triển khai chậm tiến độ do chính sách tiền tệ thắt chặt, lượng vốn huy động trong xã hội thấp. Trong khi đó việc đầu tư phát triển cũng rất thấp, nhất là đơn vị có nhiều dự án trong lĩnh vực BĐS, xi măng. Tổng Công ty Công nghiệp xi măng Việt Nam đạt 6,3%, Lilama 12%, Tổng Công ty XD Bạch Đằng 13%... Thậm chí cả dự án trọng điểm về điện cũng chậm tiến độ phát điện; hoặc dự án vật liệu rất cần thiết như kính tiết kiệm năng lượng, vật liệu không nung cũng không thể triển khai được do chưa có nguồn vốn. Từ khó khăn trong SXKD, tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu của DN cũng rất thấp, nhiều đơn vị ở mức dưới 10%, thấp hơn cả chi phí vay vốn trung bình của các tổ chức tín dụng.

Đối với các DN nhà nước, Bộ Xây dựng sẽ tập trung tái cơ cấu ngành nghề và dành nguồn lực cho ngành kinh doanh chính; sắp xếp hình thành một số công ty con có quy mô làm nòng cốt và giữ vai trò dẫn dắt; giảm công ty con cùng ngành nghề để tránh cạnh tranh nội bộ. Bộ Xây dựng cũng khẳng định sẽ thoái vốn nhà nước ở DN không thuộc ngành nghề kinh doanh chính và ở DN không hiệu quả; ngược lại tăng tỷ lệ cổ phần nhà nước ở DN có ngành nghề kinh doanh chính.