Phải giữ CPI ở mức dưới 10%

Báo cáo trước Quốc hội sáng 21/5, Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, trong năm 2011, kinh tế nước ta vẫn giữ được tốc độ tăng trưởng khá. Tổng sản phẩm trong nước (GDP) tăng 5,89%, trong đó công nghiệp và xây dựng tăng 5,53%, dịch vụ tăng 7%, nông, lâm, thủy sản tăng 4%.

Đặc biệt, nhờ có giải pháp phù hợp và sự nỗ lực sáng tạo của cả hệ thống chính trị và nhân dân trong việc phát huy tiềm năng, lợi thế, ngành nông nghiệp đã nổi lên là khu vực đóng góp quan trọng vào tăng trưởng của nền kinh tế và ổn định xã hội. Sản lượng lúa đạt mức kỷ lục 42,4 triệu tấn, lĩnh vực nông sản, thủy sản xuất khẩu đạt 23 tỷ USD, trong đó, xuất khẩu trên 7 triệu tấn gạo, trị giá khoảng 3,7 tỷ USD.

An sinh xã hội và phúc lợi xã hội được quan tâm, bảo đảm; các lĩnh vực xã hội có một số mặt tiến bộ. Tỷ lệ hộ nghèo năm 2011 đã giảm 2,44%, tạo được 1,54 triệu việc làm mới. Các cấp, các ngành đã có nhiều quan tâm chăm lo đời sống nhân dân, nhất là đối với người có công, người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, đồng bào ở vùng sâu, vùng xa, góp phần củng cố lòng tin của nhân dân và giữ vững ổn định chính trị - xã hội.

Quốc phòng, an ninh được giữ vững; trật tự an toàn xã hội được bảo đảm; công tác đối ngoại, hội nhập quốc tế tiếp tục được đẩy mạnh. Công tác cải cách hành chính, phòng, chống tham nhũng, giải quyết khiếu nại tố cáo được quan tâm chỉ đạo từ Trung ương đến cơ sở và tiếp tục có những chuyển biến tích cực.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Chính phủ cũng đánh giá, việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2011 vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém, nổi lên.

Kinh tế vĩ mô chưa thật ổn định, còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, lạm phát tuy đã được kiềm chế trong những tháng cuối năm, nhưng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cả năm vẫn ở mức cao là 18,13%; lãi suất còn cao; việc thực hiện chính sách tài khoá thắt chặt, chính sách tiền tệ chặt chẽ tuy đã góp phần quan trọng giúp kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô nhưng cũng để lại những hệ quả tác động tiêu cực đến sản xuất và đời sống của nhân dân. Đến cuối năm 2011, số doanh nghiệp phải giải thể, ngừng hoạt động hoặc thu hẹp sản xuất tăng 24,7% so với năm 2010, số lao động mất việc làm tăng; thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản giảm sút và gặp rất nhiều khó khăn…

Bước vào năm 2012, kinh tế thế giới nói chung đang trên đà phục hồi nhưng còn diễn biến khó lường. Trong nước, kinh tế vĩ mô gặp nhiều khó khăn, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Với phương châm ưu tiên kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì tăng trưởng ở mức hợp lý gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế, nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh; bảo đảm phúc lợi xã hội, an sinh xã hội và cải thiện đời sống nhân dân; giữ vững ổn định chính trị, củng cố quốc phòng, bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội; nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế, tình hình kinh tế - xã hội nước ta trong 4 tháng đầu năm 2012 đã có những chuyển biến tích cực và đạt được những kết quả bước đầu: Lạm phát được kiềm chế. Tốc độ tăng giá tiêu dùng (CPI) đã giảm từ giữa năm 2011 và giảm mạnh trong những tháng gần đây, CPI tháng 1 tăng 1%, tháng 2 tăng 1,37%, tháng 3 tăng 0,16% và tháng 4 tăng 0,05%, 4 tháng đầu năm CPI chỉ tăng 2,6%, thấp hơn nhiều so với cùng kỳ các năm trước.

