Chất lượng bình gas, nỗi lo của người tiêu dùng

Những vụ tai nạn kinh hoàng

Việc sang chiết gas trái phép đã xảy ra không phải trong thời gian mới đây, trước đó, đã có những vụ tai nạn nổ bình ga mi mi tại gia đình và quán ăn, nhất là những quán chuyên kinh doanh ăn uống.

Sự việc nóng lên sau khi liên tiếp trong những ngày gần đây, tại một số địa phương như Cà Mau, Bình Dương, liên tiếp xảy ra những vụ nổ bình ga gây chết nhiều người đã phần nào cho thấy sự nguy hiểm của việc sang chiết gas trái phép, không đảm bảo an toàn đối với tính mạng con người và gây ra hỏa hoạn nghiêm trọng.

Cấp cứu nạn nhân trong vụ nổ gas ở Bình Dương

Đó là vụ nổ gas vào tối 22/2/2012, tại một phòng trọ ở hẻm Xóm Mới, đường Lê Hồng Phong phường 8, thành phố Cà Mau đã làm 3 người tử vong ngay tại chỗ, trong đó có bé trai 9 tháng tuổi. Căn phòng này do ông Huỳnh Văn Dũng ngụ ở thành phố Bạc Liêu thuê trong dãy trọ. Trước lúc xảy ra hỏa hoạn, ông Dũng cùng hàng xóm tổ chức ăn liên hoan. Theo nhận định của nhà chức trách, có khả năng bình gas mini trên lò đang nấu thì phát nổ gây hỏa hoạn. Sau gần 2 tháng điều trị, chủ phòng trọ sử dụng bếp gas bị nổ cũng đã tử vong vì bỏng nặng.

Tiếp đó là vụ tai nạn nổ gas vào chiều ngày 7/4 tại khu nhà trọ thuộc khu phố 1B, phường An Phú, thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương. Theo đó, một lượng khí gas bị rò rỉ trong quá trình sang chiết gặp phải sự cố đã phát cháy, nổ kinh hoàng khiến 17 người bị bỏng, trong đó, 14 nạn nhân được chuyển thẳng đến Khoa Bỏng Bệnh viện Chợ Rẫy trong tình trạng khá nguy kịch. Theo nhiều nhân chứng kể lại, vào thời điểm trên tại căn phòng trọ số 16, Lê Minh Việt thuê trọ ở cùng vợ là Nguyễn Thị Hậu cùng quê Đồng Tháp, cả hai vợ chồng hành nghề bán cá viên chiên đã tiến hành sang chiết gas từ bình loại 12kg sang các bình gas mini để mang theo khi đi bán hàng.

Quá trình sang chiết thô sơ đã khiến một lượng khí gas bị rò rỉ bao phủ căn phòng và những phòng trọ lân cận. Thời điểm nhiều người phát hiện mùi khí gas nồng nặc cũng là lúc một tiếng nổ kinh hoàng vang lên kèm theo lửa bùng cuồn cuộn. Hai vợ chồng anh Việt bị sức ép của vụ nổ hất văng ra khỏi phòng trọ. Lực lượng chức năng công an tỉnh Bình Dương đã khám nghiệm hiện trường, điều tra nguyên nhân vụ nổ, cảnh sát đã thu giữ 2 bình gas loại 12kg cùng nhiều bình gas mini và vật dụng sang chiết. Tổng số người thiệt mạng trong vụ nổ này đã lên tới con số 6.

Qua những vụ tai nạn nổ gas gây thiệt hại về người và tài sản nêu trên, cho thấy, việc sang chiết gas trái phép đang trong tình trạng khá phổ biến, nhất là tại các cửa hàng đổi bình gas mi ni. Tuy nhiên, có cầu ắt sẽ có cung, đó là việc rất nhiều những gia đình công nhân thường xuyên sử dụng loại bếp gas này. Anh Trần Văn Đoàn, cư trú ở khu phố 3, phường Trảng Dài, thành phố Biên, tỉnh Đồng Nai cho biết, cả một khu trọ khoảng gần 20 chục phòng như hộ của anh ở có đến quá nửa gia đình dùng bếp gas mi ni, đây là loại bếp tiện lợi phục vụ cho nhu cầu nấu ăn nhanh để kịp giờ đi làm cho hai vợ chồng cũng như con cái đi học. Nó còn tiện nữa bởi vào những ngày nghỉ cuối tuần, anh em bạn bè đến chơi sẽ được dùng vào nấu đồ ăn nhậu, mà món lẩu luôn đi kèm với những chiếc bếp gas mi ni. Nhìn những bình ga đã cũ, có những chiếc gỉ sét như sắp thủng mà vẫn được bơm gas vào dùng mới thấy sự nguy hiểm như thế nào của những “quả bom mi ni” không hẹn giờ mà nổ.

