Lấy ý kiến phản biện, tiếp tục hoàn thiện

Không khó về kỹ thuật

Theo Công ty CP Công nghệ Tiên Phong (ITD), để thu phí ô tô vào trung tâm TP cần đầu tư gần 1.200 tỷ đồng cho việc xây dựng 35 trạm thu phí tạo thành vành đai khép kín… Ông Lâm Thiếu Quân, Tổng Giám đốc ITD, cho biết, dự án được xây dựng trên cơ sở tiếp thu kinh nghiệm của một số quốc gia như Anh, Singapore, Thụy Điển… Để kiểm soát, các xe bắt buộc phải gắn thiết bị OBU, qua trạm không cần dừng để tránh ùn tắc. Mức thu dự kiến là 30 nghìn đồng với xe con, taxi; 50 nghìn đồng với xe khách, xe tải; giờ cao điểm mức thu tương ứng là 40 nghìn đồng và 70 nghìn đồng/lượt. Xe không có thiết bị, hoặc thiết bị không còn tiền để khấu trừ tự động, sẽ bị xử phạt với mức dự kiến 300 nghìn đồng và 500 nghìn đồng/lần vi phạm.

Dự án sẽ trang bị 5 xe tuần tra, 20 thiết bị kiểm tra cầm tay phục vụ công tác kiểm tra, xử phạt. Như vậy, có thể thấy phương án kỹ thuật để thu phí khá đơn giản, thuận lợi. Theo Sở GTVT, hệ thống thu phí có thể góp phần cải thiện tình trạng ùn tắc, tai nạn giao thông, đồng thời nâng cao năng lực, hiệu quả hệ thống vận tải hành khách công cộng.

Tiến sĩ Khuất Việt Hùng, Trưởng bộ môn Quy hoạch và Quản lý GTVT (Trường Đại học GTVT) cho biết, kết quả nghiên cứu tại TP Hồ Chí Minh khẳng định, nếu thu 50 nghìn đồng/ lượt, sẽ giảm khoảng 50% số chuyến ô tô cá nhân vào trung tâm, giúp tăng vận tốc lưu thông thêm 23% - 27%, từ đó sẽ giảm ùn tắc. Vẫn theo Sở GTVT, không chỉ giúp giảm ùn tắc, việc thu phí sẽ góp phần bổ sung nguồn ngân sách cho TP để đầu tư phát triển hạ tầng. Ngoài ra, khu vực trung tâm sẽ có sức "hấp dẫn" hơn nữa cho các hoạt động dịch vụ có giá trị gia tăng cao.

Nhưng liệu có khả thi?

Về lý thuyết, rõ ràng đề án thu phí ô tô vào nội đô có tác dụng tích cực khi hạn chế ùn tắc, tai nạn. Tuy nhiên, đây là vấn đề khá nhạy cảm và khi áp dụng thực tế sẽ nảy sinh khó khăn, vướng mắc, đòi hỏi nghiên cứu, tính toán thấu đáo. Ông Tạ Long Hỷ, Giám đốc hãng taxi Vinasun (có hơn 4 nghìn xe) cho biết, việc thu phí ô tô vào trung tâm để giảm ùn tắc là không khả thi. Nếu thu phí thì khách hàng sẽ phải gánh chịu. Tuy nhiên, nhu cầu đi lại bằng taxi của người dân, nhất là tầng lớp trung lưu và khách nước ngoài khá lớn nên nếu có tăng giá thì họ vẫn sử dụng. Như vậy, rõ ràng việc thu phí sẽ không có tác dụng.

Luật sư Thái Văn Chung, Tổng Thư ký Hiệp hội Vận tải TP Hồ Chí Minh cho rằng, mục đích thu phí là giảm ùn tắc giao thông, nhưng đề án xây dựng tập trung thu ở khu vực quận 1, quận 3, trong khi kẹt xe ở các quận này không ảnh hưởng nhiều đến nền kinh tế của TP. Hiện TP Hồ Chí Minh đang kẹt xe rất nhiều ở các cửa ngõ như: Xa lộ Hà Nội, quốc lộ 13, các đường ra vào cảng hàng hóa… Vậy nên, việc thu phí vào khu vực trung tâm không những không giảm ùn tắc giao thông mà còn có nguy cơ chuyển ùn tắc từ trong ra ngoài, thay vì giải quyết được triệt để. Vẫn theo Luật sư Thái Văn Chung, nếu thu phí và người dân không lưu thông bằng xe ô tô nữa họ sẽ chuyển sang loại phương tiện khác và chắc chắn là xe gắn máy vì phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt chưa đáp ứng nhu cầu. Như vậy, lượng xe gắn máy sẽ tăng lên và mục đích giảm phương tiện cá nhân để giảm ùn tắc rõ ràng không đạt được. Về phương diện pháp lý, Luật sư Thái Văn Chung phân tích, phí chỉ được thu khi cung cấp một dịch vụ mà người đóng phí được hưởng dịch vụ đó. Trong trường hợp này, tạm cho là người đóng phí sẽ được cung cấp dịch vụ là đường sá thông thoáng không kẹt xe. Vậy trong trường hợp trả phí mà đường không thông thoáng thì người thu phí phải chịu trách nhiệm như thế nào?

Đại diện Sở Kế hoạch - Đầu tư cho rằng, đây là dự án thí điểm đầu tiên của cả nước, khi thực hiện sẽ ảnh hưởng đến hầu hết các thành phần xã hội nên cần thiết phải tổ chức lấy ý kiến phản biện trước khi báo cáo xem xét quyết định đầu tư. Sở GTVT cũng nhận định, việc triển khai dự án sẽ dẫn đến gia tăng nhu cầu bãi đỗ xe ở khu vực trung tâm và tiếp giáp vành đai thu phí do vậy phải đẩy nhanh đầu tư xây dựng. Bên cạnh đó, phải tính toán nâng cao năng lực, chất lượng vận tải công cộng đáp ứng nhu cầu của nhân dân. Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Hữu Tín khẳng định chủ trương thu phí ô tô vào trung tâm là một trong các nhóm giải pháp góp phần giảm ùn tắc, tuy nhiên, phải nghiên cứu kỹ lưỡng để đạt kết quả tốt nhất.