Xuất khẩu tăng cao, nhập siêu giảm mạnh. Tổng kim ngạch xuất khẩu 4 tháng đầu năm ước đạt trên 33,4 tỷ USD, tăng 22,1%; kim ngạch nhập khẩu ước 33,6 tỷ USD, tăng 4,4%; nhập siêu 176 triệu USD, bằng khoảng 0,53% tổng kim ngạch xuất khẩu, thấp hơn rất nhiều so với cùng kỳ những năm qua, góp phần tăng dự trữ ngoại hối quốc gia lên mức khoảng 9 tuần nhập khẩu.

Sản xuất công nghiệp có xu hướng tăng trở lại. Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) 4 tháng đầu năm tăng 4,3% so với cùng kỳ năm 2011, đặc biệt 2 tháng gần đây sản xuất công nghiệp đang có xu hướng phục hồi tích cực (tháng 3 tăng 6,5%, tháng 4 tăng 7,5%, riêng công nghiệp chế biến tăng lần lượt là 8,6% và 9,3%).

Sản xuất nông nghiệp tiếp tục phát triển ổn định. Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản quý I năm 2012 tăng 3,7% so với cùng kỳ năm trước. Sản lượng thủy sản 4 tháng tăng 3,7%; việc tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ các tàu công suất lớn đánh bắt xa bờ đã góp phần giúp ngư dân bám biển, tăng sản lượng khai thác .

An sinh xã hội, ưu đãi người có công tiếp tục được quan tâm chỉ đạo với nhiều biện pháp thiết thực. Trật tự an toàn giao thông được tập trung chỉ đạo với nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt nên tình hình quý I năm 2012 đã được cải thiện trên cả ba tiêu chí: Số vụ tai nạn giao thông giảm 22,8%, số người chết giảm 19,2% và số người bị thương giảm 26,3% so với cùng kỳ năm 2011.

Tuy nhiên, những tháng đầu năm 2012 cũng cho thấy, tình hình kinh tế - xã hội nước ta vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức lớn. Đã xuất hiện những dấu hiệu suy giảm tăng trưởng kinh tế. Tốc độ tăng trưởng GDP quý I năm 2012 chỉ đạt 4%, thấp hơn nhiều so với cùng kỳ năm 2011 (5,57%) và năm 2010 (5,84%). Trong đó công nghiệp, xây dựng chỉ tăng 2,94%. Việc thực hiện chính sách tài khoá thắt chặt, chính sách tiền tệ chặt chẽ đã góp phần kiềm chế lạm phát, ổn định vĩ mô nhưng cũng để lại hệ quả là làm cho doanh nghiệp gặp khó khăn, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ…

Căn cứ các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2012, Chính phủ xác định nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới là: Tập trung tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển, đồng thời tiếp tục thực hiện nhất quán chủ trương kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô để tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững; từng bước thực hiện có kết quả chủ trương tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh. Trong đó, tập trung tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và đầu tư, đồng thời tiếp tục thực hiện nhất quán chủ trương kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô; thực hiện tốt nhiệm vụ tái cơ cấu nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh; thực hiện tốt hơn việc bảo đảm an sinh xã hội và phúc lợi xã hội, bảo vệ môi trường; hoàn thiện hệ thống pháp luật, thực hiện đồng bộ chương trình cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, đẩy mạnh công cuộc phòng chống tham nhũng, lãng phí…