Không khó để có thể phát hiện ra những chủ cửa hàng nhỏ lẻ tự mua dụng cụ về để sang chiết gas rồi bán hoặc đổi cho khách hàng. Vì mưu sinh và lợi nhuận nên bất chấp nguy hiểm đến tính mạng, họ vẫn tự tay sang chiết gas hàng ngày từ bình nọ sang bình kia. Anh Nguyễn Xuân Hồng, chủ cửa hàng tạp hóa ở quận 12, thành phố Hồ Chí Minh cho biết, nếu bán hàng mà không kèm theo bán những bình gas nhỏ thì không ổn, bởi khách hàng ra mua gạo, thức ăn, tiện thể đổi luôn cả bình gas. Biết là nguy hiểm nhưng vẫn cứ tự tay sang chiết gas để tăng thêm chút lợi nhuận.

Tình trạng vi phạm liên tiếp xảy ra

Có thể thấy, sau một thời gian bình lặng, gần đây vấn nạn về gas lại hoành hành và những vụ tai nạn do sử dụng gas do bất cẩn lại gia tăng. Trước đây, sự lừa đảo được thể hiện qua hành vi giả làm nhân viên đưa gas lén thay số điện thoại dán trên bình gas, thì nay in luôn những tờ rơi quảng cáo nhái thương hiệu những công ty, đại lý gas uy tín để lừa người tiêu dùng.

Có thể thấy, các vụ lừa bán gas thiếu cân đã xảy ra lâu nay và không hề có dấu hiệu suy giảm. Nhóm lừa đảo này không ở một vị trí cố định mà luôn di chuyển địa bàn hoạt động nhờ sử dụng điện thoại di động. Theo nhân viên một số công ty kinh doanh gas, nhóm lừa đảo này thuê nhà và sang chiết gas từ các bình 45kg vào bình 12kg. Có nhóm dùng luôn xe tải nhỏ chuyên chở gas từ địa bàn này sang địa bàn khác.

Ngay tuần đầu tháng 5/2012, tại các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai và thành phố Hồ Chí Minh, các cơ quan chức năng đã phát hiện và thu giữ nhiều vụ sang chiết, sản xuất gas lậu, được tuồn qua nhiều con đường, hình thức khác nhau để đưa ra thị trường tiêu thụ.

Tại Đồng Nai, sau khi nhận được thông tin phản ánh của người dân, công an tỉnh đã thành lập chuyên án tổ chức lực lượng điều tra, phát hiện các cơ sở sang chiết gas trái phép trên địa bàn. Ngay tuần đầu tháng 5, Ban chuyên án đã phát hiện nhiều vụ sang chiết gas lậu quy mô lớn. Cụ thể, ngày 4/5, các trinh sát phối hợp với các cơ quan chức năng bất ngờ ập vào kiểm tra Công ty trách nhiệm hữu hạn Gas Việt nằm trên địa bàn ấp Tân Cang, xã Phước Tân, thành phố Biên Hòa, theo đó đã phát hiện công nhân của công ty này đang tiến hàng sang chiết gas từ 4 thùng phuy lớn, mỗi thùng có dung tích hàng nghìn lít sang các bình gas loại 45kg và 12kg. Cơ quan chức năng đã thu giữ hàng trăm bình gas sang chiếu và hàng trăm vỏ gas không nhãn mác khác.

Những bình gas như thế này có đảm bảo an toàn?

Ngoài ra, công ty Gas Việt cũng bị phát hiện vi phạm bản quyền các loại tem chống hàng giả, màng co cùng nhiều nhãn hiệu gas của VT gas, Saigon Petro, Gia Định gas... Phương thức sang chiết gas trái phép của công ty này là tiến hành nhập hàng từ nhiều công ty gas tại thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh về, sau đó sang chiết sang các bình gas thuộc nhiều kích cỡ, rồi phân phối cho các đại lý bán lẻ với giá rẻ hơn so với giá của gas thật. Theo Ban chuyên án, thông thường giá của các bình gas này có giá rẻ hơn khoảng 100 nghìn đồng đến 120 nghìn đồng/bình so với các bình gas chính hãng.

Tại Bình Dương, từ ngày 3 đến ngày 5/5/2012 cũng đã có hàng loạt các vụ sang chiết gas lậu bị phát hiện. Theo Đội Phòng chống tội phạm phường Lái Thiêu, thị xã Thuận An, chỉ riêng ngày 5/5, cơ quan này đã bắt quả tang 2 cơ sở sang chiết gas trái phép trên địa bàn và thu giữ trên 2.500 bình gas cùng nhiều vật dụng vi phạm. Trước đó, các cơ quan chức năng Bình Dương cũng lập biên bản tạm giữ trên 2.000 bình gas mini, nhiều vỏ bình gas và thiết bị sang chiết trái phép tại thị xã Thuận An. Ngoài ra còn bắt quả tang nhiều hộ dân kinh doanh nhỏ lẻ tại huyện Bến Cát có hành vi sang chiết gas lậu ngay tại nhà riêng.

