Gặp lại người thơ “Xứ Đoài mây trắng”

Quang Dũng được nhắc đến như một nhà thơ của hiện tượng “thơ một bài”, nhà thơ của Tây Tiến - thi phẩm đã được chọn vào giảng dạy trong trường trung học phổ thông, nhưng trên thực tế, ông là một người đa tài: làm thơ, viết văn, vẽ tranh, làm nhạc và trong lĩnh vực nào cũng để lại những dấu ấn tài hoa. Tác phẩm của ông dù là thơ hay văn xuôi đều biểu hiện một cá tính, một phong cách nghệ sĩ, độc đáo. Giáo sư Phong Lê đã nhận xét: “Chưa ai khác ngoài ông, cho đến hôm nay, kể cả Tản Đà, đã tạo nên được một sự sống rung động đến thế cho Xứ Đoài nhiều mây trắng của quê hương ông. Con đường qua Cầu Giấy, đến với Xứ Đoài, nhờ thơ ông mà trở nên thơ mộng hơn, mỹ lệ hơn, lưu luyến hơn”… Bởi thế với 61 bài thơ và 4 bài bút ký, tinh tuyển thơ văn “Mắt người Sơn Tây” đã ghi dấu một chặng đường dài của Quang Dũng với văn chương. Không những thế, tập sách còn một số thủ bút, ảnh liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp của Quang Dũng, mở ra những góc nhìn mới mẻ hơn cho cả độc giả và thậm chí cả những người nghiên cứu về con người tài hoa này.

Những người yêu mến Quang Dũng có dịp gặp lại trong Tinh tuyển này những bài thơ được coi là tuyệt tác của thi đàn Việt Nam như Tây tiến, Đôi bờ, Đôi mắt người Sơn Tây. Những tác phẩm này từng chiếm được sự mến mộ của rất nhiều người, được các nhạc sĩ danh tiếng lựa chọn để phổ nhạc (trong đó bài Em mãi là tuổi 20 có tới 3 nhạc sĩ phổ nhạc). Dù về nghệ thuật thơ, Quang Dũng ít quan tâm đến cách tân hình thức, không chủ trương tạo sự cầu kỳ rắc rối ngôn từ, nhưng thơ ông vẫn trẻ, vẫn mới. Về sau, chặng thơ từ năm 1957 đến đầu thập niên 60 của thế kỷ XX, ông thường buồn trong hoài niệm, lặng lẽ, thấm thía.

Ít độc giả biết rằng Quang Dũng còn viết khá nhiều văn xuôi. Ông từng có tập truyện ngắn Mùa hoa gạo xuất bản năm 1950 và hàng loạt tập bút ký, truyện ký, ký sự. Ở mảng này, có thể nói Quang Dũng đã thể hiện một tâm hồn giàu có và ấm áp. Thế nhưng cho đến nay, vẫn chưa thật sự có nhiều công trình nghiên cứu và đánh giá đúng mảng văn xuôi của ông. Tinh tuyển thơ văn Mắt người Sơn Tây là văn liệu quý giá cho độc giả yêu văn thơ Việt Nam nói chung, cũng như các tác phẩm của Quang Dũng nói riêng. Lời giới thiệu cho cuốn tuyển tập được nhà thơ Vũ Quần Phương viết không chỉ với tư cách một nhà thơ, nhà nghiên cứu, mà còn là một độc giả yêu thơ Quang Dũng từ trong máu thịt.

Thời gian đã làm đúng phận sự của mình - sàng lọc và chứng minh để tìm được chỗ đứng xứng đáng cho các tác phẩm văn học của ông.