Phải giữ CPI ở mức dưới 10%

Thẩm tra báo cáo của Chính phủ, Ủy ban Kinh tế, Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội nhất trí, trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều diễn biến phức tạp, những kết quả đạt được trong thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2011 là rất quan trọng, là sự cố gắng, nỗ lực rất lớn của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Tuy nhiên, với một số chỉ tiêu chủ yếu không đạt, trong đó đáng chú ý có 2 chỉ tiêu tốc độ tăng trưởng kinh tế và chỉ số giá tiêu dùng thực hiện thấp so với Kế hoạch, chưa tạo đà cho 4 năm còn lại của Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm; cùng với chỉ tiêu tạo việc làm mới thấp hơn mức kế hoạch, số liệu về lượng hàng tồn kho và số doanh nghiệp phá sản, giải thể, tạm ngừng hoạt động tăng lên cũng đặt ra nhiều thách thức, khó khăn cho năm 2012, nhất là quá trình tái cơ cấu gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng đang trong giai đoạn chuẩn bị, nền kinh tế nước ta chưa tạo được bước đột phá về công nghệ, nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng để tăng năng suất, hiệu quả đầu tư, nguồn vốn huy động cho sản xuất, kinh doanh còn hạn chế, phụ thuộc quá nhiều vào kênh tín dụng ngân hàng trong điều kiện ưu tiên kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô.

Một số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế, Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội đề nghị, cần đánh giá sâu sắc hơn các mặt tồn tại, về từng chỉ tiêu đạt, không đạt, nguyên nhân đối với các chỉ tiêu không đạt theo kế hoạch đề ra, nhất là các nguyên nhân chủ quan. Có ý kiến đề nghị cần báo cáo giải trình thêm về một số số liệu như tỷ lệ giảm nghèo, tạo việc làm mới, tỷ lệ dân số nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh... để thấy rõ thực trạng, có giải pháp khắc phục và tăng tính thuyết phục hơn.

Một số ý kiến cho rằng, lạm phát rất cao, tác động lớn đến sản xuất và đời sống. Trong báo cáo có nêu nguyên nhân là do cơ cấu kinh tế, mô hình tăng trưởng chưa hợp lý, do nới lỏng chính sách tài khóa, tiền tệ trong nhiều năm, nhưng đề nghị cần đánh giá một cách toàn diện hơn, vì trong vài năm qua với các nguyên nhân này mà kiểm soát lạm phát vẫn chưa ổn định, có năm rất cao, có năm lại thấp.

Đối với quản lý ngân sách, mặc dù áp dụng cắt giảm chi thường xuyên 10%, chi ngân sách năm 2011 vẫn vượt 13,8% so với dự toán và hơn 28,58% so với năm 2010 (so với 642,2 nghìn tỷ đồng), trong đó chi đầu tư phát triển đã tăng 27,5% so với dự toán, chủ yếu là tăng chi đầu tư do tăng thu từ đấu giá quyền sử dụng đất. Một số ý kiến đề nghị cần xem xét, báo cáo về chất lượng công tác lập dự toán thu, chi ngân sách nhà nước, tính bền vững của các nguồn thu, vấn đề kỷ luật ngân sách.

Một số ý kiến cho rằng, cần có đánh giá toàn diện hơn chính sách hỗ trợ của Nhà nước về thuế, về mức độ, liều lượng, thời điểm áp dụng đã được thực hiện trong năm 2011; đồng thời đánh giá, phân tích nguyên nhân dư nợ tín dụng tăng khá thấp so với mức kế hoạch về định hướng chính sách, việc áp dụng chính sách lãi suất cho vay và nguyên nhân các doanh nghiệp khó khăn trong tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng; hàng tồn kho tăng cao, suy giảm năng lực tài chính của doanh nghiệp và gia tăng chiếm dụng vốn lẫn nhau...