Tại thành phố Hồ Chí Minh, hiện chưa có trường hợp sang chiết gas trái phép được phát hiện thêm, tuy nhiên các cơ quan chức năng cảnh báo, thành phố Hồ Chí Minh vẫn là địa bàn tiêu thụ chủ yếu của hoạt động sang chiết gas "lậu”. Ước tính mỗi ngày, thành phố tiêu thụ hàng ngàn các bình gas thuộc đủ loại dung tích, được tuồn vào chủ yếu từ các tỉnh Đồng Nai, Bình Phước, Bình Dương.

Kiên quyết xử lý vi phạm

Chưa bao giờ tình trạng mất an toàn trong sử dụng, kinh doanh gas lại nhiều như thời gian vừa qua. Hầu hết các vụ nổ đều xuất phát từ nguyên nhân rò rỉ khí gas do sang chiết trái phép, hay mua phải gas kém chất lượng. Việc giá gas bán lẻ liên tục tăng cao, có thời điểm trên 500.000 đồng/bình 12kg đã càng tạo cơ hội cho các cơ sở sang chiết gas trái phép hoành hành. Chúng đánh vào tâm lý ham mua giá rẻ của người dân, với mức giảm vài nghìn đồng, đến vài chục nghìn đồng so với các bình gas chính hãng mà không cần biết chất lượng gas như thế nào.

Theo anh Nguyễn Văn Hội, người dân phường Tân Hiệp, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, việc kiểm tra cân của bình gas đối với gia đình anh thường là không thực hiện, bởi phải hai tháng nhà mới thay một bình, nên anh không bao giờ ai để ý. Chính do tâm lý khách hàng đa số như vậy nên việc kiểm tra gas thiếu hụt cân, hay gas kém chất lượng đối với người tiêu dùng thường rất lỏng lẻo.

Trước thực trạng này, nhiều địa phương, đơn vị đã kiên quyết tiến hành kiểm tra xử lý triệt để vi phạm trong lĩnh vực kinh doanh, sử dụng gas. Cụ thể, tỉnh Đồng Nai đã quyết định tổng kiểm tra các cơ sở kinh doanh gas, xăng dầu trên địa bàn, theo đó, Sở Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và Sở Công Thương tỉnh Đồng Nai triển khai tổng kiểm tra các cơ sở kinh doanh, sang chiết gas và xăng dầu trên địa bàn tỉnh, kéo dài đến ngày 8-6 nhằm giám sát và ngăn chặn tình trạng sang chiết gas trái phép, gian lận trong kinh doanh xăng dầu, đồng thời phát hiện cơ sở vi phạm để xử lý theo quy định của pháp luật.

Nhiều công ty kinh doanh gas đã tổ chức một số hệ thống phân phối hàng theo khu vực, đưa hàng trực tiếp đến tay người tiêu dùng, khách hàng chỉ cần gọi điện thoại sẽ có nhân viên công ty giao hàng tận nhà. Ngoài ra, các công ty còn sử dụng loại tem đặc biệt của Viện Khoa học Hình sự - Bộ Công an để chống hàng giả. Loại tem này chỉ sử dụng được một lần, khi bóc ra, tem sẽ bị rách.

Để người tiêu dùng phân biệt giữa hàng giả - hàng thật, nhiều doanh nghiệp đã tổ chức đợt tập huấn, đề nghị các đại lý cam kết không được phép kinh doanh bình gas trái phép. Nhân viên kỹ thuật đến từng hộ gia đình sử dụng gas của đơn vị để kiểm tra độ an toàn cũng như phát hiện bình gas lậu. Để tránh bị lừa đảo, các gia đình nên mua hàng của các công ty gas có thương hiệu, khi mua gas cần biết địa chỉ đại lý, cửa hàng gas, không nên chỉ gọi qua điện thoại, khi tiếp cận các tờ rơi quảng cáo, cần cảnh giác hỏi kỹ địa chỉ vì phần lớn chỉ in số điện thoại không dây hoặc di động. Nếu thấy khả nghi phải yêu cầu xem giấy tờ, thẻ của nhân viên đưa gas và kiểm chứng số điện thoại đường dây nóng của đại lý gas.

Theo Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), các hành vi vi phạm các quy định quản lý của Nhà nước phổ biến trong kinh doanh gas như: Không có đăng ký doanh nghiệp; kinh doanh gas không đảm bảo điều kiện theo quy định; không niêm yết giá tại cửa hàng, nơi giao dịch; không đủ điều kiện sang, chiết, nạp gas… Để kiểm soát tốt vấn nạn này không có cách nào khác là phải xã hội hóa công tác kiểm tra, kiểm soát. Các lực lượng chức năng từ Trung ương đến địa phương tăng cường kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm, đặc biệt là kiểm tra, xử lý các hành vi chiếm đoạt, hoán cải chai chứa, sang, chiết, nạp trái phép.

Bộ Công thương cũng rà soát, đánh giá sự phù hợp của các văn bản luật hiện hành về quản lý hoạt động kinh doanh khí đốt hóa lỏng với thực tế sản xuất, kinh doanh, kịp thời bổ sung hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về kinh doanh gas, tạo hành lang pháp lý minh bạch cho các nhà kinh doanh chân chính trong lĩnh vực này.