Về phương hướng, nhiệm vụ trong thời gian tới, đa số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế, Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội cho rằng, ổn định kinh tế vĩ mô của nền kinh tế nước ta vẫn còn nhiều thách thức. Trong điều kiện đang tiến hành khởi động mạnh quá trình tái cơ cấu kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, việc xử lý giữa mục tiêu ưu tiên kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì tốc độ tăng trưởng hợp lý cho năm 2012 đặt ra yêu cầu kết hợp thật chặt chẽ, liên tục giữa các cơ chế, chính sách, giải pháp trước mắt và cho cả trung, dài hạn, đòi hỏi phải có sự chỉ đạo quyết liệt, tập trung, thống nhất hơn để phát huy tối đa sức mạnh nội lực của cả đất nước, trong đó duy trì và củng cố niềm tin, kịp thời thông tin chính xác, đưa ra các tín hiệu chính sách vĩ mô đúng để định hướng thị trường và tạo điều kiện cho thị trường tự vận động theo quy luật khách quan là yếu tố quan trọng.

Hầu hết ý kiến trong Ủy ban Kinh tế cho rằng, việc duy trì tăng trưởng ở mức hợp lý, tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng là góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và đảm bảo an sinh xã hội. Do vậy, đề nghị tiếp tục kiên định mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội mà Nghị quyết của Quốc hội đã đề ra cho năm 2012, nhưng cần điều hành linh hoạt, chủ động tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để phát triển sản xuất, kinh doanh, nhất là phát triển sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, hỗ trợ cho các doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm, khắc phục tình trạng hàng hóa tồn kho tăng cao; quan tâm nhiều hơn đến phát triển thị trường trong nước; ưu tiên tín dụng cho các lĩnh vực sản xuất, xuất khẩu, sử dụng nhiều lao động.

Các thành viên Ủy ban Kinh tế, Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội nhất trí với nội dung Báo cáo của Chính phủ, chưa đặt ra yêu cầu điều chỉnh các chỉ tiêu chủ yếu nhưng đề nghị Chính phủ cần có các phương án để chủ động trong điều hành, quyết định chính sách kịp thời, hợp lý phù hợp với diễn biến tình hình.

Đa số ý kiến cơ bản tán thành với các nhóm nhiệm vụ, giải pháp bổ sung cần tập trung thực hiện trong những tháng còn lại của năm 2012 trong Báo cáo của Chính phủ, đồng thời đề nghị Chính phủ tiếp tục kiên định với mục tiêu ưu tiên hàng đầu là kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô. Điều hành chặt chẽ, thận trọng, linh hoạt, phối hợp hài hòa giữa chính sách tài khóa và tiền tệ để kiểm soát chỉ số giá tiêu dùng tăng dưới 10%, một mặt tăng cường ổn định vĩ mô, mặt khác duy trì tăng trưởng ở mức hợp lý.

Tăng cường kiểm tra, giám sát phân bổ chi ngân sách cho giáo dục, y tế, công trình giao thông bảo đảm đúng Nghị quyết của Quốc hội, kể cả tình hình nợ XDCB, tạm ứng của các địa phương, gây ảnh hưởng đến cân đối NSNN. Sớm chỉ đạo tổng hợp tình hình vay nợ và nợ thanh toán khối lượng hoàn thành của các dự án sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ và biện pháp xử lý đối với các dự án nợ khối lượng, dự án tạm dừng, giãn tiến độ, không sử dụng nguồn trái phiếu Chính phủ, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp Thứ 4 năm 2012.

Khẩn trương hoàn thành và triển khai thực hiện Đề án tổng thể tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh. Các nội dung tái cơ cấu cụ thể trong từng Đề án thành phần phải có sự đồng bộ, thống nhất, gắn với điều kiện, nguồn lực khả thi cao, bảo đảm gắn kết với quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng, theo đó ổn định vĩ mô là nền tảng căn bản, thể chế, nguồn nhân lực và kết cấu hạ tầng đồng bộ sẽ là những yếu tố quyết định lợi thế cạnh tranh trong dài hạn. Sớm công bố Đề án tổng thể để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp chủ động xây dựng lại chiến lược sản xuất, kinh doanh, nâng cao năng lực quản trị, đổi mới cơ cấu doanh nghiệp và cơ cấu sản phẩm một cách thích hợp.